ΚΟΚΚΙΝΗ ΚΟΡΔΕΛΑ (ΙΟΣ HIV-AIDS) (Aρίστη Αποστολοπούλου)

Σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας (αγγλικά: Acquired Immune Deficiency Syndrome‎ ή όπως είναι ευρέως διαδεδομένο από τα αρχικά του, AIDS). Αρκετά άτομα -και πόσο μάλλον έφηβοι- δείχνουν να  βρίσκονται σε πλήρη άγνοια για το τι είναι ή τι προκαλεί αυτό το σύνδρομο. Τα συμπτώματα, οι τρόποι μετάδοσης, εάν υπάρχει θεραπεία ή όχι, το πόσο θανατηφόρο μπορεί να γίνει, είναι πληροφορίες που ακόμα και στη σημερινή κοινωνία της υπερπληροφόρησης καταλήγουν να είναι παντελώς άγνωστες, γεγονός που αποτελεί πλήγμα για τη νεολαία που μένει ανενημέρωτη σε ένα τόσο μείζον θέμα δημόσιας υγείας…

Βέβαια, η ενημέρωση που αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους προληπτικούς παράγοντες στις μέρες μας, δεν πραγματοποιείται με συνέπεια και συνέχεια ούτε στις εκπαιδευτικές δομές αλλά ούτε και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης, αναμφίβολα, μπορεί να καταλογιστεί στο εκπαιδευτικό σύστημα μιας χώρας και στην αδιαφορία των κυβερνήσεων για την επιμόρφωση των νεότερων μελών της πολιτείας.

Γιατί, όμως, μιλάμε για άγνοια; Μήπως γιατί οι ασθενείς του ιού HIV για πάρα πολλά χρόνια θεωρούνταν «μιάσματα» της κοινωνίας κι οι άνθρωποι γύρω τους δεν τους πλησίαζαν ούτε σε ακτίνα μισού μέτρου για να μη κολλήσουν; Μήπως γιατί ακόμα και η ίδια η Εκκλησία παρερμήνευσε τα πραγματικά δεδομένα της αρρώστιας και έβγαλε πόρισμα ότι τα άτομα που έπασχαν από AIDS βίωναν απλώς την τιμωρία που τους άξιζε για τις ανήθικες πράξεις που διέπρατταν και την αποκλίνουσα από τα χρηστά ήθη συμπεριφορά τους; Μήπως γιατί θεωρήθηκε ασθένεια αποκλειστικά των ομοφυλοφίλων, καθώς τα άτομα που πρωτοεμφάνισαν συμπτώματα της νόσου ήταν ομοφυλόφιλοι άντρες;

Δυστυχώς, μέχρι και σήμερα οι παραπάνω αντιλήψεις και προκαταλήψεις παραμένουν και είναι μάλιστα αρκετά διαδεδομένες στην κοινή γνώμη. Γιατί; Η απάντηση σε αυτή τη μονολεκτική ερώτηση είναι μία: Ανεπάρκεια ουσιαστικής επικοινωνιακής πολιτικής και ορθής ενημέρωσης των πολιτών σχετικά με το αφροδίσιο αυτό νόσημα.

Τι είναι ο ιός HIV και το AIDS; 

Υπάρχουν τρία (3) στάδια της λοίμωξης από τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας  (Human Immynodeficiency Virus, HIV): η οξεία λοίμωξη, η κλινική λανθάνουσα περίοδος και το AIDS.

Οξεία λοίμωξη: Είναι η αρχική φάση κατά την οποία ο οργανισμός έχει μόλις προσβληθεί από τον ιό και συχνά παρουσιάζει συμπτώματα παρόμοια με της γρίπη ή της λοιμώδους μονοπυρήνωσης 2 με 4 εβδομάδες μετά την έκθεσή του στον ιό, ενώ έχουν παρατηρηθεί και άτομα χωρίς καθόλου ύποπτα συμπτώματα.

Κλινική λανθάνουσα περίοδος: Σε αυτή την περίοδο κατατάσσονται τα άτομα που έχουν ασυμπτωματική ή χρόνια HIV λοίμωξη. Η διάρκεια της περιόδου αυτής είναι από 3 έως και πάνω από 20 χρόνια. Στο τέλος αυτής της περιόδου πολλά άτομα εμφανίζουν πυρετό, απώλεια βάρους, γαστρεντερικά συμπτώματα και πόνο στους μύες.

