Στην Κρήτη, όπως και σε όλη την Ελλάδα αλλά και απανταχού στον χριστιανικό ορθόδοξο κόσμο, υπάρχουν και διατηρούνται πολλά και ποικίλα έθιμα, τα οποία συνδέονται με τη μεγάλη γιορτή της Ορθοδοξίας, την Ανάσταση του Κυρίου και το ελπιδοφόρο μήνυμα που τη συνοδεύει, τη νίκη της ζωής έναντι του θανάτου. Οι αποκλίσεις που παρατηρούνται ανά τόπο και περιοχή, δεν αφορούν τόσο αυτά καθεαυτά τα έθιμα, όσο τον τρόπο που υλοποιούνται.
Ακολουθούν μερικά από αυτά τα έθιμα από τις΄΄δημοσιογράφους΄΄ μας, μαζί με τις πιο θερμές ευχές όλης της ομάδας μας, για μια όμορφη, ανοιξιάτικη Πασχαλιά, για μια ουσιαστική βίωση του αισιόδοξου μηνύματος της Ανάστασης του Κυρίου.
Σ.Σ. Τα σκίτσα που συνοδεύουν τα κείμενα των εθίμων είναι της Μαυράκη Χριστίνας
Οι υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί : Γυπαράκη Χριστίνα , Λαπιδάκης Μιχαήλ
Οι μαθήτριες- μας Αγγελιδάκη Μαρίζα, Βούρου Τζίνα, Κοκοσάλη Μαριτίνα, Κοτσίνη Μαίρη, Μηλιαρά Μαρία, Μαυράκη Χριστίνα, Φραγκάκη Εμμανουέλα , Χατζάκη Κατερίνα
΄΄Τα λαζαρικά ΄΄, τα έθιμα του Σαββάτου του Λαζάρου
Πρόκειται για όμορφα έθιμα που διακόπτουν τη σαρακοστιανή θλίψη όλων των χριστιανών και μας θυμίζουν την Ανάσταση του Λαζάρου, η οποία και προοικονομεί την Ανάσταση του Κυρίου. Οι ρίζες των εθίμων του Σαββάτου του Λαζάρου κρατούν γερά εδώ και πολλούς αιώνες.
Καταρχάς, οι γυναίκες, το Σάββατο του Λαζάρου ζυμώνουν τα Λαζαράκια ή αλλιώς Λαζάρηδες ή Λαζαρούδια, ψωμάκια που έχουν τη μορφή ανθρώπου σπαργανωμένου, όπως παρουσιάζεται και ο Λάζαρος, λέγοντας «Λάζαρο, αν δεν πλάσεις, ψωμί δεν θα χορτάσεις». Η παρασκευή αυτή γίνεται τόσο για να γιορτάζουν εκείνην την ημέρα όσο και για να θυμούνται τη νίκη της ζωής έναντι του θανάτου. Μια εκδοχή του εθίμου είναι να πλάθωνται τόσοι Λαζάρηδες όσα τα παιδιά της οικογένειας.
Επίσης, συνηθισμένο έθιμο της ημέρας είναι τα λαζαρικά, τα κάλαντα του Λαζάρου, τα οποία, σε ορισμένες περιοχές, ήταν αποκλειστικά σχεδόν γυναικεία υπόθεση και τα τραγουδούσαν κοπέλες διαφόρων ηλικιών ακόμα και κορίτσια της παντρειάς -ευκαιρία να γίνουν γνωστές και σαν υποψήφιες νύφες- που ονομάζονταν “Λαζαρίνες”. Στην Κρήτη ωστόσο, τραγουδιούνται τόσο από κορίτσια όσο και από αγόρια, τα οποία, οργανωμένα σε ομάδες και κρατώντας καλάθια στολισμένα με λουλούδια, γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας την Ανάσταση του Λαζάρου και εισπράττοντας μικρό φιλοδώρημα, χρήματα, αυγά, φρούτα ή άλλα φαγώσιμα, Σκοπός είναι να διαδοθεί η χαρμόσυνη είδηση και να εκφραστεί το πρωτόγνωρο αυτό γεγονός. Για Λάζαρο κρατούν έναν ξύλινο σταυρό, στολισμένο με ορμαθούς από λεμονανθούς και αγριόχορτα με κόκκινα λουλούδια, τις μαχαιρίτσες ή μαχαιρίδες.
