Η μαθήτρια της Β΄τάξης του Λυκείου Ιαλυσού, Δέσποινα Μουσάδη, ήταν μία από τις μαθήτριες και μαθητές που εκπροσώπησαν την περιοχή μας στην ημερίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο την 17η Μαρτίου 2017, (σύμφωνα και με το υπ’ αριθμ. 201102/Δ2/25-11-2016 έγγραφο του ΥΠ.Π.Ε.Θ) .
Η Δέσποινα διακρίθηκε με το κείμενό της, το οποίο ακολουθεί:
Θέμα: «Ευρωπαϊκή Ιθαγένεια: πολιτικά δικαιώματα και συμμετοχή στη δημοκρατική ζωή της Ένωσης όπως ορίζεται στο Άρθρο 9 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), η ευρωπαϊκή ιθαγένεια αποτελεί το πρώτο βήμα στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Ποια δικαιώματα απορρέουν από την ιδιότητα του Ευρωπαίου Πολίτη και πώς αυτά συμβάλλουν στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής ταυτότητας».
Σύμφωνα με τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η ευρωπαϊκή ιθαγένεια χορηγείται σε κάθε πολίτη κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν αντικαθιστά την εθνική ιθαγένεια αλλά τη συμπληρώνει. Αποτελεί το πρώτο βήμα για τη διαμόρφωση μιας ευρωπαϊκής ταυτότητας από τους πολίτες. Αυτό επιτυγχάνεται με τα νέα δικαιώματα και τις ευκαιρίες, τις οποίες προσφέρει στα άτομα.
Αρχικά, ένα πολύ σημαντικό δικαίωμα που αποκτά ο πολίτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αυτό του να μην υφίσταται διακρίσεις λόγω ιθαγένειας, όπου ισχύει η Συνθήκη. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να μετακινείται και να εργάζεται στις χώρες της Ένωσης, χωρίς το φόβο ότι θα αποτελέσει θύμα προκατειλημμένης συμπεριφοράς για λόγους που αφορούν την εθνική του ιθαγένεια.
Το δικαίωμα, το οποίο οι πολίτες συνδέουν στενότερα με την ευρωπαϊκή ιθαγένεια, είναι η ελεύθερη κυκλοφορία και διαβίωση στο εσωτερικό της Ένωσης. Η ελεύθερη κυκλοφορία επιτρέπει στα άτομα να διευρύνουν τους ορίζοντές τους πέρα από τα εθνικά σύνορα, να αφήνουν τη χώρα τους για μικρότερα ή μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα, να κινούνται μεταξύ των χωρών της Ένωσης για λόγους εργασίας, σπουδών και κατάρτισης και να ταξιδεύουν για επαγγελματικούς λόγους, για λόγους αναψυχής ή για να κάνουν διασυνοριακές αγορές. Η ελεύθερη κυκλοφορία ενισχύει την κοινωνική και πολιτική διάδραση στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δημιουργεί στενότερους δεσμούς μεταξύ των πολιτών. Αποφέρει αμοιβαία οικονομικά οφέλη, όχι μόνο για τις επιχειρήσεις, αλλά και για τους πολίτες, ακόμη και για αυτούς που παραμένουν στη χώρα τους.
Επιπλέον, η ευρωπαϊκή ιθαγένεια δίνει στα άτομα τη δυνατότητα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι στις δημοτικές εκλογές και στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη χώρα κατοικίας τους υπό τους ίδιους όρους που ισχύουν έναντι των πολιτών της χώρας αυτής. Έτσι, αν δεν κατοικούν στη χώρα, της οποίας την ιθαγένεια διαθέτουν, μπορούν να συμμετέχουν στις εκλογικές διαδικασίες. Παρολ’ αυτά, ανάλογα με τη νομοθεσία της κάθε χώρας ισχύουν ορισμένοι περιορισμοί, οι οποίοι, για παράδειγμα μπορεί να αφορούν το χρονικό διάστημα παραμονής στη χώρα.
Οι Ευρωπαίοι πολίτες μπορούν να προστατεύονται από πρεσβεία άλλης χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε τρίτη χώρα, όταν η δική τους χώρα δεν εκπροσωπείται υπό τους ίδιους όρους με τους υπηκόους της χώρας. Οι διπλωματικοί εκπρόσωποι είναι υποχρεωμένοι να αντιμετωπίσουν το άτομο που ζητά βοήθεια, όπως θα αντιμετώπιζαν έναν ομοεθνή τους. Με αυτόν τον τρόπο προσφέρονται υπηρεσίες σε περιπτώσεις θανάτων, τραυματισμών, συλλήψεων ή γενικότερα σε κινδύνους.
