Στη διάρκεια του σχολικού έτους 2017-2018 υλοποιήθηκε στο Γενικό Λύκειο Ιαλυσού πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με θέμα: «Προστασία και Διάσωση της Άγριας Ζωής στην Ελλάδα». Στόχος του προγράμματος ήταν η εξοικείωση των μαθητών/-τριών με την άγρια ζωή και τα ενδημικά της είδη στην Ελλάδα, κυρίως όμως, στόχος ήταν η ενημέρωση σχετικά με τα ζώα που κινδυνεύουν με εξαφάνιση καθώς  και η ενημέρωση σχετικά με το έργο των οργανώσεων και εθελοντών που δραστηριοποιούνται για τη διάσωση, προστασία και περίθαλψή τους. Οι μαθητές έλαβαν γνώση των τρόπων διάσωσης και περίθαλψης.

Αφίσα του Προγράμματος (την αφίσα εμπνεύστηκε και φιλοτέχνησε η μαθήτρια του Β2 Τμήματος: Μαρίνα Παρασκευά

Τα ζώα πονάνε, υποφέρουν, αγαπούν, αισθάνονται.

Στο πλαίσιο του προγράμματος εντάχθηκε η επίσκεψη στη λίμνη Κερκίνη και στο Κ.Π.Ε Πεταλούδων (Περιφερειακό Φυτώριο Ν. Αιγαίου).

Στο πρόγραμμα συμμετείχαν οι μαθητές/-τριες:

Ατσαΐδη Σοφία, Γιαννάκας Χριστόφορος, Κονδυλάτου Μαρία, Κρητικού Παρασκευή, Κυπραίου Δέσποινα-Αναστασία, Μακροπούλου Ραφαηλία, Μαλλιά Νικολέττα, Μαρίνοβα Αικατερίνη, Μενούχου Αλεξάνδρα, Μέρτικα Γεωργία, Πανάγου Ελένη, Παρασκευά Μαρίνα, Παρασκευοπούλου Τζένυ, Στεφανίδης Μιχάλης, Χούλης Δημήτρης και Χρυσαειδής Γιάννης.

Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Δήμητρα Κιούση (ΠΕ02).

Ζώα υπό εξαφάνιση στην Ελλάδα

Ο Λύκος

Ο λύκος ξεχωρίζει για την υψηλή νοημοσύνη και έχει κοινωνική οργάνωση. Στην Ελλάδα μπορούμε να  συναντήσουμε τους λύκους σε ορεινές περιοχές.

 

http://www.arcturos.gr/animals/lykos/

 

Καρέττα-Καρέττα

Η χελώνα Καρέττα-Καρέττα ζει στην Ζάκυνθο και τρέφεται με τσούχτρες και θαλάσσια φυτά.Παρόλο που ζει στην
θάλασσα βγαίνει στη στεριά γιατί έχει πνευμόνια για να αναπνεύσει ή για να γεννήσει τα αυγά της.
Οι απειλές που αντιμετωπίζει είναι η μόλυνση της θάλασσας και η καταστροφή των βιοτόπων.

Η οχιά της Μήλου

Η οχιά της Μήλου πήρε την ονομασία της από το μέρος στο οποίο ζει.Βρίσκεται ανάμεσα σε νερά και σε πυκνή
βλάστηση. Τρώει μικρά θηλαστικά και σαύρες.

Φώκια Monachus-Monachus

Η Μονάχους ζει 40 χρόνια και γεννάει 1μικρό σε 1-2 χρόνια. Η τροφή της περιλαμβάνει ψάρια και κεφαλόποδα. Κατοικεί στις Σποράδες, στην Αλλόνησο. Κινδυνεύει από: τους τουρίστες που καταλαμβάνουν τους βιοτόπους της.