Δυστυχώς σε πολύ λίγες περιοχές, όχι μόνο της Κρήτης αλλά και όλης της χώρας τραγουδιούνται σήμερα τα Λαζαριάτικα κάλαντα.
Υπάρχουν πολλές παραλλαγές των καλάντων αυτών, μερικές από αυτές είναι:
-«Πού ’σαι Λάζαρε, πού είναι η φωνή σου
που σε γύρευε η μάνα κι η αδερφή σου.
– Ήμουνα στη γη, στη γη βαθιά χωμένος
κι από τους εχθρούς, εχθρούς βαλαντωμένος.
Βάγια, βάγια των βαγιών,
τρώνε ψάρια, τον κολιό
και την άλλη Κυριακή,
ψήνουν το παχύ αρνί».
Ή
«Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια
ήρθε των Βαγιών η εβδομάδα.
-Ξύπνα Λάζαρε και μην κοιμάσαι,
ήρθε η μέρα σου και η χαρά σου.
-Πού ήσουν Λάζαρε; Πού “σουν κρυμμένος;
-Κάτω στους νεκρούς, στους πεθαμένους.
Δε μου φέρνετε, λίγο νεράκι,
πουν” το στόμα μου, πικρό φαρμάκι.
Δε μου φέρνετε, λίγο λεμόνι,
πουν” το στόμα μου, σαν περιβόλι.
Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια,
ήρθε η Κυριακή που τρων” τα ψάρια.
-Σήκω Λάζαρε και μην κοιμάσαι,
ήρθε η μάνα σου από την πόλη,
σου “φερε χαρτί και κομπολόι.
Γράψε Θόδωρε και συ Δημήτρη,
γράψε Λεμονιά και Κυπαρίσσι.
Το κοφνάκι μου θέλει αυγά,
κι η τσεπούλα μου λεφτά.
Βάγια Βάγια και Βαγιώ
τρώνε ψάρι και κολιό,
και την άλλη Κυριακή,
τρώνε το παχύ τ” αρνί.»
Πηγές:
https://www.argiro.gr/2019/04/ftiakste-lazarakia-ethimo-pou-krataei-aiones-pote-ta-ftiachnoume-kai-giati/
https://mothersbird.gr/savvato-toy-lazaroy-ta-ethima-ta-kalanta-kai-ta-lazarakia
https://kriti360.gr/savvato-toy-lazaroy-ethima-se-kriti-kai-alles-perioches-vid/
https://www.voltarakia.gr/daily-photos/item/8185-ta-ethima-tou-savvatou-tou-lazarou
Βούρου Τζίνα
Κόκκινα αυγά
Η ιστορία και ο συμβολισμός του εθίμου
Τα κόκκινα αυγά, που βάφουμε τη Μ. Πέμπτη και τσουγκρίζουμε παιδιά και μεγάλοι κάθε χρόνο, το βράδυ της Ανάστασης, συμβολίζουν το αίμα του Χριστού και την Ανάστασή του. Με βάση τη χριστιανική παράδοση, το αυγό, και συγκεκριμένα το περίβλημά του, συμβολίζει τον τάφο του Χριστού που ήταν κλειστός, και την Ανάστασή του, αφού βγήκε από τον τάφο του με το γνωστό τσούγκρισμα. Παρόλα τα διαφορετικά
χρώματα αλλά και τις διαφορετικές τεχνικές που υπάρχουν για το βάψιμο των αυγών, όπως η χρήση λουλουδιών, το κόκκινο χρώμα είναι το χαρακτηριστικό αυτού του πασχαλινού εθίμου.
