«Μόνο δυο γλώσσες έχει ο άνθρωπος για να περιγράψει τη Φύση, τα Μαθηματικά και την Ποίηση»
(Werner Heisenberg, θεωρητικός φυσικός, ένας από τους πρωτοπόρους της Κβαντομηχανικής)
Melancolia I – Albrecht Dürer (Το μαγικό τετράγωνο)
Τόσο ο μαθηματικός όσο και ο ποιητής, για να δημιουργήσουν, πρέπει να δουλέψουν σκληρά και πρέπει να διαθέτουν, εκτός από γνώσεις, διαίσθηση και φαντασία, ενόραση και δημιουργικότητα, μυαλό και ψυχή.
Όταν η ευαισθησία, το συναίσθημα και η λογική συμπορεύονται, τότε μαθηματικά και ποίηση βοηθούν να καταλάβουμε τον κόσμο. Σύμφωνα με τον συνθέτη και αρχιτέκτονα Iάννη Ξενάκη: «Tα μαθηματικά κινούνται στη χώρα της φαντασίας. Mαθηματική σκέψη είναι η ικανότητα της συνδυαστικής. Πολλοί μαθηματικοί εργάζονται σαν τους καλλιτέχνες. Όπως οι καλλιτέχνες, έτσι και οι μαθηματικοί ξεκινούν με μια σύλληψη που προσπαθούν εκ των υστέρων να την αποδείξουν. Συλλαμβάνουν κάτι, και μετά το επαληθεύουν. Τόσο στα μαθηματικά όσο και στην τέχνη ο δρόμος είναι το απόλυτο σκοτάδι. Tα μαθηματικά υπάρχουν για να επιβεβαιώνουν την αναγκαιότητα ενός φανταστικού κόσμου. Xωρίς τα μαθηματικά, τα όνειρα και η φαντασία θα ήταν στο κενό».
Ι. Έκτωρ Κακναβάτος
ΑΛΓΕΒΡΑ
Πέρα κατά τη δημοσιά
φάνηκε πρώτα στήλη κουρνιαχτός
ως τα μεσούρανα
Δεν άργησε πολύ
Ο δρόμος έφερνε ποδοβολητό
το χουγιατό της
Κλείνανε παράθυρα κατέβαιναν ρολά
Σιδεροντυμένη έμπαινε πια στην πόλη
η εξίσωση.
Άφεγγη πάλι απόψε η Σελάνα
κάθισε στο βυθό επωάζοντας τα έµµηνά της.
Πέραν του απείρου, ο ορίζοντας
τρικλίζει φορτωµένος τρεις άγριες γεωµετρίες.
«Μιλάµε για ένα δίχαλο που πάει να πιάσει σε µια µέγγενη τον κόσµο. Η ποίηση ανοίγεται µέσα στην ποιότητα του λόγου, τα µαθηµατικά βρίσκονται µέσα στην ποσότητα όχι µόνο του λόγου, αλλά και του καθενός πράγµατος. Εάν ενοποιηθούν τα δυο αυτά πεδία, µπορεί ο κόσµος να ευτυχήσει.» Έκτωρ Κακναβάτος
«Η έμπνευση στη Γεωμετρία είναι το ίδιο απαραίτητο όσο και στην ποίηση»
(A. Pushkin)
Rythme 1 (Robert Delannay)
ΙΙ. Κωνσταντίνος Καβάφης
Πρόσθεσις
Αν ευτυχής ή δυστυχής είμαι δεν εξετάζω.
Πλην ένα πράγμα με χαράν στον νου μου πάντα βάζω
-που στην μεγάλη πρόσθεσι (την πρόσθεσί των που μισώ)
που έχει τόσους αριθμούς, δεν είμ΄ εγώ εκεί απ΄ τες πολλές μονάδες μια.
Μες στ΄ ολικό ποσό δεν αριθμήθηκα. Κι αυτή η χαρά μ΄ αρκεί.
Κ.Π. Καβάφης: Πρόσθεσις – Σύνθεση: Δημήτρης Παπαδημητρίου, Ερμηνεία: Φωτεινή Δάρρα
Τ΄ ανώτερα μαθηματικά μου τα έκανα στο Σχολείο της θάλασσας. Ιδού και μερικές πράξεις για παράδειγμα:
1. Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις.
2. Το γινόμενο των μυριστικών χόρτων επί την αθωότητα δίνει πάντοτε το σχήμα κάποιου Ιησού Χριστού.
3. Η ευτυχία είναι η ορθή σχέση ανάμεσα στις πράξεις (σχήματα) και στα αισθήματα (χρώματα). Η ζωή μας κόβεται, και οφείλει να κόβεται, στα μέτρα που έκοψε τα χρωματιστά χαρτιά του ο Matisse.
4. Όπου υπάρχουν συκιές υπάρχει Ελλάδα. Όπου προεξέχει το βουνό απ΄ τη λέξη του υπάρχει ποιητής. Η ηδονή δεν είναι αφαιρετέα.
5. Ένα δειλινό στο Αιγαίο περιλαμβάνει τη χαρά και τη λύπη σε τόσο ίσες δόσεις που δε μένει στο τέλος παρά η αλήθεια.
6. Κάθε πρόοδος στο ηθικό επίπεδο δεν μπορεί παρά να είναι αντιστρόφως ανάλογη προς την ικανότητα που έχουν η δύναμη κι ο αριθμός να καθορίζουν τα πεπρωμένα μας.
7. Ένας «Αναχωρητής» για τους μισούς είναι, αναγκαστικά, για τους άλλους μισούς, ένας «Ερχόμενος».
The Snail – Henri Matisse
Αναστασία Βελάνα, Μαθηματικός
Τα Μαθηματικά υπάρχουν παντού, όπως και στην Ποίηση, γιατί η Ποίηση στηρίζεται στον Λόγο κι ο Λόγος είναι μια άρτια μαθηματική κατασκευή. Μερικοί μεγάλοι ποιητές αναδεικνύουν τα μαθηματικά, άλλοι προσπαθούν να τα ανατρέπουν, κανείς αληθινός ποιητής όμως δεν τα αγνοεί.
Σ΄ ευχαριστούμε πολύ Αναστασία για τη δεύτερη αυτή συμβολή σου στο περιοδικό του σχολείου! Πάντα προσφέρεις «τροφή» για προβληματισμό και αναζητήσεις σε μαθητές και καθηγητές!