Με βάση το λεξικό ως μουσική ορίζεται η τέχνη που βασίζεται στην οργάνωση ήχων και σκοπός της είναι η σύνθεση, εκτέλεση και ακρόαση ενός έργου. Με τον όρο μουσική εννοείται επίσης και το σύνολο ήχων από το οποίο απαρτίζεται ένα μουσικό κομμάτι. Παρόλ΄αυτά, σε βαθύτερο επίπεδο, τι ακριβώς είναι η μουσική για τον άνθρωπο;
Κάνοντας μια σύντομη αναδρομή, πρώτες αναφορές για χρήση μουσικής με τη σημερινή της σημασία βρίσκονται μεταξύ των ετών 7000 και 6600 π.Χ. στην Κίνα. Στην αρχαία Ελλάδα, η έννοια του καλλιεργημένου πολίτη περιελάμβανε όχι μόνο τη γνώση των γραμμάτων και την εκγύμναση του σώματος, αλλά και την εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου, όπως η λύρα, και την ερμηνεία τραγουδιών. Αντιθέτως, στην περιοχή της Κίνας, η μουσική ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θρησκεία, καθώς πάντοτε με την έγκριση του αυτοκράτορα διεξάγονταν λατρευτικά έθιμα συνοδεία μουσικής. Μετέπειτα, αναπτύχθηκε στην Ευρώπη η «κλασική» μουσική και οι ευγενείς/αριστοκράτες προς επίδειξη του κύρους και του εκλεπτυσμένου μορφωτικού τους επιπέδου ψυχαγωγούνταν με το άκουσμα πιάνου ή βιολιών. Γίνεται λοιπόν αντιληπτό πως η μουσική συνοδεύει τον άνθρωπο στο μεγαλύτερο μέρος της ύπαρξής του και αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα του πολιτισμού.
Όσον αφορά στη σύγχρονη εποχή, η κοινωνία των ανθρώπων έχει προεκτείνει σε σημαντικό εύρος την αξία της μουσικής. Πιο συγκεκριμένα, έχουν αναπτυχθεί οι εκφάνσεις της μουσικής σε πολυάριθμους τομείς της καθημερινότητάς μας: ως διαδασκόμενο μάθημα στα σχολεία, ως επάγγελμα, ως μέσο ίασης νοσημάτων, ως τρόπος αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου κλπ.
Η μουσική εισήχθη στα σχολεία προκειμένου να προσφέρει στα παιδιά ηχητική και ακουστική απόλαυση, ξεκουράζοντάς τα από τα μαθήματα που συχνά εξουθενώνουν τον νου. Γι΄αυτό και η ώρα του μαθήματος της μουσικής αντιμετωπίζεται περισσότερο ως χρόνος χαλάρωσης και ανάπαυσης, παρά ως χρόνος απαιτητικότητας και δυσκολίας. Μη ξεχνάμε και την ύπαρξη σχολείων που εξειδικεύονται στην καλλιέργεια της μουσικής παιδείας των νέων, τα οποία αποκαλούνται «Μουσικά Σχολεία». Στα Μουσικά Σχολεία, στα οποία φοιτούν μαθήτες ύστερα από την επιτυχία τους στις προκαταρκτικές εξετάσεις που διεξάγονται για τη μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο και από το Γυμνάσιο στο Λύκειο, εκτός από τα προκαθορισμένα μαθήματα Γενικής Παιδείας, διδάσκονται επιπλέον μαθήματα με κεντρικό άξονα την εκμάθηση μουσικού οργάνου και την καλλιέργεια της ορθοφωνίας. Έτσι, πέρα από τα ιδιωτικά ωδεία, έχουν θεσμοθετηθεί δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα που στόχο έχουν την περαιτέρω ανάπτυξη και καλλιλέργεια ατόμων με κλίση στη μουσική τέχνη.