Η ευρωπαϊκή ιθαγένεια χορηγεί στα άτομα το δικαίωμα να αναφέρονται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το γεγονός αυτό επιτρέπει στην Ένωση να ενημερώνεται για τις ανησυχίες των πολιτών, καθώς οι αναφορές τους είναι ένα πολύτιμο μέσο για την εξασφάλιση επίσημων ακροάσεων από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Οι πολίτες μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν για να παραπονεθούν ή για να κάνουν κάποια αίτηση για θέματα που τους απασχολούν. Τέτοια θέματα μπορεί να είναι αυτά που αφορούν μια γενική ανάγκη, όπως την προστασία ενός πολιτιστικού μνημείου, ένα προσωπικό παράπονο, όπως η αναγνώριση οικογενειακών επιδομάτων ή θέματα δημοσίου ενδιαφέροντος, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι αναφορές των πολιτών εξετάζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αν τα αιτήματα κριθούν έγκυρα, η Επιτροπή λαμβάνει σχετικά μέτρα.
Ωστόσο, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί ενδέχεται ορισμένες φορές να προβούν σε λανθασμένη διαχείριση. Τότε προσφεύγουν στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή, για να εκφράσουν δυσαρέσκεια για πράξεις όπως η κατάχρηση εξουσίας, αδικίες, διακρίσεις, παραβίαση των κανόνων, άρνηση της παροχής πληροφοριών ή αδικαιολόγητη καθυστέρηση. Τα παράπονα των πολιτών εξετάζονται από το Διαμεσολαβητή και, αν αυτός τα κρίνει βάσιμα, προχωράει στη διεξαγωγή έρευνας και, εν συνεχεία στη λήψη μέτρων.
Εκτός από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι πολίτες μπορούν να έρθουν σε επικοινωνία με οποιοδήποτε από τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η επικοινωνία αυτή πραγματοποιείται σε κάποιες από τις επίσημες γλώσσες της Ένωσης, είτε τηλεφωνικά είτε μέσω διαδικτύου.
Υπό ορισμένες συνθήκες, τα άτομα έχουν πρόσβαση σε έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Παράλληλα, υπάρχει για όλους η δυνατότητα πρόσβασης στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Υπηρεσία, στόχος της οποίας είναι η πρόσληψη φιλόδοξων και ταλαντούχων ατόμων σε θέσεις εργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, εισήχθηκε μια νέα μορφή πολιτικής συμμετοχής για τους Ευρωπαίους, η Πρωτοβουλία Πολιτών. Οι Ευρωπαίοι μπορούν να διοργανώνουν και να στηρίζουν, μαζί με άτομα από άλλα κράτη μέλη πρωτοβουλία πολιτών για να ζητήσουν νέα νομοθεσία. Ο ελάχιστος αριθμός υπογραφών που πρέπει να έχει μια πρωτοβουλία για να εξεταστεί είναι ένα εκατομμύριο, ενώ οι υπογραφές αυτές πρέπει να προέρχονται από τουλάχιστον επτά κράτη μέλη.
Τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται με την ευρωπαϊκή ιθαγένεια βοηθούν τους πολίτες να συνειδητοποιήσουν τη σπουδαιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με άλλα λόγια, συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας ευρωπαϊκής συνείδησης από τους πολίτες, μιας ευρωπαϊκής ταυτότητας. Η ταυτότητα αυτή συνίσταται στην αναγνώριση των ομοιοτήτων και των διαφορών των λαών της Ευρώπης και στην πίστη σε ορισμένες αξίες.
Με την κατάργηση κάθε διάκρισης σχετικής με την εθνική ιθαγένεια, οι πολίτες αποκτούν την αίσθηση της ισότητας. Η ισότητα υπάρχει τόσο μεταξύ των πολιτών όσο και μεταξύ των κρατών μελών της Ένωσης. Η Ευρώπη αποτελεί για αυτούς, εκτός από ένα γεωγραφικό χώρο, μια κοινή πατρίδα, μια αξία, για την οποία αγωνίζεται κάθε Ευρωπαίος.
