Επιμέλεια άρθρου: Προβοπούλου Σοφία
Το ελληνικό ρεμπέτικο τραγούδι γεννήθηκε στα τέλη του 19ο αιώνα και έφτασε στο αποκορύφωμά του στα μέσα του 20ου αιώνα. Το ρεμπέτικο ή λαϊκό τραγούδι εμφανίστηκε εκεί που άκμαζε η αστική τάξη. Η μουσική αυτή άγγιξε κυρίως αυτή την τάξη γιατί εξυμνεί τις πίκρες, τα προβλήματα, τις ανησυχίες αλλά και τις χαρές ενός ολόκληρου λαού.
Το ρεμπέτικο τραγούδι χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες:
- Περίοδος της κυριαρχίας των σμυρναίικων στοιχείων
- Κλασική περίοδος
- Εποχή της μαζικής αποδοχής
Περίοδος της κυριαρχίας των σμυρναίικων στοιχείων
Μετά την μικρασιατική καταστροφή, έγινε αναγκαστικά ανταλλαγή πληθυσμών και έτσι ο κόσμος που ήρθε επηρέασε με τις προτιμήσεις του το ελληνικό ρεμπέτικο τραγούδι. Με αυτόν τον τρόπο ενσωματώθηκαν μέσα σε αυτό μικρασιατικά και σμυρναίικα στοιχεία.
Κλασική περίοδος
Η κλασική περίοδος του ελληνικού ρεμπέτικου τραγουδιού κάνει την αρχή με τον «πατριάρχη» της μουσικής αυτής, τον Μάρκο Βαμβακάρη, ο οποίος με τα τραγούδια του «σφράγισε» και «εγκαινίασε» το ρεμπέτικο τραγούδι. Τη δεκαετία του ’40 και μετά έρχονται μεγάλες προσωπικότητες να αφήσουν το δικό τους στίγμα στην ελληνική δισκογραφία, όπως: ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Μανώλης Χιώτης, η Ρόζα Εσκενάζυ κ.α. Εκείνη την εποχή μεγάλη ήταν η έμπνευση απ’ τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο και έτσι γράφτηκαν κορυφαία αριστουργήματα όπου εξυμνούν τον πόνο και τις κακουχίες του πολέμου. Ένα απ’ αυτά τα τραγούδια είναι η «συννεφιασμένη Κυριακή» του Βασίλη Τσιτσάνη, ο οποίος είπε χαρακτηριστικά:
«Την συννεφιασμένη Κυριακή την έγραψα με αφορμή ένα από τα τραγικά περιστατικά που συνέβαιναν τότε στον τόπο μας, με την πείνα, τη δυστυχία, το φόβο, την καταπίεση, τις συλλήψεις, τις εκτελέσεις. Το υλικό που μου ενέπνευσε τους στίχους μου ενέπνευσε και τη μελωδία. Βγήκε μέσα από τη συννεφιά της κατοχής, από την απελπισία που μας έδερνε όλους μας- τότε που όλα τα ‘σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά. Ήθελα να φωνάξω για τη μαύρη απελπισία, αλλά συγχρόνως και για την υπερηφάνεια του λαού μας που δεν σηκώνει χαλινάρι και σκλαβιά.
Η συννεφιασμένη Κυριακή δεν είναι μόνο ένα περιστατικό της κατοχής, αλλά κλείνει μέσα της όλη την τραγική εκείνη περίοδο. Ό, τι είχα μέσα μου και ό, τι έκρυβα από τα θλιβερά γεγονότα που ζούσα τα είπα με το τραγούδι μου αυτό. Το είχα έτοιμο από τότε, με αρχικό τίτλο Ματωμένη Κυριακή, διότι εκείνη τη βαριά χειμωνιάτικη νύχτα Κυριακή είδα με τα μάτια μου το θάνατο ενός παλικαριού. Μάτωσε η καρδιά μου κι εγώ με τη σειρά μου μάτωσα το τραγούδι το γραμμοφώνησα το 1948, αφού βασανίστηκα περίπου ένα χρόνο, επειδή μια λέξη έλειπε από το κουπλέ. Αισθάνθηκα και δεν τον κρύβω, μια ιδιαίτερη υπερηφάνεια που αμέσως κατέκτησε τον κόσμο…».
Εποχή της μαζικής αποδοχής
Η εποχή αυτή ξεκινάει περίπου στις αρχές του 1950 με πρωτεργάτη τον Βασίλη Τσιτσάνη αλλά και με πολλές νέες φωνές που άφησαν τη δική του ιστορία. Όπως: Η Σωτηρία Μπέλλου, ο Πρόδρομος Τσαουσάκης, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, η Καίτη Γκρέυ, Λίτσα Διαμάντη και συνεχίζουν την δεκαετία του ’60 μεγάλα ονόματα όπως: ο Στέλιος Καζαντζίδης, η Γιώτα Λύδια, Μαρίκα Νίνου, η Βίκυ Μοσχολιού, η Μαρινέλλα κ.α. Επίσης, υπάρχει και μια νεότερη μορφή του ρεμπέτικου, το αρχοντορεμπέτικο. Στη συνέχεια, ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο Γιώργος Κατσαρός, ο Γιάννης Σπανός, ο Άκης Πάνου κ.α. υπήρξαν σπουδαίες μορφές του ρεμπέτικου τραγουδιού.
«Όλοι οι ρεμπέτες του ντουνιά εμένα μ ΄ αγαπούνε,
μόλις θα μ ΄ αντικρύσουνε θυσία θα γενούνε».
(στίχοι, σύνθεση Μ. Βαμβακάρη)
«Εβίβα ρεμπέτες εβίβα παιδιά, μες ΄ τη ρεμπέτικη τούτη βραδιά.
Παίξε μπουζούκι μου κι όχι πολλά, λίγα χρόνια και καλά». (στίχοι σύνθεση Απ. Καλδάρα)
Το κύριο όργανο του ρεμπέτικου τραγουδιού είναι το μπουζούκι. Βέβαια, υπάρχουν κι άλλα όργανα που συνοδεύουν τα ρεμπέτικα τραγούδια. Αυτά είναι: η κιθάρα, το βιολί, το κοντραμπάσο, το ακορντεόν, το πιάνο, ο μπαγλαμάς κ. α.
Το ρεμπέτικο τραγούδι είναι μια μορφή τραγουδιού που σημάδεψε την ελληνική μουσική και χαράχτηκε με χρυσά γράμματα στις ψυχές των ανθρώπων αφού τα ρεμπέτικα τραγούδια μπορούσαν να εκφράσουν κάθε συναίσθημα και ανησυχία τους, ενώ οι δημιουργοί τους αγαπήθηκαν απ’ τον λαό.
https://youtu.be/UIU8ratZNeY