Η καφέ αρκούδα

Η Καφέ Αρκούδα ζει στην Ροδόπη και προτιμά να τρώει άγρια
φρούτα,ρίζες,μανιτάρια και μέλι. Επίσης της αρέσει να τρέφεται με έντομα,αμφίβια και κτηνοτροφικά ζώα. Η αρκούδα  είναι μοναχικό ζώο και κινείται απ’ το ξημέρωμα. Η Καφέ Αρκούδα στην Ελλάδα προστατεύεται από την οργάνωση Αρκτούρος.

http://www.arcturos.gr/animals/arkouda/

Η βίδρα

Η Βίδρα συναντάται στην Κεντρική Ελλάδα και ζει σε γλυκά νερά. Τρέφεται με ψάρια, αμφίβια , ερπετά, ασπόνδυλα, πουλιά και μικρά θηλαστικά. Την Άνοιξη γεννάει 2-3 το έτος.

Το αγριόγιδο

Το Αγριόγιδο ζει στη Πίνδο, την Στ. Ελλάδα,τον Όλυμπο και την Ροδόπη.Αυτό το ζώο δεν είναι το ίδιο με το Κρι-Κρι της Κρήτης κι ούτε με την Γίδα.

Το Δελφίνι

Στις ελληνικές θάλασσες υπάρχουν 4 είδη
δελφινιών:
• Το ρινοδέλφινο
• Το ζωνοδέλφινο
• Το κοινό δελφίνι
• Το σταχτοδέλφινο
• Οι εχθροί τους είναι οι άνθρωποι, η θαλάσσια ρύπανση και η υπεραλίευση.

Το τσακάλι

Στην Ελλάδα υπάρχουν 1500 άτομα τσακαλιού στην Μακεδονία, Θράκη και Πελοπόννησο. Η αιτία για τη μείωση του ζώου είναι η αποξήρανση των υγροτόπων.

Ο Μαυρόγυπας

Ο πληθυσμός αυτού του ζώου είναι
γύρω στα 90-100 άτομα.  Ζει σε δάση και ορεινές περιοχές.Ενώ τη φωλιά του την έχει σε ψηλά πεύκα. Συνήθως καταναλώνει ψόφια θηλαστικά, σε μικρού και μεσαίου μεγέθους.

Η Χιονογερακίνα

Η Χιονογερακίνα ζει σε έρημους τόπους, βουνοπλαγιές.Και φωλιάζει στις άκρες βράχων. Τρέφεται με κουνέλια, λαγούς, τρωκτικά και πούλια. Γεννά 3-5 αυγά και τα κλωσάει σε 31 ημέρες.

«Αν η Τήλος είναι ο τόπος όπου άρχισα να αντιλαμβάνομαι για πρώτη φορά όλες μου τις αισθήσεις, η Ρόδος είναι ο τόπος που πρωτοάνοιξα τα μάτια μου. Στη Ρόδο πήγα και ξαναπήγα πολλές φορές. Εκεί κάποτε στο βλέμμα ενός μικρού ελαφιού ένοιωσα πως ο κόσμος ολάκερος αποτελεί ένα κομμάτι του εαυτού μας. Κι όταν το νιώσεις αυτό, αυτόματα διευρύνεσαι πέρα από την ατομικότητά σου…»  Μιχάλης Κουμπιός

