
Εκδήλωση Μνήμης Θυμάτων του Ολοκαυτώματος στο 5ο ΓΕΛ
΄΄Κι α σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές
είναι γιατί τ’ ακούς γλυκότερα, κι η φρίκη
δεν κουβεντιάζεται γιατί είναι ζωντανή
γιατί είναι αμίλητη και προχωράει·
στάζει τη μέρα, στάζει στον ύπνο
μνησιπήμων πόνος΄΄.
Γιώργος Σεφέρης, Τελευταίος σταθμός. Ποιητική συλλογή: Ημερολόγιο Καταστρώματος Β'. Cava dei Tirreni, 5 Οκτωβρίου 1944
Στο πλαίσιο της μνημόνευσης της Διεθνούς Ημέρας Θυμάτων του Ολοκαυτώματος, πραγματοποιήθηκε στο Σχολείο μας, με πρωτοβουλία της Διευθύντριας, κ. Δρακωνάκη Μαρίας, σχετική εκδήλωση, τη Δευτέρα 20 Ιανουαρίου, μία εβδομάδα νωρίτερα από την επίσημα ορισθείσα διεθνή ημερομηνία, για τεχνικούς λόγους, που αφορούσαν την παρουσία των προσκεκλημένων ομιλητών.
Η λέξη ΄΄ολοκαύτωμα΄΄ συνειρμικά οδηγεί στην προσπάθεια εξολόθρευσης των Εβραίων από το ναζιστικό καθεστώς. Όχι αδικαιολόγητα. Το 50% των Εβραίων της Ευρώπης, 6.000.000 άνθρωποι, ταπεινώθηκαν, βασανίστηκαν, δολοφονήθηκαν. Πρόκειται για το πλέον γνωστό μαζικό, ειδεχθές έγκλημα που πραγματοποιήθηκε κατά ανθρώπων.
Το 2005, ο ΟΗΕ αναγνώρισε την 27η Ιανουαρίου, ημέρα που ο Κόκκινος Στρατός το 1945 απελευθέρωσε το Άουσβιτς, ως την παγκόσμια Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος προκειμένου να υπενθυμίζονται εις το διηνεκές οι τραγικές συνέπειες του ρατσισμού, της μισαλλοδοξίας, των προκαταλήψεων, του μίσους για τον ΄΄άλλον΄΄, τον διαφορετικό…
Ωστόσο, αντίστοιχα εγκλήματα διαπράχθησαν και σε διάφορα μέρη της χώρας μας, (Καλάβρυτα, Δίστομο, …) αλλά και του νησιού μας (Κάνδανο, Βιάννο, …) και σε αυτά επικεντρώθηκε η εκδήλωση του Σχολείου μας.
Η εκδήλωση μας περιελάμβανε δύο μέρη:
Στο πρώτο μέρος, οι μαθήτριες Αντωνοδημητράκη Αρετή και Αντωνάκη Στυλιανή καθώς και ο μαθητής Στεργίου Ναπολέων διάβασαν αποσπάσματα από το βιβλίο του Πρίμο Λέβι ΄΄Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος΄΄, το οποίο αποτελεί αντικείμενο ενασχόλησης της Λέσχης Ανάγνωσης, πρόγραμμα που υλοποιείται από τις φιλολόγους του Σχολείου μας, κ. Μοσχούρη Βασιλική και Σαμωνάκη Ειρήνη.
Στο δεύτερο μέρος, τη σκυτάλη πήραν οι προσκεκλημένοι ομιλητές, Δρ. Αριστομένης Ι. Συγγελάκης, Πανεπιστημιακός, Συγγραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, ο κ. Μαμαλάκης Κωστής, ιστορικός ερευνητής και ο κ. Αριστομένης Συγγελάκης, Πρόεδρος Ένωσης Ολοκαυτώματος Δ. Βιάννου.
Ο Δρ. Αριστομένης Ι. Συγγελάκης ξεκίνησε την ομιλία του με μία βιωματική αναφορά στην οικογένειά του, της οποίας 5 μέλη φονεύθησαν από τους Γερμανούς.
