Ο αντίκτυπος της καραντίνας στην ψυχολογία των εφήβων
Πριν από δύο χρόνια μια φρικτή επιδημία, η οποία εξελίχθηκε σε πανδημία, προσέβαλε και τη χώρα μας. Νομίζω μπορούμε όλοι να συμφωνήσουμε πως κανένας μας δεν είχε φανταστεί τόσο την εξέλιξη, όσο και τις συνέπειες αυτού του φαινομένου.
Η πανδημία, γνωστή και ως covid -19 ή κορωνοϊός, επέφερε ορισμένες πρωτόγνωρες συνθήκες στη ζωή όλων των ανθρώπων. Μία από αυτές ήταν η καραντίνα. Ως επί τον πλείστον, αυτό που δημιούργησε πολλά ερωτηματικά και ανησυχίες στους περισσότερους είναι οι επιπτώσεις της στην ψυχολογία αφενός των ενηλίκων και αφετέρου των εφήβων.
Σύμφωνα με μία έρευνα που διεξήχθη το έτος του 2020, η καραντίνα επηρέασε σε αρκετούς τομείς την καθημερινότητα και κατ΄ επέκταση τη ψυχολογία των εφήβων (ηλικίες 12-17 ετών). Κατά τη διάρκεια της δεύτερης καραντίνας στην οποία είχαμε υποβληθεί, δόθηκε σε 100 εφήβους (αγόρια και κορίτσια) ένα ερωτηματολόγιο ψηφιακής μορφής. Οι ερωτηθέντες καλούνταν να απαντήσουν σε 20 ερωτήσεις που σχετίζονταν με τις διατροφικές τους συνήθειες, τις σχολικές τους επιδόσεις, τις οικογενειακές και φιλικές τους σχέσεις και τα συναισθήματά τους γενικότερα κατά τη συγκεκριμένη περίοδο.
ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ
Αρχικά, υπήρχαν ερωτήσεις αναφερόμενες στην κατανάλωση φαγητού. Πολλοί αναρωτιούνται ποια είναι η σύνδεση της ψυχολογίας με την τροφή που καταναλώνει κάποιος. Η απάντηση βρίσκεται στα αποτελέσματα των ερωτήσεων. Αφού, λοιπόν, ανταποκρίθηκαν σε ερωτήσεις του τύπου «Έχει μειωθεί η όρεξή σας για φαγητό;» ή «Καταφεύγετε σε κατανάλωση junk food με μεγαλύτερη συχνότητα από ό,τι πριν;» τα συμπεράσματα ήταν αξιοσημείωτα. Η πλειονότητα των εφήβων έχει μειωμένη όρεξη ως προς την κατανάλωση φαγητού, προτιμάει να αγοράζει κάτι έτοιμο, για να μην ξοδέψει χρόνο στην προετοιμασία του, ενώ μερικοί επιλέγουν να μη φάνε τίποτα, προκειμένου να μην αναγκαστούν να βγουν από το δωμάτιό τους!
ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ
Όσον αφορά στις σχολικές επιδόσεις των μαθητών, να αναλογιστούμε πως κατά τη διάρκεια της καραντίνας τα μαθήματα πραγματοποιούνταν εξ αποστάσεως, μέσω τηλεδιασκέψεων, κι όχι δια ζώσης. Σημειώθηκε, λοιπόν, και στα δύο φύλα μείωση της απόδοσης για τους παρακάτω βασικούς λόγους. Η προσοχή των μαθητών διαταρασσόταν πολύ εύκολα, με αποτέλεσμα να μη προσέχουν τα παιδιά στο μάθημα. Το γεγονός ότι βρίσκονταν στο σπίτι τους αποτέλεσε ακόμη έναν παράγοντα της χαμηλής τους απόδοσης.
Επιπλέον, παρατηρήθηκε σε μεγάλο ποσοστό αγοριών από τη μία ότι συχνά δεν συμμετείχαν καθόλου ούτε προσπαθούσαν στο μάθημα, όπως έκαναν στο σχολείο. Τα κορίτσια, από την άλλη, συμμετείχαν λιγότερο, λόγω της μειωμένης τους διάθεσης για μάθημα. Συμπερασματικά, οι απαιτούμενες γνώσεις δεν λαμβάνονταν από τους μαθητές αποτελεσματικά κατά τη διάρκεια της καραντίνας, με την ψυχολογία τους στο ναδίρ να παίζει καθοριστικό ρόλο.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
Οι σχέσεις φιλίας των εφήβων, με βάση τις απαντήσεις τους, φαίνεται να προσβλήθηκαν περισσότερο απ΄ όλα. Είτε λόγω φόβου είτε λόγω απαγόρευσης είτε λόγω «πεσμένης» ψυχολογίας, οι έξοδοι των εφήβων από το σπίτι μειώθηκαν σημαντικά. Αυτό συνέβαλε αφενός στην απομάκρυνση των παιδιών μεταξύ τους και αφετέρου στην αποξένωσή τους με τις επαφες «πρόσωπο με πρόσωπο», καθώς η οποιαδήποτε επικοινωνία ανάμεσά τους γινόταν αποκλειστικά μέσω ηλεκτρονικών εφαρμογών.
