Σύμφωνα με τους νόμους της Φυσικής, το ύψος κάθε παραγόμενου φθόγγου (νότας) εξαρτάται από το μήκος της χορδής. Ύψος και μήκος είναι μάλιστα αντιστρόφως ανάλογα ποσά. Τη σχέση αυτή μεταξύ των δύο μεγεθών αντιλήφθηκε ο Πυθαγόρας ο Σάμιος (φιλόσοφος, μαθηματικός, γεωμέτρης και θεωρητικός της μουσικής). Γι΄ αυτόν τον λόγο δημιούργησε ένα όργανο, το λεγόμενο μονόχορδο. Συγκεκριμένα, πήρε μια χορδή την οποία στερέωσε στις δύο άκρες μιας ξύλινης πλάκας και η οποία, όταν τεντώνεται και κρούεται, παράγει τη νότα ρε. Επιπλέον, ενδιάμεσα στην πλάκα και τη χορδή τοποθέτησε τα λεγόμενα τάστα, σε ειδικές αποστάσεις/θέσεις, όπως θα εξετάσουμε αναλυτικότερα στη συνέχεια.
Συγκεκριμένα:
- Όταν η χορδή διαιρείται σε δύο ίσα τμήματα και πατιέται το τάστο στο μισό (1/2) της χορδής και κρούεται δεξιά, τότε παράγεται και πάλι η νότα ρε, αλλά μια οκτάβα ψηλότερα.
- Όταν η χορδή διαιρείται σε τρία ίσα τμήματα και πατιέται το τάστο στα 2/3 της χορδής και κρούεται δεξιά, τότε παράγεται η νότα λα (5η νότα της κλίμακος).
- Όταν η χορδή διαιρείται σε 4 ίσα τμήματα και πατιέται το τάστο στα 3/4 της χορδής και κρούεται δεξιά, τότε παράγεται η νότα σολ (4η νότα της κλίμακος).
- Όταν η χορδή διαιρείται σε 5 ίσα τμήματα και πατιέται το τάστο στα 4/5 της χορδής και κρούεται δεξιά, τότε παράγεται η νότα φα# (3η νότα της κλίμακος).
- Όταν η χορδή διαιρείται σε εννιά ίσα τμήματα και πατιέται το τάστο στα 8/9 της χορδής και κρούεται δεξιά, τότε παράγεται η νότα μι (2η νότα της κλίμακος).
- Τέλος, όταν η χορδή διαιρείται σε δεκαέξι ίσα κομμάτια και πατιέται το τάστο στα 9/16 της χορδής και κρούεται δεξιά, τότε παράγεται η νότα ντο (7η νότα της κλίμακος).
Πάνω σε αυτήν τη θεωρία βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό η βυζαντινή μουσική. Και στη σημερινή εποχή όμως βρίσκει εφαρμογή αυτή η θεωρία σε πολλά σημεία της μουσικής κατασκευής εγχόρδων οργάνων.
Μια προσπάθεια για ανακατασκευή του μονοχόρδου του Πυθαγόρα (κανόνος) με απλά, καθημερινά υλικά:
Επεξεργασία βίντεο: Ηλιόπουλος Διονύσιος
Η μουσική υπόκρουση είναι από αναβίωση της γραμμένης σύνθεσης στη Στήλη του Σεικίλου
Aρχαίο κείμενο:
«Ὀσον ζης, φαίνου.
Μηδέν όλως συ λυπού.
Προς ολίγον εστί το ζην.
Το τέλος ο χρόνος απαιτεί»…
Mετάφραση:
«Όσο ζεις,
να λάμπεις,
καθόλου μη λυπάσαι.
Η ζωή είναι σύντομη.
Ο χρόνος οδηγεί στο τέλος»…
Ο θεμέλιος λίθος στη μουσική ανάλυση, πριν από περίπου 2500 χρόνια από τον Πυθαγόρα τον Σάμιο… Μπράβο Γιώργο που ασχολήθηκες με το θέμα της μαθηματικής ανάλυσης της Μουσικής. Μπράβο και στον αγαπημένο μας θεολόγο και μουσικό, καθηγητή κ. Γιώργο Καζάνη, για την καθοδήγηση στην εργασία σου αυτή.