Γνωστή ως hostile ή anti homeless architecture – εχθρική ή εναντίον αστέγων αρχιτεκτονική ή … αμυντική, όπως θέλουν να την ονομάζουν οι Βρετανοί (!) – είναι μια στρατηγική πολεοδομικού σχεδίου που χρησιμοποιείται για να οδηγήσει συγκεκριμένες συμπεριφορές ανθρώπων έξω από τους δημόσιους χώρους. Στην περίπτωση αυτή, ΄΄ειδικεύεται΄΄ στην εξαφάνιση αστέγων από τη δημόσια περιουσία με τη χρήση της εξουσίας που έχει ο δήμος ή ένας ιδιοκτήτης για να αλλάξει, να διακοσμήσει ή να ανακαινίσει έναν χώρο.
Πολλοί από εμάς ίσως διαβάζουμε για πρώτη φορά για αυτήν τη στρατηγική της εχθρικής αρχιτεκτονικής, εντούτοις αυτή χρησιμοποιείται αιώνες τώρα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, τον 19ο αιώνα, χρησιμοποιούσαν, κυρίως για τους Αφρικανούς, συσκευές, όχι εύκολα αναγνωρίσιμες, που δημιουργούσαν καπνούς όταν κάποιος ουρούσε, -υπάρχουν ακόμα και σήμερα, ειδικά στην Αγγλία – ενώ τον ίδιο αιώνα, στο Παρίσι, έκαναν τους δρόμους πιο πλατύς για να είναι πιο εύκολη η καταστολή επαναστάσεων από την Αστυνομία.
Σήμερα, η πιο συνηθισμένη μορφή αυτού του φαινομένου είναι το anti-homeless architecture. Οι Κυβερνήσεις που εφαρμόζουν τέτοια πολιτική, θέλουν να απομακρύνουν τους αστέγους από το κέντρο, κυρίως, των πόλεων, που έχουν μεγάλο ποσοστό αυτών. Γιατί να το κάνουν αυτό; Ο λόγος είναι ξεκάθαρος: ΄΄καταστρέφει΄΄ την εικόνα της πόλης (!), κυρίως στα μάτια των τουριστών, και αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για επενδύσεις στην περιοχή. Ένας ακόμη λόγος είναι η δημόσια ασφάλεια και η μείωση της εγκληματικότητας με τη χρήση του CPTED (Crime Prevention through environmental design), μέθοδος που εφαρμόστηκε στην Αμερική και απέτυχε παταγωδώς, καθώς δε συνέβαλε καθόλου προς αυτήν την κατεύθυνση.
Η επόμενη ερώτηση που θα θέσει κάποιος είναι πώς λειτουργεί αυτή η στρατηγική. Δυστυχώς, έχει επινοηθεί πλήθος παραλλαγών σε πολλές χώρες. Η πιο συχνή από όλες είναι τα παγκάκια με μασχάλες στη μέση που εμποδίζουν τον οποιοδήποτε να ξαπλώσει -εκτός από την Αμερική έχουν παρατηρηθεί στο Λονδίνο και στο Τόκιο. Εξίσου συχνά είναι τα anti-homeless spikes, καρφιά σε διάφορα σημεία όπου κάποιος θα μπορούσε να ξαπλώσει ή να καθίσει μέσα στην πόλη. Άλλες παραλλαγές, που εφαρμόζονται κυρίως σε πεζοδρόμια, κάτω από γέφυρες δρόμων και σκάλες είναι η τοποθέτηση πετρών ή φραχτών, ενώ πάνω σε τοίχους ή σε θερμαινόμενα σημεία δημόσιων χώρων, χρησιμοποιούνται κάμερες και ηχεία που παίζουν μουσική ή δίνουν εντολές πχ «μην κάθεσαι», «μη στέκεσαι», «φύγε».
Όπως τονίζει αρθρογράφος της βρετανικής εφημερίδας Guardian, εγχειρήματα αυτού του είδους δεν αντιμετωπίζουν επί της ουσίας τα προβλήματα των αστέγων, παρά μόνο τα κρύβουν από την κοινή θέα ή όπως σωστά παρατήρησε ο Μαρκ Μεγιέ, πρόεδρος της Frene 66, του τοπικού παραρτήματος της οργάνωσης France Nature Environnement, «Εάν δε βλέπουμε πλέον τους φτωχούς, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει πλέον φτώχεια»
Αν ωστόσο στο Λονδίνο τοποθετούν καρφιά σε διάφορα σημεία για να εμποδίσουν τους άστεγους να καταλύσουν εκεί, στο Βανκούβερ του Καναδά μετατρέπουν τα παγκάκια σε υπόστεγα για να τους προστατεύσουν από τη βροχή και το υπερβολικό κρύο. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, μια επιγραφή επάνω στα παγκάκια γράφει: «αυτό είναι ένα παγκάκι» και μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν για να καθίσουν να ξεκουραστούν ή να φάνε κάτι, ενώ τη νύχτα, όταν οι άστεγοι αναδιπλώσουν το παγκάκι, μια επιγραφή με γράμματα που «λάμπουν», για να είναι ορατά στο σκοτάδι, θα διαβάσουν: «αυτό είναι ένα υπνοδωμάτιο» και μπορούν να κοιμηθούν. Επίσης, σε αντίθεση με τις εντολές «μην κάθεσαι», «μην στέκεσαι», «φύγε», που αναφέραμε παραπάνω, εδώ οι άστεγοι θα δουν ταμπέλες: «Βρείτε καταφύγιο εδώ», «βρείτε ένα σπίτι εδώ».
Ο οργανισμός RainCity Housing, που ιδρύθηκε στον Καναδά το 1982, βρίσκεται πίσω από αυτήν την ιδέα «παγκάκια – καταφύγια», ώστε να βρουν οι ΄’άστεγοι στο Βανκούβερ, μια προσωρινή λύση και στη συνέχεια, ένα κανονικό σπίτι και να επανενταχθούν ομαλά στον κοινωνικό ιστό. Επίσης, η οργάνωση έχει τοποθετήσει σε πολλά σημεία στο Βανκούβερ τη διεύθυνση καταφυγίων που είναι κανονικά σπίτια και θα μπορούν οι άστεγοι να αναζητήσουν μια πιο μόνιμη στέγη.
Πηγές
https://www.sandiegouniontribune.com/opinion/commentary/story/2021-07-20/san-diego-homeless-budget-affordable-housing https://en.wikipedia.org/wiki/Hostile_architecture https://www.college.police.uk/research/crime-reduction-toolkit/environmental-design https://londonist.com/london/secret/urine-deflectors https://www.huffingtonpost.gr/2015/07/24/diethnes-karfia-astegoi_n_7863428.html https://www.newsbeast.gr/world/arthro/774536/galliki-poli-xilose-ta-pagakia-gia-na-min-koimoudai-astegoi
Κοτσίνη Μαίρη