Το AIDS είναι το τελευταίο στάδιο της λοίμωξης που προκαλείται στο προσβεβλημένο από HIV ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα. Η νόσος ουσιαστικά παρεμποδίζει τη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, με αποτέλεσμα να κάνει τον οργανισμό πιο ευάλωτο στις ευκαιριακές λοιμώξεις και τους όγκους.

Πώς ξεκίνησε το AIDS;

Το AIDS παρατηρήθηκε κλινικά το 1981 στις Η.Π.Α. Οι πρώτοι ασθενείς υπήρξαν χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών καθώς και ομοφυλόφιλοι νεαροί άντρες, οι οποίοι παρουσίαζαν συμπτώματα μίας σπάνιας ευκαιριακής λοίμωξης, της πνευμονίας από πνευμονοκύστη (PCP) που εκδηλωνόταν μόνο σε άτομα περασμένης ηλικίας και με πολύ εκτεθειμένο ανοσοποιητικό σύστημα. Σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα, αρκετοί ομοφυλόφιλοι άνδρες ανέπτυξαν μία σπάνια και παλιά μορφή καρκίνου του δέρματος, το σάρκωμα Kaposi.

Αρχικά, το CDC* δεν μπορούσε να προσδιορίσει την ασθένεια αυτή και αναφερόταν σε αυτή τη νόσο ως «λεμφαδενοπάθεια», μια ασθένεια που έδωσε στον ιό το όνομά του, όταν ανακαλύφθηκε. Στο ξεκίνημα των ερευνών πίστευαν ότι την ασθένεια παρουσίαζαν μόνο οι παρακάτω κατηγορίες ανθρώπων: Αϊτινοί (Haitians), αιμοφιλικοί (Hemophiliacs), χρήστες ηρωίνης (Heroin users) και ομοφυλόφιλοι (Homosexuals). Αναφορικά με την τελευταία κατηγορία, είχαν επινοήσει και τον όρο «GRID» που σήμαινε Gay Related Immune Deficiency (ανοσοανεπάρκεια σχετιζόμενη με ομοφυλόφιλους). Όμως, το 1982 ο όρος θεωρήθηκε παραπλανητικός και αντικαταστάθηκε από τον όρο «AIDS». Το 1983 διαπίστωσαν μετά από πολλές έρευνες και ανακαλύψεις ότι ο  LAV (Lymphadenopathy-associated Virus – ιός σχετιζόμενος με λεμφαδενοπάθεια) και ο ιός HTLV-III, που αμφότεροι αναφέρονταν στο AIDS, ήταν ένας και μοναδικός ιός, ο οποίος εν τέλει ονομάστηκε «HIV».

Από πού προέρχεται ο ΗΙV;

Έρευνες έχουν δείξει ότι ο HIV συνδέεται με τον ιό της ανοσοανεπάρκειας των πιθήκων (SIV). Εύλογα, λοιπόν, θεωρήθηκε ότι ο ιός σε κάποιο σημείο πέρασε από τους χιμπατζήδες στους ανθρώπους μέσω του «κυνηγιού» είτε από την κατανάλωση του κρέατός τους είτε από τη μόλυνση των κυνηγών μέσω τραυματισμών. Το ανοσοποιητικό σύστημα των κυνηγών έπρεπε λογικά να εξουδετερώσει τον SIV, αλλά σε μερικές περιπτώσεις ο SIV μεταλλάχθηκε και προσαρμόστηκε στον νέο ανθρώπινο ξενιστή του, κι έτσι προέκυψε ο HIV-1.

Τρόποι μετάδοσης του ιού:

Ο HIV μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή, μέσω κολπικού, πρωκτικού ή στοματικού σεξ (χωρίς προφυλάξεις), με τη μετάγγιση αίματος, με τις μολυσμένες υποδερμικές βελόνες, και μέσω της μητέρας στο παιδί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και τον θηλασμό. Σωματικά υγρά όπως το σάλιο, ο ιδρώτας, τα δάκρυα και τα ούρα δεν μπορούν να μεταδώσουν τον ιό.

Σε παγκόσμια κλίμακα έχει διαπιστωθεί ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η μετάδοση πραγματοποιείται μέσω ετεροσεξουαλικών επαφών, παρά μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου, κάτι που εσφαλμένα πολλοί ισχυρίζονταν παλαιότερα.