Ωστόσο, δεν είναι βέβαιο με ποιο κριτήριο επελέγη το κόκκινο χρώμα επειδή υπάρχουν διάφορες σχετικές ιστορίες. Η πιο γνωστή και ευρέως αποδεκτή είναι ότι συμβολίζει το αίμα του Χριστού ή τις παπαρούνες της Άνοιξης αλλά αυτός είναι στην πραγματικότητα, ο συμβολισμός και όχι η αρχή της παράδοσης αυτής, η οποία και αποτυπώνεται με διαφορετικές εκδοχές.
Μία εκδοχή είναι ότι η Παναγία πήρε ένα καλάθι αυγά και τα πρόσφερε στους φρουρούς Του Υιού της, ικετεύοντάς τους να του φέρονται καλά. Όταν τα δάκρυά της έπεσαν πάνω στα αυγά, αυτά βάφτηκαν κόκκινα.
Μία άλλη εκδοχή είναι η ιστορία της Μαρίας Μαγδαληνής, η οποία ενημέρωσε τον Τιβέριο Καίσαρα για την Ανάσταση του Κυρίου αλλά αυτός, δυσπιστώντας στα λεγόμενά της, είπε ότι μόνο αν βαφτούν κόκκινα τα άσπρα αυγά που κρατούσε ένας άνθρωπος κοντά τους, τότε θα είναι αλήθεια, όπως και έγινε.
Τέλος, μία ακόμη, σχετική, ιστορία αφορά μία δύσπιστη γυναίκα η οποία, πληροφορούμενη το γεγονός της Ανάστασης του Κυρίου, αναφώνησε ότι μόνο αν τα αυγά που κρατάει, βαφτούν κόκκινα τότε θα πίστευε, πράγμα που έγινε.
Πηγές:
https://www.thetoc.gr/koinwnia/article/gati-bafoume-ta-auga-kokkina-ti-megali-pempti—ti-
sumbolizei/
https://www.in.gr/2022/04/21/life/geysi/giati-vafoume-kokkina-ayga-ti-megali-pempti/
https://parallaximag.gr/epikairotita/ti-symvolizei-to-vapsimo-ton-avgon-me-kokkino-chroma
Κοτσίνη Μαίρη
Παραδοσιακό βάψιμο των πασχαλινών αυγών
Η προγιαγιά μου και, με τη σειρά της, η γιαγιά μου επιλέγει να προσθέσει τη δικιά της πινελιά στο βάψιμο των πασχαλινών αυγών.
Κάθε χρόνο, τις παραμονές του Πάσχα ξεφλουδίζουμε μαζί κρεμμύδια. Έπειτα τοποθετούμε τις ξερές τους φλούδες μέσα σε μια κατσαρόλα γεμάτη με βρασμένο νερό, ώσπου να πάρει χρώμα το υγρό. Παράλληλα κάνουμε μια βόλτα στην αυλή του σπιτιού ή στη γύρω γειτονιά και εντοπίζουμε τα κατάλληλα μικρά λουλουδάκια και φύλλα. Τα εφαρμόζουμε ένα ένα πάνω σε κάθε αυγό και με ένα λεπτό καλσόν, τα δένουμε σφιχτά έτσι ώστε να τα συγκρατεί και αρχίζουμε να τοποθετούμε με προσοχή τα αυγά στην κατσαρόλα.
Αυτό είναι το πιο διασκεδαστικό κομμάτι κατά τη γνώμη μου: η γιαγιά ανησυχεί για το αν θα σπάσουν αυγά της ενώ εγώ, παριστάνοντας την ταχυδακτυλουργό, «πετώ» τα άβαφα αυγά μέσα στο τσικάλι! Αφού πάρουν χρώμα, τα τοποθετούμε σε μια στεγνή πετσέτα και όταν κρυώσουν τα ξεδένουμε και τους βγάζουμε το καλσόν μαζί με τα φυλλαράκια και λουλουδάκια.
