Η συζήτηση στην τάξη για τη γλώσσα των διαφημίσεων και του διαδικτύου πυροδότησε τον προβληματισμό σχετικά με την πορεία της γλώσσας, την ύπαρξη ή μη γλωσσικής κρίσης στην εποχή μας. Είναι γνωστό πως η γλώσσα αποτελεί κοινωνικό προϊόν και δυναμικό στοιχείο του πολιτισμού. Δεν παραμένει στάσιμη αλλά εξελίσσεται συνεχώς και προσαρμόζεται στις ανάγκες και τα δεδομένα της κοινωνίας, όπως ακριβώς γίνεται και σήμερα. Ωστόσο, πολλοί υποστηρίζουν πως στη σύγχρονη εποχή υπάρχει γλωσσική κρίση, δηλαδή υποβάθμιση της γλώσσας, γεγονός που επιβεβαιώνεται μέσα από τη λεξιπενία, την αθρόα εισροή ξένων λέξεων, τα γραμματικά λάθη και τους σολοικισμούς.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι οι οποίοι ευθύνονται για τη γλωσσική κρίση. Αρχικά, η κυριαρχία των ΜΜΕ τα οποία δίνουν βαρύτητα στον ήχο και στην εικόνα έναντι του λόγου με σκοπό να διεγείρουν το ενδιαφέρον του κοινού. Επιπλέον, η εκπαίδευση είναι συχνά αναποτελεσματική λόγω του εξετασιοκεντρικού χαρακτήρα της, που δεν αποβλέπει σε μια ευρύτερη πνευματική καλλιέργεια και σφαιρική μόρφωση αλλά στην αποστήθιση και τον ανταγωνισμό. Ακόμη, τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης κοινωνίας επηρεάζουν σημαντικά τη γλωσσική έκφραση. Η έλλειψη ελεύθερου χρόνου λόγω των γρήγορων ρυθμών ζωής και της υπερεργασίας στερεί από το άτομο την απόλαυση γνήσιων μορφών ψυχαγωγίας, όπως η ανάγνωση βιβλίων, ενώ συχνά κυριαρχεί η αντίληψη πως η ενασχόληση με τη γλώσσα είναι παρωχημένη. Η γλώσσα των νέων έχει επίσης σημαίνοντα ρόλο καθώς προωθεί την ανάπτυξη των greeklish, τη χρήση της αργκό και την εισροή ξενόφερτων γλωσσικών στοιχείων.
Οι συνέπειες της γλωσσικής κρίσης γίνονται διακριτές όχι μόνο στο άτομο αλλά και σε ολόκληρη την κοινωνία. Αρχικά, η κακή χρήση της γλώσσας και η γλωσσική ένδεια οδηγούν στην υποβάθμιση του πνευματικού επιπέδου του ατόμου αφού ο λόγος αντικατοπτρίζει τον εσωτερικό του κόσμο. Εξάλλου, όπως υποστήριξε και ο Βιτγκενστάιν «Τα όρια της γλώσσας μου καθορίζουν τα όρια του κόσμου μου». Ακόμη, μειώνεται η κριτική ικανότητα του ατόμου διότι δεν είναι σε θέση να κατανοήσει ορθά όλες τις πληροφορίες που δέχεται. Επιπλέον, η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων καταντά επιφανειακή χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο. Υπάρχει, επίσης, κίνδυνος αλλοίωσης της εθνικής ταυτότητας ενός λαού καθώς μέσω της γλώσσας μεταδίδονται αξίες, ήθη και έθιμα ενός λαού.
Για την αντιμετώπιση της γλωσσικής κρίσης καθοριστικό ρόλο έχει αρχικά το σχολείο. Κατά τη διάρκεια του μαθήματος, ο διάλογος πρέπει να κυριαρχεί ώστε ο/η μαθητής/τρια να εξασκηθεί στη χρήση του λόγου και να μπορεί να εκφράζει τη γνώμη και τις ιδέες του. Επιπλέον τα ΜΜΕ θα πρέπει να φροντίζουν για την αναβάθμιση της ποιότητας των τηλεοπτικών προγραμμάτων και να εξασφαλίζουν την ορθή χρήση της γλώσσας. Ακόμη, η οικογένεια έχει άμεση σχέση με την γλωσσική κατάρτιση ενός ατόμου άρα είναι απαραίτητο να γαλουχεί τα παιδιά με αρχές όπως τον διάλογο και την επικοινωνία. Βέβαια, την μεγαλύτερη ευθύνη έχει το ίδιο το άτομο καθώς χρειάζεται να καταβάλλει προσωπική προσπάθεια για βελτίωση της γλωσσικής του έκφρασης.
Εύκολα, λοιπόν, συνάγεται το συμπέρασμα πως η κρίση της γλώσσας ενδέχεται να έχει επικίνδυνες συνέπειες για το άτομο και την κοινωνία και για αυτό κρίνεται επιτακτική η ανάγκη αντιμετώπισής του ώστε να απομειωθούν οι συνέπειες και προστατευτεί ο πλούτος της ελληνικής γλώσσας.
Χατζάκη Κατερίνα