ΤΟ ΠΛΑΤΟΝΙ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

«Το πλατόνι της Ρόδου, που θεωρείται σύμβολο του νησιού εδώ και πάρα πολλά χρόνια, στολίζει τα δάση του και αποτελεί μέρος της παράδοσής του, είναι ένα από τα λίγα είδη ελαφιών της Ευρώπης που διασώθηκαν μέχρι σήμερα. Δύο αγάλματα ελαφιών, ένα αρσενικό και ένα θηλυκό, τοποθετημένα πάνω σε κίονες, βρίσκονται και στολίζουν τις δύο πλευρές της εισόδου του παλιού λιμανιού της πόλης.
Πολλές είναι οι λαϊκές ιστορίες που αναφέρονται στην προέλευση και παρουσία του ελαφιού στο νησί. Αν και τα ελάφια δεν κυνηγούν για να σκοτώνουν τα φίδια, όπως πιστεύουν πολλοί, εν τούτοις λέγεται ότι τα κέρατα του ελαφιού εκκρίνουν κάποια ουσία (ένα αλκάλιο), η μυρωδιά του οποίου ενοχλεί και εξαναγκάζει τα φίδια να απομακρυνθούν.
Όμως η Ρόδος αναφέρεται σε αρχαία κείμενα και σαν «Ελαφούσα» που σημαίνει ότι είχε, την εποχή εκείνη πολλά ελάφια, που φυσικά υπήρχαν στο νησί πολύ πριν έρθουν όλοι αυτοί οι κατακτητές.
Από άποψη κατάταξης, χαρακτηριστικών και συνηθειών το πλατόνι είναι μηρυκαστικό, θηλαστικό της οικογένειας των ελαφιδών. Είναι μετρίου μεγέθους ελάφι. Το μήκος του είναι 1,5 μέτρο περίπου και το ύψος του, μέχρι το πάνω μέρος της πλάτης, φτάνει τα 90 περίπου εκατοστά. Ζυγίζει γύρω στα 100 κιλά αν και υπάρχουν πληροφορίες ότι μερικά ώριμα αρσενικά φτάνουν και τα 150 κιλά. Είναι πολύ όμορφο ζώο. Η ομορφιά του οφείλεται κυρίως στην τέλεια αναλογία του σώματός του αλλά και στον πανέμορφο χρωματισμό του. Επί πλέον τα αρσενικά στολίζονται με τέλεια σε συμμετρία και ομορφιά κέρατα. Η ακριβής περιγραφή του χρώματος του τριχώματός του είναι πολύ δύσκολη, αφού εμφανίζει αποχρώσεις και παραλλαγές πολύ διαφορετικές, που εξαρτώνται από την ηλικία του ζώου αλλά και τις εποχές του έτους. Στα ώριμα αρσενικά, το καλοκαίρι, όλο σχεδόν το τρίχωμα στο επάνω μέρος του σώματος, στους μηρούς και στην ουρά είναι καστανοκόκκινο, ενώ τα κάτω μέρη του σώματος και τα εσωτερικά μέρη της γάμπας είναι κρεμ προς το άσπρο. Την εποχή (και κυρίως στην μέση) του χειμώνα η ράχη του ζώου, ο λαιμός και τα αυτιά του έχουν χρώμα σκούρο γκρι μέχρι γκριζοκάστανο. Το τρίχωμα στα κάτω μέρη και στο εσωτερικό της γάμπας είναι γκρίζο προς το κόκκινο.