Έτσι, δημιουργούμε διάφορα όμορφα σχέδια από λευκά ίχνη λουλουδιών πάνω στα κόκκινα αυγά μας, προσθέτοντας το δικό μας αποτύπωμα στο έθιμο!
Πηγές: Προφορικές μαρτυρίες
Κοκοσάλη Μαριτίνα
Πασχαλινά Γλυκίσματα
Στην Κρήτη, τα γλυκά του Πάσχα ξεχωρίζουν από αυτά της υπόλοιπης Ελλάδας και είναι μοναδικά. Κάποια από τα χαρακτηριστικά γλυκά είναι τα παρακάτω:
Καλιτσούνια: πρόκειται για χειροποίητα πιτάκια με γλυκιά μυζήθρα που ψήνονται στον φούρνο
Λαμπροκουλούρα ή τσουρέκι: γλυκό ανεβατό ψωμί, συνήθως το σχήμα του μοιάζει με πλεξούδα, και έχει ένα κόκκινο αυγό πάνω του
Τσουρεκάκια: πασχαλινά μπισκότα σε διάφορα σχήματα αλειμμένα με αυγό και ψημένα και αυτά στον φούρνο
Στην οικογένειά μου, η μαμά μου, μαθαίνοντας από τη γιαγιά μου, συνηθίζει κάθε Μεγάλη Τετάρτη να ζυμώνει τα καλιτσούνια. Τα καλιτσούνια που φτιάχνει είναι δύο ειδών: τα ανεβατά και τα κλασσικά καλιτσούνια γνωστά και ως λυχναράκια. Και τα δύο περιέχουν γλυκιά μυζήθρα όμως διαφέρουν ως προς τη ζύμη και το σχήμα τους.
Πηγές:
Προφορικές μαρτυρίες
Κατερίνα Χατζάκη
Πασχαλινά φαγητά
Όταν ακούμε για πασχαλινό τραπέζι, το πρώτο πράγμα που μας έρχεται στο μυαλό είναι το παραδοσιακό αρνί ή τα κόκκινα αυγά. Ωστόσο, ο τόπος μας έχει να μας προσφέρει ιδιαίτερες παραδοσιακές συνταγές για αυτές τις μέρες.
Χανιώτικη Πασχαλινή Κρεατότουρτα
Είναι μια κρεατόπιτα, η οποία, όπως φαίνεται και από την ονομασία της, προέρχεται από τα Χανιά, και έχει ως γέμιση τρυφερά κομματάκια αρνιού τα οποία σιγοβράζονται μέσα στην κατάλευκη ρευστή «κρέμα» που δημιουργούν τρία ανοιξιάτικα παραδοσιακά τυριά: η ξινομυζήθρα, η «μυζήθρα» και η μαλάκα. Αποτελεί απαραίτητο πιάτο στο πασχαλινό τραπέζι των κατοίκων της Δυτικής Κρήτης.
Γαρδουμάκια (Κρητική μαγειρίτσα) Στην Κρήτη δεν υπάρχει ο όρος ΄΄μαγειρίτσα΄΄. Αντ΄ αυτού έχουμε τα ΄΄γαρδουμάκια΄΄, την κοιλίτσα από το αρνάκι που προετοιμάζεται προσεκτικά, τυλίγεται µε εντεράκια (αντεριά) και αρωματίζεται με φλούδες και χυμούς εσπεριδοειδών. Σερβίρεται συνήθως µε µαύρο πιπέρι και άνιθο. Αποτελεί το παραδοσιακό φαγητό για το βράδυ της Ανάστασης.