Επίσης, το ιικό** φορτίο ενός ατόμου παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στη μετάδοση του HIV. Για παράδειγμα, η μολυσματικότητα ενός ατόμου τους πρώτους 2,5 μήνες, είναι 12 φορές μεγαλύτερη λόγω αυτού του υψηλού ιικού φορτίου, ενώ στα τελευταία στάδια της νόσου ο βαθμός μετάδοσης είναι 8 φορές μεγαλύτερος.

Μέσω υποδερμικών βελονών, η μετάδοση γίνεται όταν κάποιος μοιραστεί βελόνα κατά την ενέσιμη χρήση ναρκωτικών αλλά και μέσω μετάγγισης αίματος από δότη σε δέκτη. Στη δεύτερη περίπτωση, η μετάδοση θα οφείλεται καθαρά σε ιατρικό λάθος, εάν ο δότης δεν κάνει τις απαραίτητες εξετάσεις, πριν δώσει την απαιτούμενη ποσότητα αίματος (κάτι που θεωρείται εξαιρετικά σπάνιο, ιδίως σήμερα που τηρούνται αυστηρότερα πρωτόκολλα ελέγχου).

 

Συμπτώματα: 

Πυρετός

Έντονη εφίδρωση (πιο πολύ τη νύχτα)

Πρησμένοι λεμφαδένες

Ρίγη

Αδυναμία

Απώλεια βάρους

Πονοκέφαλος

Εξανθήματα στο δέρμα

 

Επιπλέον, τα άτομα που έχουν μέσα τους τον ιό τείνουν να αναπτύσσουν γρηγορότερα διάφορες μορφές καρκίνου, όπως καρκίνο του πνεύμονα, καρκίνο της κεφαλής, του λαιμού καθώς και το σάρκωμα Kaposi. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας παρουσιάζεται συχνότερα στις γυναίκες με AIDS λόγω της σχέσης του με τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) που ανάλογα με τον ομότυπο προκαλεί κονδυλώματα.

Πρόληψη: 

Από την στιγμή που ένα άτομο προσβληθεί από τον ιό (οροθετικός), μπορεί να πάρει μέρες μέχρι και χρόνια για να εκδηλώσει συμπτώματα. Αυτό σημαίνει ότι ο ιός σιγά σιγά καταστρέφει το ανοσοποιητικό σύστημα και δημιουργεί πρόβλημα στον οργανισμό σε σημείο που να μη μπορεί να καταπολεμήσει ακόμη και τις πιο απλές λοιμώξεις.

Από τους πιο σημαντικούς τρόπους προφύλαξης είναι η εκτενής και συνεχής χρήση προφυλακτικού πριν από κάθε σεξουαλική επαφή. Ο κίνδυνος μετάδοσης μειώνεται κατά 80% μακροπρόθεσμα!

Επίσης, δεν πρέπει να επαναχρησιμοποιείται ή να μοιράζεται μία βελόνα, εάν έχει προηγηθεί ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών ή μετάγγιση αίματος με αυτή.

Η πεποίθηση ότι η περιτομή*** στους άντρες μειώνει τις πιθανότητες σεξουαλικής μετάδοσης του ιού HIV, είναι λανθασμένη. Αντίθετα, η κλειτοριδεκτομή**** στις γυναίκες αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο μόλυνσης. (Αυτή η βάναυση πρακτική πραγματοποιείται συνήθως στην Υποσαχάρια Αφρική και τη Μέση Ανατολή).

Αναμφισβήτητα, στην πρόληψη εντάσσονται και οι συχνές ιατρικές εξετάσεις (που όλοι πρέπει να κάνουμε ούτως ή άλλως) για τα αφροδίσια νοσήματα, και εν προκειμένω το AIDS, καθώς εάν κάποιος είναι φορέας του HIV και δεν το γνωρίζει, υπάρχει πιθανότητα να μολύνει κι άλλους. Αντιθέτως, αν το μάθει έγκαιρα, μπορεί λαμβάνοντας τακτικά τη σύγχρονη αγωγή που θα του χορηγηθεί, να μη μεταδίδει τον ιό, ακόμα και να κάνει οικογένεια χωρίς να μεταφερθεί ο ιός στο παιδί.