Χαρακτηριστικές είναι οι άσπρες βούλες που είναι διάσπαρτες κυρίως στο πάνω μέρος (ράχη, πλάτη και καπούλια) του σώματός τους, που χρησιμεύουν κυρίως για το καμουφλάζ των ζώων.
Τα κέρατα που υπάρχουν μόνο στα αρσενικά είναι στρογγυλά στις ρίζες, ανοίγουν και πλαταίνουν πιο πάνω και καταλήγουν σχηματίζοντας χαρακτηριστικές μύτες. Μετά από μία πορεία κάθετη προς την βάση ανεβαίνουν και λυγίζουν προς τα πίσω. Είναι χαρακτηριστικά και διαφέρουν από τα κέρατα όλων των άλλων ελαφιών, επειδή είναι παλαμοειδή. Τα κέρατα του πλατονιού, πέφτουν κάθε χρόνο τον Μάιο και ξαναφυτρώνουν σιγά-σιγά και είναι πλήρως ανεπτυγμένα τον Σεπτέμβριο. Τα ώριμα αρσενικά ζουν συχνά μόνα τους ή το πολύ με παρέα 3-4 ζώων. Όσο μεγαλώνουν τους αρέσει περισσότερο η μοναξιά. Τα μικρά αρσενικά μαζί με τα θηλυκά και τα νεογέννητα μένουν ενωμένα σε κοπάδια. Γύρω στον Οκτώβριο εμφανίζονται τα ώριμα αρσενικά στο κοπάδι διώχνοντας τα νεαρά αρσενικά, τα οποία όμως δεν απομακρύνονται σε μεγάλες αποστάσεις αλλά τριγυρνούν γύρω από το κοπάδι των θηλυκών.
Συχνά παλεύουν μεταξύ τους για ώρες, για την κατάκτηση των θηλυκών και την απασχόλησή τους αυτή εκμεταλλεύονται τα μικρά διωχθέντα αρσενικά. Την εποχή αυτή τα αρσενικά γίνονται πολύ απρόσεχτα και μένουν πολλές φορές εκτεθειμένα στους ευτυχώς λίγους, ασυνείδητους λαθροθήρες.
Υπολογίζεται από μαρτυρίες κατοίκων και προσωπικές εκτιμήσεις ότι σήμερα στα δάση της Ρόδου υπάρχουν γύρω στα 100-150 ζώα.
Υπάρχει επίσης σημαντικός αριθμός ζώων (περί τα 70 άτομα), τα οποία διατηρεί ο Δήμος Ρόδου σε περιφραγμένους χώρους. Άτομα ελαφιού έχουν μεταφερθεί από την Ρόδο και σε άλλες περιοχές της Ελλάδος όπου ζουν μέσα σε ζωολογικούς κήπους και πάρκα.

ΑΠΕΙΛΕΣ: Δυστυχώς εδώ και αρκετά χρόνια υπάρχει μείωση του αριθμού του πλατύκερου ελαφιού, που οφείλεται κυρίως στην λαθροθηρία.
Μείωση του αριθμού υπήρξε και όταν αρκετά ελάφια κάηκαν αφού εγκλωβίστηκαν από τις φλόγες.

Ένας άλλος αρκετά σημαντικός λόγος ελάττωσης του αριθμού των ζώων είναι η αντίστοιχη ελάττωση των γεωργικά καλλιεργούμενων εκτάσεων που επήλθε κυρίως λόγω της απασχόλησης του ντόπιου πληθυσμού με τις τουριστικές εργασίες. Δεν θα μπορούσαμε βέβαια να παραβλέψουμε το γεγονός της χρήσης πολλών και ισχυρών γεωργικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τις καλλιέργειες και τα οποία δηλητηριάζουν τις τροφές των ζώων καθώς και τις πηγές και τα νερά, στους βιοτόπους τους» από το ΚΠΕ Καστοριάς.

Γράφει η μαθήτρια Ραφαηλία Μακροπούλου:

Η εργασία είναι εμπνευσμένη από το ταξίδι της Β’ τάξης του λυκείου στη λίμνη Κερκίνη τον Φεβρουάριο του 2018

Η Άγρια Ζωή στη λίμνη Κερκίνη:

            Κάποτε στο παρελθόν, άγριοι ταύροι ζούσαν σε ποταμιές και γύρω από πεδινά δάση στη Μακεδονία όπως και σε όλη την ανατολική Ευρώπη. Όμως, το 17ο αιώνα, το είδος αυτό θηλαστικού ζώου εξαφανίζεται για πάντα από την ήπειρό μας. Αιτία είναι η ολοένα και μεγαλύτερη έλλειψη φυσικών περιοχών και το υπερβολικό κυνήγι. Τώρα, παραμένουν μόνον οι παλιοί θρύλοι και οι αγγειογραφίες για να μαρτυρούν την ύπαρξή του.

Οι υγρότοποι και τα πεδινά δάση έσφυζαν από ζωή. Φιλοξενούσαν ελάφια, αρκούδες, λύγκες ακόμη και λιοντάρια! Ο Ηρόδοτος διηγείται πώς τα λιοντάρια κατασπάραξαν τις καμήλες του Ξέρξη όταν στρατοπέδευσε στην περιοχή του Στρυμόνα κατά τους Περσικούς πολέμους.