Μποξαδάκια Είναι η κρητική παραλλαγή των μακεδονίτικων τζιγκροσαρμάδων. Πρόκειται για σωταρισµένη συκωταριά µε µυρωδικά και ρύζι – το οποίο ωστόσο στο νησί μας, αντικαθίσταται από χόντρο (σπασµένο σιτάρι)- και τέλος τυλίγεται µέσα σε κοµµάτια σκέπης.
Αρνί – Αντικριστό / Οφτό Στην Κρήτη, – κυρίως στην ύπαιθρό της- δεν σουβλίζουν ποτέ το αρνί αλλά, αφού το τεμαχίσουν σε τέσσερα μέρη, το αργοψήνουν ΄΄αντικριστά ΄΄ από μια ζωντανή φωτιά, που τροφοδοτείται συνεχώς με ξύλα για 5-6 ώρες.
Ένας άλλος τρόπος παραδοσιακού ψησίματος είναι το οφτό, ο οποίος συνηθίζεται και στα κρητικά γαμήλια δείπνα. Σε αυτήν την περίπτωση επιλέγεται κρέας από χρονιάρικο κυρίως αρνί (ζυγούρι) ή κατσίκι, το οποίο πασπαλίζεται με μια γενναία δόση αλατιού και ψήνεται σκέτο πάνω σε κληματόβεργες, οι οποίες παίζουν το ρόλο της σχάρας. Εκτός λοιπόν από τα υπέροχα παραδοσιακά πιάτα που προσφέρονται στον τόπο μας κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου, εξέχουσα θέση έχουν και τα παραδοσιακά πασχαλινά εδέσματα!
Πηγές:
https://tinyurl.com/2n3fjh72
Φραγκάκη Εμμανουέλα
Περιφορά Επιταφίου
Όπως είναι γνωστό, η περιφορά του Επιταφίου είναι ένα κορυφαίο θρησκευτικό έθιμο του Πάσχα που πραγματοποιείται τη Μ. Παρασκευή σε όλον τον ορθόδοξο χριστιανικό κόσμο, απανταχού της γης, σε ολόκληρη την Ελλάδα και φυσικά στο νησί μας, την Κρήτη.
Το πρωί της Μ. Παρασκευής στολίζεται ο Ιερός Επιτάφιος με άνθη της υπαίθρου που φέρνουν οι γυναίκες και ακολουθεί η αποκαθήλωση, οπότε ο ιερέας κατεβάζει τον Εσταυρωμένο Ιησού από τον Σταυρό, τον τυλίγει σε καθαρό σεντόνι, και τοποθετηθεί, συμβολικά το Άγιο Σώμα του Κυρίου σε αυτόν. Καθόλη τη διάρκεια της ημέρας, οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα και, παραδοσιακά, απαγορεύεται κάθε εργασία και γίνεται αυστηρότατη νηστεία, ακόμα και του λαδιού, ενώ το βράδυ γίνεται η λειτουργία της περιφοράς του Επιταφίου.
Η γιαγιά μου μού έχει αφηγηθεί πολλές ιστορίες από την παιδική της ηλικία σχετικά με τον στολισμό και την περιφορά του Επιταφίου στην Κρήτη.