Θεραπεία:

Με τη χρήση των σύγχρονων αντιρετροϊκών φαρμάκων και τη βοήθεια νέων συνδυαστικών φαρμακευτικών σκευασμάτων τελευταίας γενιάς – με διαφορετική δράση ανάλογα τις φάσεις αναπαραγωγής του HIV – επιτυγχάνεται η μείωση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας λόγω της HIV λοίμωξης και η βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς. Σήμερα, η HIV λοίμωξη θεωρείται χρόνια νόσος, υπό την προϋπόθεση ότι ο ασθενής λαμβάνει συστηματικά τη θεραπεία του.

Δυστυχώς, μέχρι και εν έτει 2022, ολοκληρωμένη και αποτελεσματική θεραπεία δεν έχει βρεθεί· αλλά ούτε και κάποιο εμβόλιο πρόληψης. Έτσι, ο οροθετικός μαθαίνει να ζει με τον ιό μέσα του και απλά να καταπραΰνει τον πόνο με τη φαρμακευτική αγωγή που του δίνει την ευκαιρία να ζήσει περισσότερο και καλύτερα.

Η κοινωνική διάσταση του AIDS:

Στο εύλογο -αλλά αναπάντητο- ερώτημα: «Γιατί θεωρούμε τους οροθετικούς υποδεέστερους; Γιατί δεν δείχνει η κοινωνία τον ίδιο σεβασμό και την ίδια κατανόηση, όπως σε έναν οποιονδήποτε άλλο ασθενή;» έχουμε να παρατηρήσουμε τα εξής:

Αυτό καταρχάς συμβαίνει γιατί υπάρχει ακόμη το κοινωνικό στίγμα του AIDS. Οι άνθρωποι, δυστυχώς, την εποχή που πρωτοεμφανίστηκε ο ιός, βρέθηκαν αντιμέτωποι με τα κοινωνικά στερεότυπα, τις προκαταλήψεις και τον ρατσισμό που παρουσιαζόταν σε μεγάλα ποσοστά παγκοσμίως. Το AIDS έγινε αμέσως συνώνυμο της «ανηθικότητας». Ομοφυλοφιλία, αμφιφυλοφιλία (bisexual), σεξουαλικός υπερκαταναλωτισμός, πορνεία και χρήστες ναρκωτικών. Ο κάθε άνθρωπος ξεχωριστά έπρεπε να δικαιολογηθεί γι΄ αυτό που ήταν ή για αυτό που έκανε. Κατηγορούνταν εάν δεν ταίριαζε στα στερεότυπα του τότε κοινωνικά αποδεκτού προτύπου. Οι σεξουαλικές προκαταλήψεις είχαν φτάσει στο ζενίθ, με τους ανθρώπους να ξεπερνούν κάθε όριο όσο αφορά τον ιδιωτικό χώρο και τα προσωπικά δεδομένα ενός ατόμου με AIDS. Ωστόσο, οι αληθινοί υπαίτιοι του στίγματος που είχε δημιουργηθεί ήταν οι «δικαστές» της εποχής και όχι πραγματικά αυτοί που βίωναν τις δυσκολίες της νόσου. Εκτός από τους πραγματικούς «μαχητές» της νόσου, δεν είχε κανείς άλλος το δικαίωμα να κρίνει την κατάσταση και να βγάζει αυθαίρετα συμπεράσματα κι αποφάσεις.

Σήμερα, αυτού του είδους οι αντιλήψεις έχουν ευτυχώς εξαλειφθεί σε μεγάλο βαθμό, αλλά δεν έχουν εξαφανιστεί. Και ο λόγος που δεν έχουν εξαφανιστεί είναι η ελλιπής ενημέρωση του κόσμου. Φυσικό κι επόμενο, λοιπόν, να προβεί σε πληροφορίες που «τον συμφέρουν» και γαληνεύουν τα πιστεύω και τις ιδεολογίες του. Σίγουρα, είναι πιο βολικό να κατακρίνεις κάποιον από το να προσπαθείς να τον καταλάβεις και να τον αποδεχτείς γι΄ αυτό που πραγματικά είναι…

