Γράφουν οι μαθήτριες της Β’ Γυμνασίου, Κουμαντζία Ευαγγελία και Κουμαντζία Βασιλική

    Η  γιορτή της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται το τέλος των Αποκριών  οι οποίες ουσιαστικά γίνονται αισθητές την Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα. Οι μέρες της Καθαράς Δευτέρας και των Αποκριών εορτάζονται  έντονα σε όλη την Ελλάδα με διάφορα έθιμα. Οι Απόκριες του 2023 ξεκινάν την Κυριακή, στις 16 Φεβρουαρίου, και τελειώνουν στις 26, ενώ την επόμενη μέρα, στις 27 Φεβρουαρίου, είναι η Καθαρά Δευτέρα.

     Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η Ελλάδα διαθέτει πολλά έθιμα στις Απόκριες. Το κύριο γνώρισμα στις Απόκριες  είναι οι  μεταμφιέσεις, τις οποίες συναντάμε σε ολόκληρη την Ελλάδα, καθώς και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Το όνομα των μεταμφιεσμένων διαφέρει από τόπο σε τόπο: κουδουνάτοι, καμουζέλες, μούσκαροι, αλλά το κοινότερο είναι μασκαράδες και καρνάβαλοι. Οι κουδουνάτοι αποτελούνται από μια τριάδα μεταμφιεσμένων ανθρώπων στους οποίους διακρίνουμε τον γέρο, την κορέλα και τον Φράγκο. Ο γέρος, ο οποίος είναι ο πρωταγωνιστής, παριστάνει έναν γέρο-τσοπάνη ντυμένο από την μέση και κάτω με άσπρο μάλλινο κοντοβράκι των τσοπάνηδων, με άσπρες υφαντές κάλτσες και πέτσινα σανδάλια. Στο πάνω μέρος μέχρι την μέση φοράει την τσοπάνικη κάπα μαύρου χρώματος και για να σχηματιστεί η καμπούρα του, τοποθετεί στη ράχη του κουρέλια ή μαξιλάρι. Ακόμη, προχωρεί με ρυθμικούς βηματισμούς κουνώντας τη μέση του ώστε να ακουστούν τα κουδουνάκια. Οι «καμουζέλες» ή ελαφάκια, στα παλιά τα χρόνια, ήταν μασκαράδες βαμμένοι με κάρβουνα, σκεπασμένοι με χράμια (πολύχρωμες υφαντές κουβέρτες) και κραδαίνοντας την κοκάλα γύρναγαν στους δρόμους του χωριού πειράζοντας και διασκεδάζοντας τους κατοίκους.

    Οι μέρες αυτές είναι μέρες  γλεντιού, μασκαρέματος,  ψυχαγωγίας και αναβίωσης πολλών εθίμων.  Το πιο γνωστό πανελλαδικό έθιμο που διατηρείται μέχρι και σήμερα είναι το γαϊτανάκι. Αυτό  αποτελείται από δεκατρία άτομα. Ο ένας κρατάει έναν μεγάλο στύλο στο κέντρο  από την κορυφή του  οποίου κρέμονται δώδεκα μακριές κορδέλες  διαφορετικού χρώματος η κάθε μία. Οι κορδέλες αυτές λέγονται γαϊτάνια και δίνουν το όνομα τους στο έθιμο. Οι υπόλοιποι δώδεκα χορευτές κρατούν από ένα γαϊτάνι και χορεύουν σε ζευγάρια. Καθώς χορεύουν γύρω από τον στύλο τα ζευγάρια εναλλάσσουν κορδέλες με το ταίρι τους, ώστε να πλέξουν τις κορδέλες και να δημιουργήσουν χρωματιστούς συνδυασμούς. Ο χορός τελειώνει όταν όλες οι κορδέλες τυλιχτούν στον στύλο, αφού οι χορευτές έρθουν πιο κοντά. Έτσι, το στολισμένο γαϊτανάκι μένει να θυμίζει το αποκριάτικο πνεύμα. Επιπλέον,  τα Σάββατα της Αποκριάς, αλλά και της Σαρακοστής που θα ακολουθήσουν είναι Ψυχοσάββατα. Μοιράζονται φαγητά, κόλλυβα και συνηθίζεται η μετάβαση στα νεκροταφεία.

   Η ημέρα της Καθαράς  Δευτέρας σηματοδοτεί την έναρξη της Σαρακοστής και παράλληλα το τέλος της Αποκριάς.  Την πρώτη ημέρα, δηλαδή, την Καθαρά Δευτέρα δεν καταναλώνονται τα υπόλοιπα της Τυρινής. Καθαρίζονται ακόμη και τα πιατικά και τα υπόλοιπα φαγητά δίνονταν παλιότερα σε όσους δεν νήστευαν. Συνηθίζεται πανελλαδικά να τρώγεται λαγάνα, δηλαδή άζυμο ψωμί που παρασκευάζεται μόνο εκείνη τη μέρα, ταραμάς, χαλβάς, θαλασσινά, λαχανικά, ελιές και φασολάδα χωρίς λάδι. Επιπλέον, ένα έθιμο της Καθαράς Δευτέρας αποτελεί ο χαρταετός. Ο χαρταετός είναι μια ελαφριά κατασκευή, σκοπός της οποίας είναι να πετά με τη βοήθεια του αέρα. Αυτός, κρατιέται από αυτόν που τον πετά μέσω της καλούμπας, ενός λεπτού σχοινιού. Ο σκελετός των χαρταετών κατασκευάζεται από καλάμι, ελαφρύ ξύλο ή από πλαστικό, ενώ το μέρος που φέρνει αντίσταση στον αέρα από πλαστικό φύλλο ή χαρτί. Η συνήθεια του πετάγματος χαρταετού προέρχεται πιθανότατα από την Κίνα. Στην Ελλάδα, το πέταγμα του χαρταετού είναι  έθιμο από τα λεγόμενα κούλουμα.

   Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι  η Καθαρά Δευτέρα και οι Απόκριες ψυχαγωγούν τον κόσμο, ενώ αποτελούνται  σε πανελλαδικό επίπεδο από πολλά διαφορετικά  και διασκεδαστικά κατά κάποιο τρόπο έθιμα.