Χαρακτικό είναι το τυπωμένο έργο που σχεδιάζεται από τον/την καλλιτέχνη/ιδα με αποκλειστικό σκοπό να χαραχθεί σε συγκεκριμένο υλικό. Χαράσσεται από αυτόν/ήν και εκτυπώνεται από τον/την ίδιο/α ή υπό την επίβλεψή του/της.
Για αιώνες η Χαρακτική είχε συνδεθεί με την τυπογραφία. Η ανακάλυψη της φωτογραφίας αποδέσμευσε τους/τις καλλιτέχνες/ιδες από την εικονογράφηση, δίνοντάς τους την ευκαιρία να δημιουργήσουν αυτόνομα χαρακτικά έργα.
Τον 20ό αι. η Χαρακτική εξελίχθηκε εντυπωσιακά. Πολλοί/ές καλλιτέχνες/ιδες όπως ο Πικάσο και ο Γουώρχολ πειραματίζονται με καινούργιες τεχνικές και υλικά όπως το λινόλιουμ, τη μεταξοτυπία κτλ.
Για ορισμένους, η χαρακτική θεωρείται ως μια δευτερεύουσα μορφή Τέχνης σε σύγκριση με τη ζωγραφική και τη γλυπτική. Κάποιοι μάλιστα την απορρίπτουν, κατατάσσοντάς την στον χώρο μιας ειδικής τεχνολογίας που δεν αξίζει να εξεταστεί προσεκτικά.
Ωστόσο, η χαρακτική ήταν και εξακολουθεί να είναι ένα αυτόνομο είδος –που δεν υπηρετεί πλέον, όπως παλιά την αναπαραγωγή έργων ζωγραφικής ή γλυπτικής– και που οφείλει να αποτιμάται για τα συγκεκριμένα αποτελέσματα που επιτυγχάνει με όρους αυτονομίας.
Το μοναδικό και πολύ ενδιαφέρον χαρακτηριστικό της χαρακτικής είναι ότι οι εκτυπώσεις μιας χαραγμένης μήτρας παράγονται συνήθως σε σειρές όμοιων έργων, τα αντίτυπα, που, όμως, κάθε καλλιτεχνικό αντίτυπο που δημιουργείται με τη μέθοδο αυτή είναι πρωτότυπο έργο, υπογράφεται από τον/την καλλιτέχνη/ιδα και διατίθεται σε χαμηλότερες τιμές από ό,τι ένα έργο ζωγραφικής ή γλυπτικής, γεγονός που επιτρέπει έναν δυνητικά υψηλότερο βαθμό δημοκρατικής προσβασιμότητας της τέχνης.
Ά. Γουόρχολ. «Μαίριλυν» μεταξοτυπία 1962
Στην Ελλάδα οι πρώτοι που μυήθηκαν στη Χαρακτική κατά τον 18ο αι. είναι οι Αγιορείτες μοναχοί. Από τα μέσα του 19ου αιώνα η Χαρακτική διδάσκεται στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών από καταξιωμένους χαράκτες.
Η χαρακτική, όπως άλλωστε και κάθε μορφή τέχνης, έχει τεθεί/τίθεται στην υπηρεσία της κοινωνίας. Έτσι, πολλοί/ές χαράκτες/ριες κατά καιρούς έστρεψαν το ενδιαφέρον τους σε θέματα κοινωνικού περιεχομένου, εκφράζοντας τις απόψεις τους με το έργο τους. Η μαζικότητα της παραγωγής των χαρακτικών έργων και των εντύπων ευνοούσε τη διάδοση κοινωνικής κριτικής. Έτσι, κατά τη διάρκεια του πολέμου, της κατοχής και της αντίστασης πολλοί χαράκτες στράτευσαν το έργο τους στον αγώνα για την ελευθερία. Γνωστή είναι η τεχνική της χαράκτριας Β. Κατράκη η οποία χάραζε την πέτρα με καλέμια γλυπτικής. Οι μνημειακές μορφές της αναδύονται από τη σκληρή πέτρα δυναμικές και ταυτόχρονα εξαΰλωμένες, εκφράζοντας την ελπίδα που προβάλλει μέσα από την πάλη για μια καλύτερη ζωή
Β. Κατράκη « Μάνα» 1958 χάραγμα σε πέτρα
Στα μέσα του 20ού αι., ο Ισπανός χαράκτης Τάπιες αντιδρώντας στο καταπιεστικό καθεστώς της χώρας του εξαφάνισε τη ζωή από τα χαρακτικά του κρατώντας μόνο τα υπολείμματα της ανθρώπινης παρουσίας που μοιάζουν με τα ίχνη φυλακισμένων στους τοίχους των φυλακών
Α. Τάπιες «Δαντέλα» λιθογραφία 1977
Κείμενο: Η δημοσιογραφική ομάδα του 5ου ΓΕΛ
ΠΗΓΕΣ
Διαδραστικό Βιβλίο Εικαστικά Α΄Γυμνασίου
http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2288/Eikastika_A-Gymnasiou_html-empl/index8_1.html
Ιστότοπος Εθνικής Πινακοθήκης
https://www.nationalgallery.gr/themata-technis/charaktiki/
