γράφουν οι Αντιγόνη Μπάλιου, Μελπομένη Ματράκα,  Αργωρώ Μοσχοπούλου, Δήμητρα Ζέρβα

Η εφηβεία είναι το τελευταίο στάδιο της ανάπτυξης του παιδιού, το τελευταίο πέρασμα  προς την ωριμότητά του. Ειδικότερα, ξεκινά στην ηλικία των 12-13 ετών και ολοκληρώνεται στα 19-2 έτη. Η οικογένεια αποτελεί πρωτ0γενή φορέα κοινωνικοποίησης, καθώς αναλαμβάνει το άτομο από τη στιγμή της γέννησής του  και το επηρεάζει καθ΄όλη τη διάρκεια της ζωής του, καλλιεργώντας αξίες, πρότυπα και τρόπους συμπεριφοράς. Στο πλαίσιο των οικογενειακών του σχέσεων το άτομο μαθαίνει τι είναι αποδεκτό και τι όχι, ταυτίζεται με ανθρώπους του περιβάλλοντός του, αποκτά την ικανότητα να δημιουργεί σχέσεις και τελικά  συγκροτεί την προσωπικότητά του.

   Η συμπεριφορά των εφήβων επηρεάζεται και από άλλους φορείς κοινωνικοποίησης, όπως το σχολείο, τη θρησκεία, τις παρέες των συνομηλίκων και τα ΜΜΕ. Στην εφηβική ηλικία, τα παιδιά εκδηλώνουν συνήθως μια αρνητική συμπεριφορά προς τους γονείς τους. Αυτό οφείλεται συνήθως στο άγχος της καλής σχολικής επίδοσης. Άλλος λόγος της αρνητικής συμπεριφοράς των εφήβων είναι η προσοχή και η αποδοχή που ζητούν από τους άλλους -κυρίως από τους γονείς-  διότι είναι τα πιο οικεία πρόσωπα σ” αυτούς. Ωστόσο, αν δεν καταφέρουν να γίνουν αποδεκτοί με θετικό τρόπο, ενδέχεται να καταφύγουν σε βίαιες ή παραβατικές συμπεριφορές.

   Επιπλέον, ο ασταθής χαρακτήρας των εφήβων που πολύ συχνά ενισχύεται από τις παρέες τους, αποτελεί μια πρόσθετη αιτία σύγκρουσης με τους γονείς τους. Οι παρέες αποτελούν τους μοναδικούς σχεδόν άτυπους, αλλά εξαιρετικά σημαντικούς φορείς κοινωνικοποίησης.  Μέσα από τις παρέες, το παιδί κάνει τις πρώτες του προσπάθειες να δημιουργήσει έναν κόσμο όπου δεν υπάρχει ο αυστηρός έλεγχος των <<μεγάλων>> , η συμπεριφορά του οργανώνεται και αποκτά κοινωνικό χαρακτήρα, δοκιμάζει νέες εμπειρίες, κοινές με τους φίλους του και πιθανόν διαφορετικές απ΄τα πρότυπα της οικογένειας και του σχολείου.

   Επιπρόσθετα, τα Μ.Μ.Ε. επηρεάζουν τα άτομα σε μεγάλο βαθμό, καθώς έχουν την δυνατότητα να προβάλλουν πρότυπα και αξίες, κατευθύνοντάς τα με μεγαλύτερη ευκολία μέσω της εικόνας. Η εξουσία αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ενημέρωση, την ψυχαγωγία και την εκπαίδευση των ατόμων. Συχνά όμως, οικονομικά συμφέροντα παρεμβαίνουν στα Μ.Μ.Ε., κυρίως μέσω της διαφήμισης  με αποτέλεσμα τον κίνδυνο παραπληροφόρησης και καθοδήγησης των νεαρών ατόμων σε αρνητικά πρότυπα.

   Από την άλλη πλευρά, οι γονείς μπορεί να μην έχουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην εφηβεία δεδομένου ότι ο έφηβος ρίχνει το βλέμμα του προς τον εσωτερικό του κόσμο και στους φίλους του, αλλά συνδράμουν αποφασιστικά στην ψυχοσυναισθηματική ολοκλήρωση και στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του. Οι γονείς, χωρίς να ξέρουν πως να διαχειριστούν τις αλλαγές της συμπεριφοράς του εφήβου, θέλουν να αποκτήσουν τον έλεγχο. Για να το κάνουν αυτό, συνηθίζουν να προσπαθούν να επιβάλλουν τα δικά τους «θέλω» στις επιθυμίες των παιδιών, γεγονός που οδηγεί στην πρόκληση εντάσεων μέσα στην οικογένεια. Αναμφισβήτητα, κάθε εφηβεία είναι διαφορετική και ο ρόλος των γονέων αποδεικνύεται εξαιρετικά δύσκολος. Οι τελευταίοι καλούνται να διαχειριστούν όχι μόνο τις πολύπλοκες και συχνά ακατανόητες γι” αυτούς ψυχολογικές διακυμάνσεις των εφήβων, αλλά και τις κοινωνικές αλλαγές που επηρεάζουν τις ανθρώπινες σχέσεις και ειδικότερα την επικοινωνία με τους εφήβους.