Μια θεμελιώδης αξία, η οποία αντανακλάται μέσα από το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας και διαβίωσης στο εσωτερικό της Ένωσης είναι η ελευθερία. Από τις απαρχές της ίδρυσης της, η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίχτηκε στην ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων. Επιπλέον, λόγω της διευκόλυνσης των ταξιδιών, ο Ευρωπαίος μετακινείται, αποκτά γνώσεις για τις πολιτισμικές διαφορές μεταξύ των λαών, για την ύπαρξη πολιτισμικής πολυμορφίας. Όμως, εκτός από την πολιτισμική πολυμορφία, αναγνωρίζει και όλα τα στοιχεία που συνιστούν την κοινή ευρωπαϊκή πολιτισμική κληρονομιά, η οποία αποτελείται από το ελληνικό πνεύμα, το ρωμαϊκό δίκαιο και τη χριστιανική θρησκεία. Αντιλαμβάνεται δηλαδή ότι η Ευρώπη αποτελεί μια πολιτισμική οντότητα.
Το δικαίωμα του πολίτη να εκλέγει και να εκλέγεται στις δημόσιες εκλογές και στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενισχύει την αίσθηση το ότι είναι ίσος με τους άλλους πολίτες και ενδυναμώνει την ενότητα της Ένωσης. Αυτό είναι αναγκαίο, γιατί πολλά από τα σύγχρονα προβλήματα έχουν υπερκρατικό χαρακτήρα, όπως για παράδειγμα η μόλυνση του περιβάλλοντος, η οποία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο από ένα κράτος. Επομένως, επιβάλλεται η ύπαρξη ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων στα οποία εκπροσωπούνται οι πολίτες από όλες τις χώρες για την εύρεση λύσεων στα κοινά προβλήματα.
Επιπρόσθετα, η προστασία των πολιτών από πρεσβεία άλλης χώρας της Ένωσης σε έδαφος τρίτης χώρας, αν η δική τους χώρα δεν εκπροσωπείται, αποδεικνύει την ύπαρξη αλληλεγγύης μεταξύ των Ευρωπαίων. Είναι σημαντικό τα άτομα να καταλάβουν την αξία της αλληλεγγύης, γιατί σε αυτήν στηρίζονται η συνοχή της Ένωσης, η ασφάλεια και η ευημερία των πολιτών. Χωρίς αυτήν αργά ή γρήγορα θα εμφανίζονταν διαλυτικές τάσεις.
Με το δικαίωμα αναφοράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και προσφυγής στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή τονίζεται το γεγονός ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει η έννοια του κράτους δικαίου. Όταν ο πολίτης νιώθει ότι αδικείται, μπορεί να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του και να δει να πραγματοποιούνται ουσιαστικές αλλαγές. Κατανοεί, έτσι, ότι σημαντικό ρόλο στην Ένωση έχουν ο σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Η διοργάνωση και στήριξη πρωτοβουλίας πολιτών ενισχύει την ισότητα και την αλληλεγγύη της Ένωσης. Οι πολίτες βοηθούν ο ένας τον άλλον και ζητούν όλοι μαζί μια πιο δίκαιη Ευρώπη.
Όλα τα δικαιώματα που συνοδεύουν την ευρωπαϊκή ιθαγένεια αποτελούν απόδειξη της δημοκρατικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συμμετοχή των πολιτών στη δημοκρατική ζωή της Ένωσης σε όλα τα επίπεδα είναι η πεμπτουσία της ευρωπαϊκής ιθαγένειας, καθώς και ο κυριότερος λόγος κατοχύρωσής της.
Οι αξίες, οι οποίες διαπνέουν τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης μεταβιβάζονται και στους πολίτες. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η αλληλεγγύη, η ισότητα, η ενότητα, η δημοκρατία, το κράτος δικαίου και ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ιδανικά τα οποία χαρακτηρίζουν τον Ευρωπαίο πολίτη. Ο Ευρωπαίος πολίτης μάχεται για μια Ευρώπη, η οποία θα προωθεί στο μέγιστο βαθμό τα ιδανικά αυτά.
Συνοψίζοντας, η ευρωπαϊκή ιθαγένεια και τα δικαιώματα, τα οποία προσφέρει, είναι μείζονος σημασίας για τους πολίτες. Αυτά οδηγούν στη διαμόρφωση μιας ευρωπαϊκής ταυτότητας από τους πολίτες. Με τα δικαιώματα αυτά, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αποσκοπεί στην πολιτισμική ενοποίηση, αλλά στην πολιτική ενοποίηση των Ευρωπαίων, ανεξάρτητα από τις διαφορές τους, οι οποίες διαφυλάσσονται. Ο στόχος αυτός γίνεται κατανοητός και μέσα από το σύνθημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «Ενωμένοι στην πολυμορφία».
Δέσποινα Μουσάδη
Τμήμα Β2 του Γενικού Λυκείου Ιαλυσού, σχολ. έτος: 2016-2017
