Να σκέφτεσαι τους άλλους, Μαχμούντ Νταρουΐς
Καθώς ετοιμάζεις το πρωινό σου, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Μην ξεχνάς να ταΐζεις τα περιστέρια.
Όταν πολέμους ξεκινάς, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Μην ξεχνάς όσους λαχταρούν την ειρήνη.
Όταν πληρώνεις το νερό, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Εκείνους που μόνο τα σύννεφα έχουν να τους θηλάσουν.
Όταν γυρνάς στο σπιτικό σου, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Μην ξεχνάς όσους ζουν σε αντίσκηνα.
Όταν τ’ αστέρια μετράς πριν κοιμηθείς, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Εκείνους που δεν έχουνε πού να πλαγιάσουν.
Όταν ελεύθερα μιλάς, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Εκείνους που δεν τους αφήνουν να μιλήσουν.
Και καθώς σκέφτεσαι εκείνους, τους άλλους,
στον εαυτό σου γύρισε και πες:
«Αχ και να ήμουν ένα κερί στο σκοτάδι».
[Ποίημα από την έκδοση «Μαχμούντ Νταρουΐς… να σκέφτεσαι τους άλλους – 12 ποιήματα του Παλαιστίνιου ποιητή», μτφρ.: Τζένη Καραβίτη, Νήσος, 2009]
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος, Τάσος Λειβαδίτης
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν’ αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκιο.
Θα βγεις στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα ματώσουν απ’ τις φωνές
το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες — μα ούτε βήμα πίσω.
Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων
Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζεις την αδικία.
Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.
Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια
αφήνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις πολιτείες
μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα
αύριο οι άνθρωποι θα χάνουνται στη νύχτα του πολέμου
έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς
εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω απ” τις οβίδες.
Δεν έχεις καιρό
δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί ν’ αφήσεις τη μάνα σου, την αγαπημένη ή το παιδί σου.
Δε θα διστάσεις.
Θ’ απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου
Θ’ απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι
για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο.
Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις κι ούτε θα φοβηθείς.
Το ξέρω, είναι όμορφο ν’ ακούς μια φυσαρμόνικα το βράδυ, να κοιτάς έν’ άστρο, να
ονειρεύεσαι
είναι όμορφο σκυμμένος πάνω απ’ το κόκκινο στόμα της αγάπης σου
να την ακούς να σου λέει τα όνειρά της για το μέλλον.
Μα εσύ πρέπει να τ’ αποχαιρετήσεις όλ’ αυτά και να ξεκινήσεις
γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου,
για όλα τ’ άστρα, για όλες τις λάμπες και για όλα τα όνειρα
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί να σε κλείσουν φυλακή για είκοσι ή και περισσότερα χρόνια
μα εσύ και μες στη φυλακή θα θυμάσαι πάντοτε την άνοιξη, τη μάνα σου και τον κόσμο.
Εσύ και μες απ’ το τετραγωνικό μέτρο του κελιού σου
θα συνεχίζεις τον δρόμο σου πάνω στη γη.
Κι όταν μες στην απέραντη σιωπή, τη νύχτα
θα χτυπάς τον τοίχο του κελιού σου με το δάχτυλο
απ’ τ’ άλλο μέρος του τοίχου θα σου απαντάει η Ισπανία.
Εσύ, κι ας βλέπεις να περνάν τα χρόνια σου και ν’ ασπρίζουν τα μαλλιά σου
δε θα γερνάς.
Εσύ και μες στη φυλακή κάθε πρωί θα ξημερώνεσαι πιο νέος
Αφού όλο και νέοι αγώνες θ’ αρχίζουνε στον κόσμο
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
θα πρέπει να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό.
Αποβραδίς στην απομόνωση θα γράψεις ένα μεγάλο τρυφερό γράμμα στη μάνα σου
θα γράψεις στον τοίχο την ημερομηνία, τ’ αρχικά του ονόματός σου και μια λέξη:
Ειρήνη
σα νάγραφες όλη την ιστορία της ζωής σου.
Να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό
να μπορείς να σταθείς μπροστά στα έξη ντουφέκια
σα να στεκόσουνα μπροστά σ’ ολάκαιρο το μέλλον.
