Τα STARακια

τοττου Άγγελου Κουφαλιού

     Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν εξίσου σημαντική την πνευματική καλλιέργεια του ανθρώπου αλλά και την καλή-σωστή διατροφή του. Η διατροφή των οποίων φαίνεται πως ήταν πλήρης, αν αναλογιστούμε τις τροφές που υπήρχαν τότε. Οι διατροφικές συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων χαρακτηρίζονταν από λιτότητα, γεγονός που αντικατόπτριζε τις δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες γίνονταν η ελληνική γεωργική δραστηριότητα. Πιο συγκεκριμένα, βασίζονταν στην λεγόμενη «μεσογειακή τριάδα», δηλαδή βασικά τους συστατικά ήταν το σιτάρι, το λάδι και το κρασί.    

   Αναλυτικότερα, είχαν το «πρωινό» που συνήθως χαρακτηριζόταν ως «άριστον» και αποτελούνταν από ψωμί βουτηγμένο σε ανέρωτο κρασί. Το ψωμί διέφερε ανάλογα την κοινωνική τους τάξη, «μάζα» από κριθάρι για το λαό και «άρτο» από σιτάρι για τους πλούσιους. Το πρωινό τους ρόφημα ήταν ο «κυκεών» δηλαδή ένα μείγμα κρασιού κριθάλευρου και τριμμένου τυριού. Ακόμη, είχαν το γάλα, το οποίο ήταν κυρίως κατσικίσιο και ένα είδος υδρομελιού που το παρασκεύαζαν από χλιαρό νερό και μέλι. Συνηθισμένες πρωινές τροφές ήταν τα αποξηραμένα σύκα και οι ξηροί καρποί.

Τα γεύματα τους ήταν δύο, το πρώτο αποτελούνταν από ψάρια, όσπρια αλλά και πρόχειρα φαγητά όπως ψωμί, τυρί ελιές, αυγά, ξηρούς καρπούς και φρούτα. Το δεύτερο γεύμα τους ήταν το βραδινό και αποτελούσε το κύριο γεύμα της φιλικής συντροφιάς. Το συγκεκριμένο γεύμα αποκαλούνταν ως γεύμα συμποσίου, επειδή οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι το να τρώει κανείς μόνος του δε σημαίνει ότι γευματίζει αλλά απλά γεμίζει το στομάχι του. 

   Στη συνέχεια, θα αναφερθούμε σε ορισμένα χαρακτηριστικά των προϊόντων που χρησιμοποιούσαν. Αρχικά, όσον αφορά το ελαιόλαδο πολλά ευρήματα  από ανασκαφές δείχνουν ότι η κατανάλωση του ελαιόλαδου ήταν αρκετά διαδεδομένη στην Αρχαία Ελλάδα. Έχουν βρεθεί άφθονοι ελαιοπυρήνες αλλά και πολλοί από τους λεγόμενους ψευδόστομους αμφορείς, οποίοι χρησίμευαν για την αποθήκευση του λαδιού. Το φημισμένο λάδι τους προέρχονταν από τη Σάμο και την Ικαρία, ενώ η Αττική ήταν αυτάρκης και εξαγωγέας ελαιόλαδου-ελιών. Έπειτα, το κρασί ήταν το καθημερινό τους συστατικό σε όλα τα γεύματα τους. Σχετικά με τα ψάρια, πρέπει να σημειώσουμε ότι τα κατανάλωναν πολύ περισσότερο από ότι το κρέας. Προτιμούσαν ψάρια όπως τον κολιό, το σκουμπρί, τη σαρδέλα, τη γόπα και τη μαρίδα. Ακολούθως, αναφερόμενοι στα κρέατα, υπογραμμίζεται ότι η κρεατοφαγία περιοριζόταν στις δημόσιες και ιδιωτικές γιορτές. Κύριες πηγές κρέατος λοιπόν αποτελούσαν τα πουλερικά διαφόρων ειδών, τα κουνέλια, οι λαγοί, τα ελάφια και τα αγριοκάτσικα, το μαγείρεμα των οποίων γίνονταν με διάφορους τρόπους. Σειρά έχουν τα όσπρια και τα δημητριακά, που αποτελούσαν τη διατροφική τους βάση. Στην κατηγορία αυτών, οι αρχαίοι προτιμούσαν τα κουκιά, τα λούπινα, τα μπιζέλια, τα ρεβίθια  και τα φασόλια, ενώ παρασκεύαζαν ψωμί από κεχρί, σιτάρι, κριθάρι και άλλα δημητριακά. Όσον αφορά τα λαχανικά και τα φρούτα ήταν πάντοτε στις πρωταρχικές επιλογές των Ελλήνων καθώς υπήρχαν και τότε αρκετοί φυτοφάγοι. Από τα λαχανικά κυριαρχούσαν τα εξής: αρακάς, αγκινάρα, αγγούρι, κολοκύθες, κρεμμύδια, λάχανο, σπαράγγια, μανιτάρια και παντζάρια, ενώ στα φρούτα  υπήρχαν κυρίως αχλάδια, δαμάσκηνα, κεράσια, κούμαρα, κυδώνια, σταφύλια και σύκα. Επιπλέον, οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ως ξηρούς καρπούς τα αμύγδαλα, τα καρύδια, τα κάστανα, τις σταφίδες και τα ξερά σύκα. Τέλος, τα μπαχαρικά-καρυκεύματα τους αποτελούνταν από άνηθο, βασιλικό, δυόσμο, θυμάρι, κάρδαμο, κόλιανδρο, κάππαρη, κουκουνάρι αλλά και πιπέρι. 

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στους προγόνους μας ήταν άγνωστα αρκετά προϊόντα όπως το ρύζι, η ζάχαρη, το καλαμπόκι, ο καφές, οι ντομάτες, τα ζαρζαβατικά, τα λεμόνια, τα πορτοκάλια, το κακάο και διάφορα μπαχαρικά. Βέβαια, έλειπαν από τη διατροφή τους τα ζυμαρικά και γενικότερα ένα πλήθος αγαθών που επικρατούν στη σημερινή μας αγορά. Κλείνοντας, να σημειώσουμε ότι απουσίαζαν ποικίλα ποτά, όπως το ούζο καθώς οι αρχαίοι αγνοούσαν την διαδικασία της απόσταξης. Παρόλα αυτά, οι πρόγονοι μας ήταν καλοφαγάδες με τα πλουσιοπάροχα τους τραπέζια και το κρασί να ρέει άφθονο.

πηγή:

http://www.hellinon.net/ANEOMENA/Diatrofi.htm