Η κόκκινη κορδέλα (που θα έχετε μερικοί παρατηρήσει ακόμη και στις οθόνες των τηλεοράσεων κάθε 1η Δεκεμβρίου, ημέρα αφιερωμένη στη μάστιγα του AIDS) συμβολίζει την προσοχή και την επαγρύπνηση για τον HIV και το AIDS, αλλά και την ελπίδα που έχουν αυτοί που νοσούν για την εύρεση εμβολίου ή θεραπείας και για την υποστήριξη εκ μέρους της υπόλοιπης κοινωνίας, ώστε να βρίσκεται πάντα με το μέρος τους. Είναι ένα σύμβολο που στην ουσία μάς υπενθυμίζει την ανθρωπιά που πρέπει όλοι να επιδείξουμε απέναντι στα άτομα που νοσούν, αλλά και την ευθύνη που πρέπει να αναλάβουμε, ο καθένας από τη δική του θέση, προκειμένου να βοηθήσουμε στην εξάλειψη αυτής της ασθένειας και του επακόλουθου κοινωνικού στιγματισμού που πληγώνει βαθιά την ανθρωπότητα τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες…

Αρίστη Αποστολοπούλου

*CDC: Τα «Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων» είναι το κορυφαίο εθνικό ινστιτούτο δημόσιας υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών.

** Ιικό φορτίο είναι η συγκέντρωση ενός ιού στο αίμα ενός οργανισμού, η ποσότητα δηλαδή των αντιγράφων του ιού ανά μονάδα όγκου (ml) του αίματος.

***Περιτομή ονομάζεται ο περιορισμένος ακρωτηριασμός της φυσικής διαμόρφωσης του ανδρικού μορίου, δηλαδή της πτύχωσης του δέρματος που καλύπτει τη βάλανο του πέους.

**** Η κλειτοριδεκτομή είναι η μερική ή ολική αφαίρεση της κλειτορίδας ή σε μερικές περιπτώσεις μόνο της πόσθη της κλειτορίδας (ανάλογη της περιτομής), δηλαδή ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων.

Ο Freddie Mercury, τραγουδιστής του βρετανικού συγκροτήματος «QUEEN», υπήρξε δυστυχώς ένα από τα πρώτα θύματα του AIDS. Ωστόσο, αποδεικνύοντας ότι η δύναμη της ψυχής του ανθρώπου είναι απεριόριστη, έγραψε το παρακάτω υπέροχο και διαχρονικό τραγούδι όντας ο ίδιος στα τελευταία στάδια της νόσου… Για πολλούς ίσως το καλυτερο τραγούδι των QUEEN και… της μουσικής γενικότερα. Απολαύστε το:

Η αγάπη έχει πάντα την τελευταία λέξη…

3 Σχόλια

  1. Τόσοι άνθρωποι έχουν φύγει από κοντά μας και δυστυχώς κάποιοι ακόμη σφυρίζουν αδιάφορα… Ευτυχώς όχι εσύ, Αρίστη! Συγχαρητήρια τόσο για την ενδελεχή έρευνα και ανάπτυξη όσο και για την ίδια την επιλογή του θέματος! Θεωρώ πολύ σημαντική την κοινωνική του διάσταση, διότι κι εγώ παρατηρώ πως ακόμη και σήμερα υπάρχει αυτό το «στίγμα» στα θετικά στον HIV άτομα που αναφέρεις και που όλοι χρειάζεται, με ανθρωπιά και επιμονή, να εξαλείψουμε από τους κόλπους της κοινωνίας μας.

  2. “O Παράδεισος είναι γεμάτος με αγγέλους, που τους αγκάλιασε ο Δημιουργός και τους γιάτρεψε τον πυρετό, τους απάλυνε τον πόνο, τους καθάρισε τα σώματα από τα σημάδια και είναι, πια, αναπαυμένοι και ήσυχοι. Είναι οι άγγελοι που κρύβονται πίσω από κάθε κόκκινη κορδέλα που φοράμε απόψε για να τιμήσουμε τη μνήμη τους. Είναι τα χιλιάδες θύματα του AIDS”. Με αυτά τα συγκινητικά λόγια, παρέλαβε το Όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου ο Τομ Χάνκς για τη συμμετοχή του στην ταινία “Φιλαδέλφεια”, που το 1993 τόλμησε να μιλήσει για τον οροθετικό ομοφυλόφιλο άντρα. Η ταινία βασίστηκε στην πραγματική ιστορία ενός δικηγόρου, του Τζόφρι Μπάουερς, που έχασε την δουλειά του επειδή ήταν φορέας και κατάφερε να ασκήσει μεγάλη επίδραση παγκοσμίως ευαισθητοποιώντας το κοινό πάνω στο συγκεκριμένο θέμα.

Υποβολή απάντησης