Να μπορείς, απάνω απ’ την ομοβροντία που σε σκοτώνει
εσύ ν’ ακούς τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων που τραγουδώντας πολεμάνε για
την ειρήνη.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
[Τάσος Λειβαδίτης, Ποίηση, Κέδρος, Αθήναι 1979, σελ. 121-124]
Απαγγελία του ποιήματος από τον Κώστα Καζάκο
Καταφύγια για τη νύχτα, Μπέρτολτ Μπρεχτ
Ακούω πως στη Νέα Υόρκη
Στη γωνιά της 26ης Οδού και του Μπρόντγουαιη
Στέκει ένας άντρας κάθε βράδυ τους μήνες του χειμώνα
Και στους άστεγους που μαζεύονται βρίσκει ένα καταφύγιο για τη νύχτα
Κάνοντας εκκλήσεις στους διαβάτες.
Ο κόσμος έτσι δε θ’ αλλάξει.
Δε θα καλυτερέψουνε ανάμεσα στους ανθρώπους οι σχέσεις
Δε συντομεύει έτσι η εποχή της εκμετάλλευσης
Μα ωστόσο λίγοι άνθρωποι βρίσκουνε καταφύγιο για τη νύχτα
Για μια νύχτα τους φυλάγεις απ’ τον άνεμο
Το χιόνι που προορίζονταν γι’ αυτούς πέφτει στο δρόμο.
Σαν διαβάσεις τούτο ‘δω, μην κλείσεις το βιβλίο, άνθρωπε.
Λίγοι άνθρωποι βρίσκουνε καταφύγιο για τη νύχτα
Για μια νύχτα τους φυλάγεις απ’ τον άνεμο
Το χιόνι που προορίζονταν γι΄ αυτούς πέφτει στο δρόμο
Μα ο κόσμος έτσι δε θ’ αλλάξει
Δε θα καλυτερέψουνε ανάμεσα στους ανθρώπους οι σχέσεις
Δε συντομεύει έτσι η εποχή της εκμετάλλευσης.
[Μπρεχτ, Μπ. Ποιήματα, μτφρ. Ν. Βαλαβάνη, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, 1987, σελ. 100]
«Όποιος γλυτώνει έναν άνθρωπο από ένα δάκρυ, υψώνει ένα μέτρο το μπόι της ανθρωπότητας»
Γιάννης Ρίτσος
Τρία ξεχωριστά ποιήματα από τρεις διαφορετικούς δημιουργούς που έχουν όμως έναν κοινό παρονομαστή, την ανθρωπιά, την οποία καταφέρνουν να αναδείξουν ως πρώτιστη αξία της ζωής.
«Αν θέλουμε να λεγόμαστε άνθρωποι», ας γίνουμε το «κερί» που θα φωτίσει τον δρόμο ώστε να βρει «καταφύγιο» -έστω για μια νύχτα- ένας άλλος άνθρωπος. «Αφού όλο και νέοι αγώνες θα αρχίζουνε στον κόσμο», όποτε και σε όποιον μπορούμε να προσφέρουμε έστω και την παραμικρή βοήθεια! Πώς ελπίζουμε απλά να βελτιωθεί ο κόσμος χωρίς εμείς καν να προσπαθήσουμε…; Διαρκώς κρυβόμαστε πίσω από τη δικαιολογία ότι τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει και περιμένουμε κάποιος άλλος να κάνει την αρχή, αντί να ξεκινήσουμε από απλές πράξεις αλληλεγγύης που θα φέρουν το χαμόγελο σε κάποιον συνάνθρωπό μας.
«Λίγοι -ή ακόμα κι ένας- να βρει καταφύγιο για τη νύχτα» θα είναι παρηγοριά… Κι αν ο καθένας δίνει ένα «καταφύγιο» σε κάποιον που έχει ανάγκη, αυτοί οι λίγοι μια μέρα θα γίνουνε πολλοί κι ο κόσμος ένα καλύτερο μέρος για όλους τους ανθρώπους…
Δέσποινα Ντάρλα
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος, να είσαι άνθρωπος:
«Μια απλή πράξη καλοσύνης δημιουργεί έναν ατελείωτο κυματισμό που γυρνάει πίσω σε εσένα…»
Στίχοι από το ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη «Σε περιμένω παντού»
Με πέθανες με το βιντεάκι στο τέλος… Ήρθε σαν κερασάκι στην «τούρτα» της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης των ποιημάτων. Υπέροχες επιλογές όλες! Το πρώτο ποίημα δεν το ήξερα και μου άρεσε πάρα πολύ! Μας υπενθύμισες την ανθρωπιά κι αυτό είναι πολύτιμο. Σ΄ ευχαριστούμε Δέσποινα!