Η όλη διαδικασία ξεκινούσε το πρωί της Μ. Παρασκευής με το μάζεμα λουλουδιών, συνήθως από νεαρές κοπέλες, ώσπου να σήμαινε η καμπάνα, ο ήχος της οποίας αποτελούσε το κάλεσμα των κοριτσιών στην εκκλησία για τον στολισμό του Επιταφίου. Μετά τον στολισμό, οι νεαρές κοπέλες γυρνούσαν σπίτια τους για να επιστρέψουν στην εκκλησία το βράδυ και να συμμετέχουν στον ψαλμό των Εγκωμίων. Στη συνέχεια, τέσσερα αγόρια, συνήθως έφηβοι ή μικρότεροι των 30 χρόνων ή μέλλοντες φαντάροι, σήκωναν τον Επιτάφιο, τον περιέφεραν γύρω από την εκκλησία αλλά και σε ολόκληρο το χωριό, με την ακολουθία των πιστών, ανδρών και γυναικών. Επιπλέον, οι πιστοί/ές περνούσαν κάτω από τον Επιτάφιο και πολλοί/ές πίστευαν ότι αν τα ζωηρά παιδιά και οι άρρωστοι άνθρωποι περνούσαν τρεις φορές κάτω από αυτόν, θα φρονίμευαν και θα γιατρεύονταν, αντίστοιχα. Τέλος, ο Επιτάφιος επέστρεφε πίσω στην εκκλησία, συνοδεία πολλών, κυρίως γυναικών, οι οποίες ξενυχτούσαν μοιρολογούμενες τον Χριστό, ένα έθιμο που έχει μείνει αναλλοίωτο στο νησί μας, κυρίως στην ύπαιθρο, και πραγματοποιείται όχι μόνο το βράδυ της Μ. Παρασκευής για έκφραση της οδύνης για τον μαρτυρικό θάνατο του Κυρίου αλλά αντιστοίχως για την απώλεια κάθε αγαπημένου προσώπου της κρητικής οικογένειας.
Πηγές: Προφορικές μαρτυρίες
Μηλιαρά Μαρία
Το κάψιμο του Ιούδα
Ένα πασχαλινό έθιμο, που διατηρείται μέχρι σήμερα στην Ελλάδα, με διάφορες παραλλαγές είναι το «Κάψιμο του Ιούδα» ή «Φουνάρα του Ιούδα», όπως το αποκαλούμε εμείς στην Κρήτη. Το έθιμο αυτό συνδέεται με την τιμωρία του Ιούδα του Ισκαριώτη, ο οποίος πρόδωσε τον Χριστό.
Σύμφωνα με την παράδοση, ακόμη και τα στοιχεία της φύσης τον μισούν για αυτό που έκανε, και το κάψιμο είναι ένας τρόπος εκδίκησης. Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Eβδομάδας, νέοι άνδρες συγκεντρώνουν ξύλα και θάμνους, και πάνω τους τοποθετούν μία αγχόνη, όπου κρεμούν το ομοίωμα του Ιούδα, ένα ΄΄ανδρείκελο΄΄, το οποίο ντύνουν με παλιά ρούχα, που ράβουν οι γυναίκες. Η όψη του συνήθως μοιάζει τόσο πολύ με άνθρωπο, ώστε το βράδυ του Μ. Σαββάτου όποιος/α το δει «σκιάζεται», δηλαδή τρομάζει. Έπειτα, το έθιμο επιβάλλει να το περιφέρουν για διαπόμπευση. Το Μ. Σάββατο, με το πρώτο ΄΄Χριστός Ανέστη΄΄ του ιερέα, ο Ιούδας παραδίδεται στην πυρά.
Πηγές:
https://kriti360.gr/kapsimo-tou-iouda-ti-symvolizi-ke-apo-vastai-ethimo/
https://www.neakriti.gr/article/kriti/1614624/i-founara-tou-iouda-to-ethimo-pou-tireitai-stin-kriti/
https://tinyurl.com/4w839kwf
Αγγελιδάκη Μαρίζα
Το κερί της Ανάστασης και το ΄΄Αμίλητο Φως΄΄
Όλοι/ες σαν παιδιά αναμένουμε με ανυπομονησία τη γιορτή του Πάσχα, όχι μόνο για θρησκευτικούς λόγους, όπως οι μεγαλύτεροι/ες, αλλά περισσότερο για να ξαναβιώσουμε τα έθιμα του τόπου μας. Ιδιαίτερα τα παιδιά περιμένουν τους νονούς και τις νονές τους κάθε χρόνο το Πάσχα να τους φέρουν τη λαμπάδα και το αβγό τους και να τα χαρτζιλικώσουν. Θυμάμαι μάλιστα να περιμένω και εγώ με αγωνία κάθε χρόνο να δω τη λαμπάδα μου, το σχέδιό της και να την κρατήσω, με ευχαρίστηση, αναμμένη , στην εκκλησιά το Μ. Σάββατο.
