Η έμφυλη βία αποτελεί δυστυχώς ένα καθημερινό πλέον φαινόμενο σε παγκόσμιο επίπεδο και αφορά κυρίως γυναίκες, νεαρές κοπέλες, ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα αλλά και γενικότερα μειονότητες που δεν πληρούν στερεοτυπικά χαρακτηριστικά, δεν ανταποκρίνονται στα πρότυπα της κοινωνίας και, ως εκ τούτου, εκλαμβάνονται ως «αδύναμοι κρίκοι».
Με τον όρο έμφυλη βία εννοούμε οποιαδήποτε πράξη, η οποία καταπατά την αξιοπρέπεια και την ακεραιότητα όσων την υφίστανται και τελείται δίχως τη σύμφωνη γνώμη του ατόμου. Ο χώρος στο οποίο μπορεί να πραγματοποιηθεί είναι ακανόνιστος καθώς μπορεί να είναι ο χώρος εργασίας, το σπίτι, τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς κτλ.
Η έμφυλη βία διαφοροποιείται από τις υπόλοιπες μορφές βίας αφού πηγάζει από την ιστορικά αποδεδειγμένη ανισότητα στις σχέσεις κοινωνικής ισχύος μεταξύ γυναικών και ανδρών, αποτελέσμα της οποίας ήταν- είναι;- η κυριαρχία των ανδρών εις βάρος των γυναικών. Επιπρόσθετα, μορφές έμφυλης βίας αποτελούν η λεκτική, σωματική, ψυχολογική κακοποίηση, ο βιασμός, η σεξουαλική βία, η σεξουαλική παρενόχληση, η εμπορία ανθρώπων, η σεξουαλική εκμετάλλευση, η οικονομική βία, ο εξαναγκαστικός γάμος, ο ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων.
Τα τραύματα που αυτή προκαλεί είναι ποικίλα -ψυχολογικά, σωματικά, ψυχικά. Ενίοτε μάλιστα, και εσχάτως όλο και συχνότερα, μπορεί να οδηγήσει σε γυναικοκτονία. Οι γυναικοκτονίες αφορούν ανθρωποκτονίες γυναικών από πρόσθεση με μοναδικό κίνητρο το ότι είναι γυναίκες. Πιο συγκεκριμένα, οι γυναικοκτονίες είναι εγκλήματα με ρίζες τις βαθιά εμπεδωμένες κοινωνικές αντιλήψεις για την κατώτερη θέση των γυναικών, οι οποίες τις καθιστούν υποτελείς στην ανδρική εξουσία και υποστηρίζουν ως «τιμωρία» τους τη βία.
Τρανή απόδειξη της συχνότητας του φαινομένου στις μέρες μας αποτελεί ο ολοένα και αυξανόμενος αριθμός των γυναικοκτονιών, οι οποίες ήταν 17 το έτος 2021, 12 τους πρώτους επτά μήνες του 2022 ενώ στο τέλος του ίδιου έτους έφτασαν τις 24. Συχνό μοτίβο, πριν την διάπραξη μιας γυναικοκτονιας, όσο εκείνη διεξάγεται στο πλαίσιο του οικογενειακού περιβάλλοντος, είναι οι συστηματικοί καβγάδες και η ενδοοικογενειακή βία.
Παρόλο όμως που γνωρίζουμε το μοτίβο, αδυνατούμε να αποτρέψουμε μια γυναικοκοκτονία καθώς δεν δείχνουμε γνήσιο ενδιαφέρον για τέτοιες καταστάσεις αλλά αναλωνόμαστε σε ανέξοδες αναρτήσεις για το φαίνεσθαι ενώ, πολλές φορές, χλευάζουμε τις φωνές που διεκδικούν αναγνώριση του όρου και αυστηροποίηση των ποινών. Έπειτα, κατηγοριοποιούμε τα περιστατικά ανάλογα με τη χώρα καταγωγής του θύματος ή του θύτη- ανάλογα με τι μας βολεύει- ενώ, το πιο σύνηθες από όλα, θεωρούμε ότι είναι κάτι που δεν μας αφορά και που δεν πρόκειται να συμβεί σε εμάς ή στον κοντινό κοινωνικό μας περίγυρο, καταλήγοντας έτσι, λόγω της υποτίμησης της σημαντικότητάς του – να θρηνούμε όλο και περισσότερα θύματα.
Συμπερασματικά, η εμφυλη βία είναι ένα φαινόμενο που μαστίζει την εποχή μας. Είναι πραγματικά θλιβερό να σκεφτεί κανείς ότι εν έτει 2023 δεν υπάρχουν ακόμα όχι μόνο κοινωνικές διακρίσεις αλλά και εγκλήματα που διαπράττονται λόγω εκείνων. Ακόμα πιο θλιβερό βέβαια είναι ότι υπάρχουν άνθρωποι, που κατέχουν εξουσία, οι οποίοι «υπερασπίζονται» τους θύτες και κατηγορούν τα θύματα, με το επιχείρημα είτε ότι πρέπει εκείνα να μιλούν και να καταγγέλλουν τη βία που υφίστανται, αντί να την ανέχονται ή, ακόμα χειρότερα ότι αυτά … προκαλούναι, ενώ δεν μπαίνουν καν στον κόπο να σκεφτούν ότι ίσως αυτή η βία δεν θα έπρεπε απλώς να υπάρχει και ότι, αυτοί, ως αρμόδιοι, έχουν την ευθύνη να μεριμνήσουν για αυτό, λαμβάνοντας κατάλληλες πρωτοβουλίες. Το φαινόμενο επείγει να αντιμετωπιστεί. Όλοι οι φορείς, από την οικογένεια, το σχολείο ως την Πολιτεία και τους Διεθνείς Οργανισμούς οφείλουν να ασχοληθούν με αυτό, συντονισμένα και συστηματικά. Βέβαιο είναι επίσης ότι τα άτομα που έχουν βιώσει έμφυλη βία χρειάζονται φροντίδα και υποστήριξη, με διακριτικότητα και σεβασμό στα τραύματά τους. Σημαντική βοήθεια, προς αυτήν την κατεύθυνση, προσφέρει μια εφαρμογή, « Ο Οδηγός τσέπης για την έμφυλη βία», η οποία διατίθεται δωρεάν, έχει αναπτυχθεί στη βάση διεθνών προτύπων και είναι διαθέσιμη σε περισσότερες από 12 γλώσσες. Ο Οδηγός αυτός απευθύνεται σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας αλλά και στο ευρύ κοινό, παρέχοντας καθοδήγηση για τον σωστό τρόπο αλληλεπίδρασης με τα άτομα τα οποία έχουν βιώσει έμφυλη βία. Κάτι είναι και αυτό αλλά δεν αρκεί… Ας ελπίσουμε ότι είναι μόνο η αρχή της αντιμετώπισης του επονείδιστου φαινομένου της έμφυλης βίας.
Κείμενο: Μηλιαρά Μαρία
Σκίτσο: Κοκοσάλη Μαριτίνα
Πηγές:
https://www.lifo.gr/tags/emfyli-bia https://diotima.org.gr/orologies/ https://tinyurl.com/4wvb93ab