Στα στάσιμα νερά των ελών, που έχουν σχηματιστεί στα παραποτάμια δάση, της Κερκίνης ζουν πολυάριθμες στικτές νεροχελώνες (Emys orbicylaris) και αμφίβια, όπως ο δεντροβάτραχος (Hyla arborea) και, πιο σπάνια, ο λοφιοφόρος τρίτωνας (Triturus cristatus karelinii).

Ανάμεσα στις καλαμιές και στα ψαθιά που απέμειναν, φωλιάζει η βαλτόπαπια (Aythya nyroca), ένα σπάνιο και προστατευόμενο είδος.

Η πράσινη σαύρα (Lacerta viridis) ίσως και να ‘ναι η πιο όμορφη σαύρα της Ελλάδας.

Η βίδρα (Lutra lutra) είναι χαρακτηριστικό είδος θηλαστικού ζώου στον ποταμό και στη λίμνη. Το τρίχωμά της είναι παχύ και αδιάβροχο, και μία μεμβράνη ενώνει τα δάκτυλα των ποδιών της. Αυτές οι δύο προσαρμογές της επιτρέπουν να ζει και να κινείται εύκολα μέσα στο νερό. Το σώμα της, λεπτό και μακρουλό, τη βοηθά να κολυμπά με ήρεμες και απαλές κινήσεις. Της αρέσουν για τροφή τα ψάρια, τα αμφίβια, τα καβούρια, τα νερόφιδα και άλλα μικρά ζώα του υγρότοπου. Τα μικρά της, ένα έως τρία, περνούν τον πρώτο χρόνο μαζί με τη μητέρα τους. Ζει μόνη σε ποτάμια, λίμνες, έλη καθώς και σε βραχώδεις ακτές. Έχει ανάγκη από καθαρά νερά και όχθες με πλούσια βλάστηση. Είναι δραστήρια κυρίως κατά τις νυχτερινές ώρες. Βρίσκει ανάπαυση και προστασία ανάμεσα στα βράχια, στους καλαμώνες, στις ανασκαμμένες ρίζες των παρυδάτων δέντρων. Στην Ελλάδα τη συναντά κανείς σε όλη την ηπειρωτική χώρα καθώς και στην Κέρκυρα. Η βίδρα κινδυνεύει να εξαφανιστεί από μεγάλα τμήματα της Ευρώπης και γι” αυτο προστατεύεται με ειδικές και αυστηρές νομοθετικές ρυθμίσεις.

Τα νερά του ποταμού αποτελούν τον τόπο κατοικίας για αρκετά είδη ψαριών. Ανάμεσά τους η βιργιάνα, ενδημικό του Στρυμόνα, το τυλινάρι, η μουρμουρίτσα (τοπικά, φλασκούνι), ο γουρουνομύτης και το τσιρωνάκι, ενδημικό του Στρυμόνα και πολύ σπάνιο.

Απ” όλα τα είδη η μουρμουρίτσα ξεχωρίζει για τον τρόπο που αναπαράγεται: Αφήνει τα αβγά της να εκκολαφτούν μέσα σε όστρακα μυδιών για να τα προστατέψει.

Η πέστροφα, ενδημικό υποείδος των νότιων Βαλκανίων, έχει πιθανόν εξαφανιστεί πια από το ρέμα του Άγκιστρου. Πιθανή αιτία είναι το αλόγιστο και υπερβολικό της ψάρεμα.

Στις καλλιεργούμενες περιοχές, συχνάζουν δύο εντυπωσιακά για τους χρωματισμούς τους πουλιά, η χαλκοκουρούνα και ο μελισσοφάγος. Σκάβουν και ανοίγουν τις φωλιές τους σε πρανή ή σε κατωφέρειες με άμμο ή χώμα.