Στη συνέχεια αναφέρθηκε σύντομα στα ιστορικά γεγονότα του Β΄Π.Π., με έμφαση στα δεινά των Ελλήνων στις 1265 μέρες της τριπλής κατοχής (Ιταλίας, Γερμανίας και Βουλγαρίας): πείνα, βασανιστήρια, αρρώστιες, λεηλασίες, απορρύθμιση της οικονομίας…, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό στο οποίο ΄΄πρωταγωνιστούσαν΄΄μαυροφορεμένες γυναίκες και λιπόσαρκα παιδιά. Αναφορά έγινε στη μάχη της Κρήτης, τον Μάιο του 1941 και στην αυτοθυσία απλών πολιτών που αντιστάθηκαν με κάθε τρόπο στους Γερμανούς ΄΄ουρανίτες΄΄ καθώς και στο ολοκαύτωμα της Κανδάνου, της οποίας οι κάτοικοι θανατώθηκαν ως τιμωρία για την αντίστασή τους και ως παραδειγματισμό των άλλων. Επίσης, επισημάνθηκε η εξολόθρευση της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης και η ανάπτυξη ισχυρού κινήματος εθνικής αντίστασης, ΕΠΟΝ, με σύνθημα ΄΄τραγουδάμε και πολεμάμε΄΄ με κορυφαία δράση της την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου.
Στον αγώνα συμμετείχαν και τα παιδιά. Ως παράδειγμα, αναφέρθηκαν από τον κ. Συγγελάκη τα τρία αδέλφια Βερβελάκη, 8, 12 και 15 ετών, τα οποία βασανίστηκαν και θανατώθηκαν λόγω της άρνησής τους να προδώσουν την κρυψώνα των ενηλίκων.
Σημαντική διευκρίνηση του ομιλητή ήταν ότι δεν πρέπει να χαρακτηρίζουμε συλλήβδην τον γερμανικό λαό ως ναζιστές. Άλλωστε τα πρώτα θύματα του Χίτλερ ήταν Γερμανοί αντιφρονούντες ή και Γερμανοί που δεν ανταποκρίνονταν παντιοτρόπως στο δόγμα των αρίων. Σημαντικό δε μέρος της γερμανικής νεολαίας καταδίκασε το ναζιστικό καθεστώς και το αντιστρατεύτηκε -οργάνωση ΄΄Λευκά Ρόδα΄΄ στην οποία συμμετείχαν τα αδέλφια Χανς και Σόφι τα οποία και εκτελέστηκαν.
Ο Δρ. Αριστομένης Ι. Συγγελάκης ολοκλήρωσε την ομιλία του τονίζοντας ότι το αίτημα για τις γερμανικές αποζημιώσεις είναι δίκαιο, τόσο για τα θύματα του ναζιστικού παραλογισμού όσο και για τις νέες γενιές Γερμανών, οι οποίες θα προχωρήσουν στο μονοπάτι της Ιστορίας ανακουφισμένες, τρόπον τινά, από το άγος των προγόνων τους.
Ο δεύτερος ομιλητής, ο κ. Μαμαλάκης, θέλησε να μιλήσει με εικόνες. Παρουσιάζοντας φωτογραφίες από Ηρώα διαφόρων χωριών της Κρήτης, όπου αναγράφονται ονόματα θανόντων/ουσών, κατέδειξε τον θυμό του κατακτητή, που εκτελούσε αδιακρίτως άνδρες, γυναίκες, παιδιά.
Επίσης, προέβαλε συγκλονιστικό φωτογραφικό υλικό, στο οποίο αποτυπώνεται καρέ καρέ η εισβολή του κατακτητή σε χωριό δυτικά των Χανίων, από τη στιγμή της εισόδου του σε αυτό ως τη θανάτωση επιλεγμένων χωριανών προς παραδειγματισμό όλων όσοι θα σκέφτονταν να εναντιωθούν στον κυρίαρχο.