Συνδυαστικά με τα προαναφερθέντα, πολλοί έφηβοι επιλέγουν ουκ ολίγες φορές να ακολουθήσουν ως βιοποριστικό μέσο την ενασχόλησή τους με τη μουσική. Βέβαια, το να ασχοληθεί κάποιος επαγελματικά με τη μουσική δεν προϋποθέτει απαραιτήτως τη φοίτησή του σε κάποιο Μουσικό Σχολείο. Τα άτομα κατευθύνονται προς το αντικείμενο της μουσικής βρίσκοντας διέξοδο από τους καταιγιστικούς ρυθμούς της καθημερινότητας και προσπαθώντας να συνδυάσουν αρμονικά τις προσωπικές τους προτιμήσεις με την ανάγκη για εισόδημα. Στις μέρες μας, δυστυχώς, η οικονομική κρίση έπληξε – και εξακολουθεί να πλήττει – τους επαγγελματίες μουσικούς εξαιτίας των μέτρων που επιβλήθηκαν από την Πολιτεία λόγω της πανδημίας του covid-19. Σύμφωνα με μαρτυρίες, η πλειονότητα των μουσικών βρέθηκε μπροστά σε αδιέξοδο επιβίωσης… Ωστόσο, με διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις των πολιτών γίνονται ενέργειες για τη λήψη μέτρων ευνοϊκών προς τους μουσικούς.
Συμπληρωματικά, η πρόοδος της μουσικής εξαπλώνεται και στη σφαίρα επιρροής του κλάδου της Ιατρικής. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας και ύστερα από αρκετές μελέτες, έχει αποδειχθεί πλέον η θεραπευτική/ιαματική επίδραση της μουσικής στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Αναλυτικότερα, συνίσταται πολλές φορές η χρήση της μουσικής για την αντιμετώπιση του πόνου, του άγχους, της κατάθλιψης, αλλά και σαν μέσο ενίσχυσης του ανοσοβιολογικού συστήματος σε πολλές κατηγορίες ασθενών.
Σχετικό άθρο του Θανάση Δρίτσα: https://www.tar.gr/thanasis_dritsas_synenteyxi_stin_giwta_eytaxia-article-5789.html?category_id=24
Ακόμη και κατά την περίοδο της κύησης, η επαφή του εμβρύου με ήχους «φιλικούς» προς αυτό (να μη ξεπερνούν τα 80 Decibels) συμβάλλει στη θετική πορεία της σωματικής, διανοητικής, ψυχολογικής και συναισθηματικής του ανάπτυξης, καθώς οι συνθήκες στις οποίες υποβάλλεται είναι ιδανικότερες τόσο για τη μητέρα, αποβάλοντας συχνά το άγχος, όσο και για το ίδιο. Τέλος, μέσω ερευνών έχει αποδειχτεί ότι τα νεογέννητα θυμούνται μουσικά κομμάτια που άκουγαν συχνά κατά τη διάρκεια της ενδομήτριας ζωής τους, ενώ μετά τον τοκετό το μωρό ενδέχεται να ηρεμεί ακούγοντας αυτές τις μελωδίες.
Καταληκτικά, η μουσική διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή κάθε ανθρώπου, είτε σε προσωπικό επίπεδο είτε ως κοινωνική/πολιτισμική δραστηριότητα ∙ σε άλλους προσφέροντας πλασματική απόδραση από την πραγματικότητα, σε άλλους αποτυπώνοντας τη συναισθηματική τους κατάσταση ή απλά αποτελώντας μέσο ψυχαγωγίας κι αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου. Οι άνθρωποι έχουν την τάση να εκφράζονται μέσω της μουσικής και να δηλώνουν σκέψεις που αδυνατούν με απλά καθημερινά λόγια.
Όπως χαρακτηριστικά διατυπώνει και ο σημαντικός συνθέτης του 20ου αιώνα, Igor Stravinsky: «Η μουσική υπερβαίνει τον λόγo…»
Ευμορφία Καρούσου
Πηγές:
https://www.902.gr/sites/default/files/MediaV2/20210505/synenteyxi_5_5_2021.pdf
https://www.proionta-tis-fisis.com/oi-efarmoges-tis-mousikotherapeias-stin-iatriki/
https://en.wikipedia.org/wiki/Igor_Stravinsky
https://el.wiktionary.org/wiki/%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE
Μουσική για διάβασμα, συγκέντρωση, χαλάρωση, αντι στρες, κατά του αγχους, μελέτη:
«Χωρίς τη μουσική, η ζωή θα ήταν ένα λάθος». Friedrich Nietzsche