Η νανόχηνα απειλείται σε παγκόσμια κλίμακα. Η Κερκίνη τη φιλοξενεί στα υγρολίβαδά της για να περάσει το χειμώνα.

Η χουλιαρομύτα, με το πλατύ σαν κουτάλι ράμφος της, αναζητά στον πυθμένα της λίμνης ή του ποταμού, μικρά ψάρια, αβγά ψαριών, γυρίνους, μαλάκια, έντομα και σκουλήλια για να φάει. Περνά όλο σχεδόν το έτος στη Κερκίνη. Είναι ένα απειλούμενο είδος πελαργόμορφου πουλιού. Οι πληθυσμοί της, που φωλιάζουν στην Ελλάδα, μειώνονται συνεχώς.

Ψηλά στις φυλλωσιές των δέντρων έχουν κρύψει τις φωλιές τους τα αρπακτικά πουλιά όπως το σαίνι και η γερακίνα.

Το καταχείμωνο αρκετά πουλιά, όπως οι σταχτόχηνες, αναζητούν και βρίσκουν στα χωράφια άφθονη τρόφη.

Η άγρια ζωή δεν λείπει ούτε από τους οικισμούς. Απλώνονται τριγύρω στη λίμνη πελαργοί που έχουν τις φωλιές τους πανταχού παρούσες: Στα καμπαναριά, στους στύλους και στα ψηλότερα κτίρια. Μάλιστα, η πυκνότητά τους είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή φτάνοντας μόνο στον οικισμό της Κερκίνης τις 40 φωλιές!

Οι καλαμώνες κάλυπταν σημαντική έκταση στις αβαθείς τοποθεσίες. Εκεί βρίσκουν τροφή ερωδιοί, όπως ο σταχτοτσικνιάς κι ο κρυπτοτσικνιάς, αλλά και πελεκάνοι, κορμοράνοι, λαγγόνες, γλάροι και γλαρόνια, ανάλογα με την εποχή. Οι νουφαρώνες είναι απαραίτητοι ως χώροι αναπαραγωγής για μουστακογλάρονα και μαυρογλάρονα. Στο προφυλαγμένο αυτό χώρο αναπαράγονται διάφορα είδη ψαριών που αποτελούν τροφή για τον κρυπτοτσικνιά και τον στακτοτσικνιά.

Όταν υποχωρεί το νερό το φθινόπωρο και το χειμώνα, αποκαλύπτονται τα λασποτόπια. Αποτελούν χώρο ιδανικό για τη διατροφή χιλιάδων παρυδάτιων πουλιών που σταθμεύουν στην περιοχή για ανεφοδιασμό κατά τη μετανάστευσή τους, όπως οι κοκκινοσκέληδες.

Ο γουλιανός είναι το πιο γιγαντόσωμο ψάρι στη λίμνη, με τεράστιο στόμα και μακριά μουστάκια! Μέχρι το 1970, ψάρευαν στην Κερκίνη γουλιανούς που είχαν μήκος 1 έως 2 μέτρα και βάρος ως 100 κιλά! Αργότερα, τα ψάρια αυτά σπανίζουν στη λίμνη και ψαρεύονται κυρίως στο Στρυμόνα, νότια από το φράγμα. Ο γουλιανός τρέφεται με άλλα ψάρια μεσαίου μεγέθους, βατράχια, ακόμα και με μικρά υδρόβια πτηνά ή και με μικρά θηλαστικά, όπως ποντίκια.

ΝΕΡΟΧΕΛΩΝΑ

ΒΙΔΡΑ

ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΑΥΡΑ

ΧΑΛΚΟΚΟΥΡΟΥΝΑ

ΝΑΝΟΧΗΝΑ

ΚΟΚΚΙΝΟΣΚΕΛΗΣ

ΛΟΦΙΟΦΟΡΟΣ ΤΡΙΤΩΝΑΣ

Παρουσίαση του υλικού που προβλήθηκε:

Το πρόγραμμα συνεχίζεται…Καλό Καλοκαίρι!