Ρομπότ. H λέξη που προέκυψε από την καταναγκαστική εργασία και τους σκλάβους.

Την επινόησε ένας θεατρικός συγγραφέας το 1921, που προειδοποίησε για την εξέλιξη των μηχανών.

Στις 25 Ιανουαρίου του 1921 ανέβηκε για πρώτη φορά το θεατρικό έργο R.U.R στο Εθνικό Θέατρο της Πράγας. Η λέξη «Ρομπότ» ακούστηκε πρώτη φορά, στην τότε Τσεχοσλοβακία, το 1923 που το έργο μεταφράστηκε. Το θεατρικό έργο του Κάρελ Τσάπεκ ανέβηκε για πρώτη φορά στις 25 Ιανουαρίου του 1921 στο Εθνικό Θέατρο της Πράγας στα Αγγλικά και σε άλλες τριάντα γλώσσες, ο νέος ορισμός επιβλήθηκε διεθνώς. Ποια ήταν όμως η προέλευση της λέξης που αντικατέστησε όρους όπως “αυτόματο” ή “ανδροειδές”; Ο Τσάπεκ εμπνεύστηκε από την τσέχικη λέξη «robota» που σημαίνει καταναγκαστική εργασία και τους «robotnik», τους σκλάβους δηλαδή που εργάζονταν καταναγκαστικά στα χωράφια των αφεντικών τους. Μπορεί η επινόηση της νέας λέξης να χρεώνεται στον Κάρελ Τσάπεκ, ωστόσο νέος όρος ήταν ιδέα του αδερφού του συγγραφέα, Τζόσεφ Τσάπεκ. Τα δύο αδέρφια από μικροί μεγάλωσαν μαζί και συνεργάστηκαν σε όλη τους την ζωή. Ο Κάρελ ήθελε να ονομάσει τα ρομπότ “Labori”, αλλά άκουσε τελικά την συμβουλή του Τζόσεφ. Στη συνέχεια, με επιστολή του στο Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης ξεκαθάρισε ότι ο νέος όρος δεν ήταν ιδέα του ίδιου, αλλά του αδερφού του….

Το προφητικό έργο της βιομηχανοποιημένης κοινωνίας

Στο τρίπραχτο έργο του Τσάπεκ, τα ρομπότ δεν μοιάζουν με τα γνωστά σύγχρονα ρομπότ που συνήθως είναι φτιαγμένα από μέταλλο. Τα ρομπότ του Ρόσσουμ, σύμφωνα με το θεατρικό έργο, κατασκευάστηκαν σε ένα εργοστάσιο και ήταν φτιαγμένα από συνθετική οργανική ύλη. Ο επιστήμονας Ρόσσουμ κατάφερε να φτιάξει τεχνητά, αλλά βιώσιμα όργανα και ιστούς που έμοιαζαν πολύ με αυτούς του ανθρώπινου οργανισμού. Μπορεί ο Ρόσσουμ με την εφεύρεση να ήθελε να απαλλάξει τον άνθρωπο από την χειρωνακτική εργασία, αντικαθιστώντας τον με ρομπότ, στην πορεία τα πράγματα πήραν άσχημη τροχιά,καθώς ο επιστήμονας επιδίωξε το κέρδος και τα ρομπότ τελικά επαναστάτησαν. Κάθε ρομπότ έκανε τη δουλειά για δύο εργάτες και ελευθέρωνε τους ανθρώπους από έννοιες και κουραστικές ευθύνες. Αρχικά, τα ρομπότ να έμοιαζαν χαρούμενα που βρίσκονταν υπό την δούλεψη των ανθρώπων όμως τα όντα «που δεν είχαν πάθη, ούτε ιστορία ούτε ψυχή» συνειδητοποίησαν ότι ήταν ευφυέστερα και δυνατότερα από το ανθρώπινο είδος. Τα ρομπότ εξεγέρθηκαν και προκάλεσαν τον αφανισμό της ανθρωπότητας, αφήνοντας μόνο έναν επιζών. Το έργο έγινε αμέσως επιτυχία και προκάλεσε έντονο προβληματισμό ως προς τη σωστή διαχείριση της τεχνολογικής εξέλιξης από την κοινωνία. Ο Τσάπεκ πάντα πίστευε πως κάποια στιγμή οι μηχανές θα αντικαταστήσουν τους ανθρώπους και πως είναι στο χέρι των ίδιων των ανθρώπων να διευθετήσουν τις επακόλουθες συνέπειες μιας ρομποτικής και τεχνολογικής έκρηξης που θα επηρέαζε την ίδια την ανθρώπινη ζωή, τη σημασία της εργασίας, αλλά και τις πιθανές περιπτώσεις απληστίας και δύναμης των μεγάλων εταιριών….

Ζαρίκα Αλεξάνδρα

Συντάκτης περιοδικού

Καθηγήτρια πληροφορικής 6ο Γυμνάσιο Λαμίας

Δείτε σχετικό φωτογραφικό υλικό από τη θεατρική παράσταση R.U.R. του Capek, to   1921