Παλαιότερα, η τελετουργία του Μ. Σαββάτου άρχιζε όταν ο επίτροπος περνούσε από όλα τα στενά του χωριού κρατώντας το σήμαντρο, μια μεταλλική λάμα που βγάζει δυνατό κρότο, κτυπώντας το, γεγονός που σήμαινε την άφιξη του Άγιου Φωτός. Έτσι, οι χωριανοί/ές ετοιμάζονταν και πήγαιναν όλοι/ες στον ναό, ώστε να ξεκινήσει η αναστάσιμη Θεία Λειτουργία.
Ως γνωστόν, το αναστάσιμο λειτουργικό τυπικό του Μ. Σαββάτου περιλαμβάνει την παραλαβή του Άγιου Φωτός από τον ιερέα, με την προτροπή «Δεύτε λάβετε φως» και υπό τον χαρμόσυνο ήχο των καμπανών. Αφού μοιραστεί το Άγιο Φως από λαμπάδα σε λαμπάδα ανάμεσα σε όλους/ες τους /τις πιστούς/ές, μένει ο ψάλτης ή ο νεωκόρος μέσα στον ναό για να διαλεχθούν με τον ιερέα που είναι απέξω με κλειστή την πόρτα. Ο διάλογός τους αναπαριστάνει τη θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στην εις Άδου κάθοδο. Το έθιμο αυτό και η ζωντανή αναπαράσταση της σκηνής κινεί το ενδιαφέρον των πιστών, ανδρών και γυναικών, και προσδίδει παραστατικότητα σε μια κορυφαία στιγμή της θρησκευτικής μας παράδοσης, υποβάλλοντας τους/τις πιστούς/ές σε αυτήν.
Μετά το «Χριστός Ανέστη», οι πιο βαθιά θρησκευόμενοι/ες θα μείνουν για τη συνέχεια και το τέλος της αναστάσιμης Θείας Λειτουργίας, οι δε υπόλοιποι/ες θα πάρουν το Άγιο Φως για να το πάνε σπίτι τους και να γιορτάσουν με φαγοπότι με τις οικογένειές τους.
Παλιότερα, μάλιστα, η παράδοση ήθελε, οι πιστοί/ές να μεταφέρουν, με ένα κερί ή φαναράκι, το Άγιο Φως στο σπίτι τους αμίλητοι, δηλαδή έπαιρναν το φως και μέχρι να φτάσουν στο σπίτι δεν έλεγαν καμιά λέξη, πιστεύοντας ότι έτσι θα γίνει κάτι καλό στο σπιτικό τους ή ότι έτσι θα φύγουν οι δαίμονες. Όταν έφταναν, ο/η πρώτος/η θα έφτιαχνε, με τη φλόγα του κεριού, το σχήμα του Σταυρού, στο πάνω δοκάρι της πόρτας. Με αυτό το φως επίσης, θα άναβαν τα καντήλια, και την επαύριο, με το ίδιο Άγιο φως θα άναβαν και τα καντήλια στου τάφους των αγαπημένων τους προσώπων, ενώ όφειλαν να το διατηρούν αναμμένο για 40 ημέρες. Αυτό λοιπόν είναι το λεγόμενο Άγιο και «Αμίλητο Φως»!
Πηγές:
Προσωπικές μαρτυρίες
https://tinyurl.com/582fbnwf
https://www.cretanmagazine.gr/ta-xechasmena-paschalina-ethima-tis-krit/
https://www.cretanmagazine.gr/ithi-ke-ethima-stin-kriti-tis-sarakostis-ke-tou-pascha/
Κοκοσάλη Μαριτίνα