Σε φωτογραφίες αναπαριστάται και το θέμα της μνήμης, σημαντικό για τους εκτελεσθέντες αλλά και για τους επιζώντες. Το μήνυμα ΄΄Μη με ξεχάσετε΄΄επικαιροποιεί πάντα τον στίχο του Κ. Ουράνη ΄΄τότε πεθαίνουν οι νεκροί, όταν τους λησμονούμε΄΄.**
Ο κ. Αριστομένης Συγγελάκης, επιζήσας του ολοκαυτώματος της Βιάννου, σε μία βαθιά συγκινησιακή ομιλία, αναφέρθηκε στα δύσκολα παιδικά του χρόνια, γεμάτα στερήσεις, πόνο, δυστυχία και απώλειες αγαπημένων. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στη επίσκεψη του Γερμανού Προέδρου Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ στο μαρτυρικό χωριό της Κανδάνου (31/10/2024), όπου τέσσερις επιζώντες, μεταξύ αυτών και ο ίδιος, εμφάνισαν πανό σε τρεις γλώσσες, στέλνοντας το μήνυμα των ελληνικών διεκδικήσεων. Ο κ. Συγγελάκης, σύμφωνα με τον ίδιο, απευθυνόμενος στον Γερμανό Πρόεδρο τού είπε: ΄΄Έρχεστε και, ως φιλόξενος λαός, έπρεπε να σας φιλοξενήσουμε αλλά δεν το κάνουμε και δεν σας δίνω το χέρι μου γιατί για δεύτερη φορά μας εκτελείτε, ισχυριζόμενος ότι δεν μας οφείλετε τίποτα΄΄. Στη βάση της, επρόκειτο για μια δήλωση-απαίτηση ανάληψης ευθυνών των ηγεσιών, το αναγκαστικό πέρασμα από το ταμείο της Ιστορίας.
Η εκπαιδευτική κοινότητα του 5ου ΓΕΛ, συνεπής στις παιδαγωγικές αρχές της, τόνισε εμφατικά την ανάγκη συμπόρευσης των νέων γενιών με πνεύμα κατανόησης και μακροθυμίας, με μηδενική ανοχή στη ρητορική του μίσους και του κάθε είδους αποκλεισμού καθώς και της επαρκούς εκπαίδευσης τους ώστε να μπορούν δυνητικά να αναλάβουν τα ηνία τις ερχόμενες δεκαετίες χωρίς να επαναλαμβάνουν εγκληματικά σφάλματα των προγόνων τους.
Ήταν μια εκ βαθέων βιωματική και πολύ διαφωτιστική ιστορικά εκδήλωση για τα ΄΄μικρότερα΄΄ ολοκαυτώματα –αν μπορεί να υπάρξει τέτοια διάκριση- και μια προτροπή για συνεχή επαγρύπνηση και περιφρούρηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και θωράκιση των κοινωνιών απέναντι σε ακραίες ιδεολογίες, αναφυλακτικές στο διαφορετικό.
Επειδή μάλιστα ζούμε σε καιρούς προκλητικούς, μόνο η μνήμη, η μνήμη, η μνήμη * μπορεί να μας καταστήσει ικανούς να στήσουμε οδοφράγματα σε πολιτικές που αντιμάχονται τον Άνθρωπο.
Ευχαριστούμε πολύ τους αξιόλογους ομιλητές και όλους/ες όσοι/ες συνέβαλαν στην υλοποίηση αυτής της εκδήλωσης.
* Κ. Δημουλά, Ὁ Πληθυντικός Ἀριθμός. Ποιητική συλλογή: Τό λίγο τοῦ κόσμου, 1971
** Κ. Ουράνης, Η ζωντανή νεκρή
Ηλεκτρονική Εφημερίδα 5ου ΓΕΛ, Πεντόβολα, η νέα γενιά https://schoolpress.sch.gr/tapentovolaneagenia/
Κείμενο: Η δημοσιογραφική ομάδα του 5ου ΓΕΛ
Φωτογραφίες: Πιτροπάκη Σταματίνα & Τρευλάκη Κατερίνα