Ο ερχομός της άνοιξης γιορτάζεται με κάθε μεγαλοπρέπεια, σε κάθε γωνιά της πατρίδας μας. Η φύση ξαναγεννιέται και μαζί με τα λουλούδια και τον λαμπερό ήλιο, η άνοιξη φέρνει μαζί της και τα ταξιδιάρικα πουλιά, τα χελιδόνια. Κύριο γνώρισμα, λοιπόν της άνοιξης είναι και ο ερχομός των χελιδονιών.
Με την εμφάνιση του πρώτου χελιδονιού τα παιδιά παλιότερα έβγαιναν στους δρόμους για να τα καλωσορίσουν και κρατώντας στο χέρι τους το ομοίωμα ενός χελιδονιού, τριγύριζαν στις γειτονιές τραγουδούσαν και ζητούσαν φιλέματα. Συνήθως είχαν κι ένα καλαθάκι στολισμένο με φύλλα κισσού, που μέσα περνούσαν ένα ραβδί. Στην άκρη του ραβδιού στερέωναν ένα ξύλινο ομοίωμα χελιδονιού, στο οποίο είχαν κρεμάσει μικρά κουδουνάκια.
Ξεκινούσαν, λοιπόν, πρωί – πρωί και χτυπούσαν τις πόρτες των γειτόνων τραγουδώντας τα ανοιξιάτικα κάλαντα. Το ίδιο έκαναν και τα παιδιά στους αρχαίους χρόνους. Μετά το χελιδόνισμα, τα παιδιά των αρχαίων απαιτούσαν την πληρωμή τους και αν αργούσαν να τους δώσουν ό,τι ζητούσαν (κρασί, τυρί, ψωμί) εξεβίαζαν τους νοικοκυραίους και τους απειλούσαν πως θα τους κλέβανε την πόρτα ή το υπέρθυρο ή ακόμη χειρότερα, τη γυναίκα του σπιτιού, που καθώς ήτανε, λέει, μικρή, εύκολα θα τη σήκωναν.
Αλλά εκείνο που είναι χαριτωμένο στο αρχαίο χελιδόνισμα είναι η κατακλείς του:
άνοιγ’ άνοιγε ταν θύραν χελιδόνι
Ου γαρ γέροντες εσμέν αλλά παιδία.
Δηλαδή άνοιγε την πόρτα στο χελιδόνι μα δεν είμαστε γέροι παιδάκια είμαστε (καθώς φαίνεται θα ήταν μεταμφιεσμένα σε γέρους).
Τα κάλαντα του Μαρθιού τα έλεγαν μέχρι πρότινος και στην Κρήτη. Τα παιδιά κρατούσαν ένα ξύλινο χελιδόνι με ανοιχτά φτερά και τραγουδούσαν:
Ήρθε ήρθ’ η χελιδόνα
ήρθενε κ’ η μελιδόνα
ήκατσε κ’ ελάλησε
και γλυκοκελάιδηξε!
Μάρτη, Μάρτη μου καλέ
και Φλεβάρη βροχερέ
κι α φλεγίσης κι α τσικνίσης
Καλοκαίρι θα μυρίσης.
……………………………..
Μέσα γειά, μέσα χαρά ,
Γειά σ’ αφέντη και κερά
Νάχετε καλά ‘στερνά .
Με αφορμή το έθιμο της Χελιδόνας, αφού προετοιμάσαμε τα παιδιά για τον ερχομό της άνοιξης και την «ανάσταση» της Φύσης, τους μιλήσαμε για τα χελιδόνια. Πώς είναι, σε ποιες χώρες ταξίδεψαν, γιατί έρχονται πάλι την άνοιξη στη χώρα μας, πώς είναι οι φωλιές τους, είναι μερικά απ’ τα ερωτήματα στα οποία δώσαμε τις απαντήσεις μαζί με τα παιδιά. Όταν πια τους έχουν λυθεί όλες οι απορίες, τους μιλάμε για το έθιμο της Χελιδόνας.