Αντίστοιχη απομάκρυνση παρατηρήθηκε στις σχέσεις γονέων και παιδιών. Όπως αναφέρθηκε από τους ίδιους τους εφήβους, περνούσαν τις περισσότερες ώρες κλεισμένοι στα δωμάτιά τους λησμονώντας την οποιαδήποτε επαφή με τα ενήλικα μέλη της οικογένειας. Ως εκ τούτου, και τα αγόρια και τα κορίτσια αναφέρουν πως, εκ των πραγμάτων και ακούσια, δεν υπήρχε ουσιαστική επαφή με κανέναν από το κοντινό τους περιβάλλον.
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΦΗΒΩΝ
Τέλος, σε γενικότερο πλαίσιο υπήρχαν ερωτήσεις σχετικά με την καραντίνα, στις οποίες τα περισσότερα παιδιά απάντησαν πως δεν ήθελαν να τελειώσει ούτε να επιστρέψουν στα σχολεία, τόσο γιατί είχαν συνηθίσει στη νέα τους καθημερινότητα, όσο και γιατί οι ίδιοι φοβούνταν να επιστρέψουν στην προηγούμενή τους κατάσταση (προ καραντίνας δηλαδή).
Αυτό είναι άξιο απορίας και μας εκπλήσσει σε πρώτη ανάγνωση, καθώς έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με τις τελευταίες ερωτήσεις που αφορούσαν στα συναισθήματά τους και στις οποίες σχεδόν όλοι απάντησαν πως πράγματι παρατήρησαν πτώση στη διάθεσή τους, ενώ συνάμα τους κατέκλυζαν συναισθήματα όπως άγχος, στρες και θυμός περισσότερο απ΄ ό,τι συνήθως, αλλά και μία σταδιακή παραμέληση του εαυτού τους. Παρά ταύτα, δεν ένιωθαν καθόλου έτοιμοι να επιστρέψουν στην εποχή πριν την καραντίνα.
Αποδεικνύεται ως εκ τούτου η βαρύτητα της καραντίνας, η οποία είχε άμεσες επιπτώσεις στην ψυχολογία των εφήβων επηρεάζοντας με σφοδρότητα τη συμπεριφορά, τη σκέψη τους, ακόμα και την ίδια τους τη φύση! Σαν ένα ζώο, που από τον εγκλεισμό του σ΄ ένα κλουβί ή στους τέσσερις τοίχους, έχει πλέον συνηθίσει τη ζωή αυτή και, παρόλο που δεν του αρέσει ή δεν είναι στη φύση του, δεν θα ήθελε με τίποτα να απελεθερωθεί, εφόσον θα έχανε τη βολή που έχει συνηθίσει.
Με αφορμή αυτή την έρευνα, θα θέλαμε σε πρώτη φάση να ευαισθητοποιηθούν οι έφηβοι, να συνειδητοποιήσουν τι τους έχει συμβει, κι έχοντας επίγνωση της σοβαρότητας των μεταβολών που αναμφισβήτητα έχει δεχθεί η ζωή τους (είτε σε μεγαλύτερο βαθμό είτε σε μικρότερο) να ενεργοποιήσουν την κριτική τους σκέψη πάνω στις αλλαγές αυτές και κατόπιν να προσπαθήσουν να «ξανασυστηθούν» στον εαυτό τους. Επιπλέον, εξίσου σημαντική είναι και η κινητοποίηση και η αρωγή των κηδεμόνων, προκειμένου να επιλυθούν τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί στα παιδιά τους και να γίνει προσπάθεια βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσής τους, πριν η κατάσταση αποκτήσει μόνιμο χαρακτήρα και γίνει μη αναστρέψιμη.
Αναμφίβολα, τα εφηβικά χρόνια είναι ανεπανάληπτα στη ζωή ενός νέου κι είναι κρίμα να στιγματιστούν με τόσο μελανά σημάδια, όπως η κατάθλιψη, η αγοραφοβία, η απομόνωση κι η προσκόλληση σ΄έναν εικονιστικό τρόπο ζωής. Το καμπανάκι έχει χτυπήσει για εμάς τους εφήβους και πρέπει τώρα να αφυπνιστούμε!
Σκίτσα καραντίνας από τη Λήδα Ξυδιά: Μένουμε… μαζί, έστω κι από μακριά.
Ιστοσελίδες σχετικές με τις επιπτώσεις της καραντίνας στην ψυχολογία παιδιών κι εφήβων:
https://www.eanagnostopoulou.gr/psyxologikes-synepeies-karadinas/
Παύλος Παυλίδης: Αντικαταπληκτικά
Δυστυχώς, η καραντίνα της πανδημίας μάς επηρέασε όλους πολύ αρνητικά! Χρειάζεται να «δουλέψουμε» με τον εαυτό μας, για να μπορέσουμε να αντικρίσουμε και τον διπλανό μας ως άνθρωποι. Σωστό και πολύ χρήσιμο άρθρο Ευμορφία! Ελπίζω -και προσπαθώ με τις δυνάμεις μου- να βγείτε όλοι οι νέοι πιο δυνατοί και πιο σοφοί από αυτήν την «ανωμαλία» που ζούμε… Μπράβο!
Σας ευχαριστώ πολύ!