ΚΑΛΑΝΤΙΣΜΑ              

Έθιμο το οποίο έχει τις ρίζες του  στα βυζαντινά χρόνια. Τα παιδιά ρατούσαν στο ένα χέρι το κάλαντο και στο άλλο το φανάρι.  Πήγαιναν στα σπίτια και από καπνοδόχους ή φεγγίτες κατέβαζαν το κάλαντο  πάνω στο οποίο ήταν μπηγμένο ένα μήλο. Στο μήλο πάνω οι σπιτονοικοκυραίοι  κάρφωναν ένα νόμισμα, το οποίο τα παιδιά τραβούσαν  πάνω και έδιναν τις απαραίτητες ευχές.

ΧΡΙΣΤΟΞΥΛΟ

Στα χωριά της Κοζάνης, ο νοικοκύρης  ψάχνει στα χωράφια τις παραμονές  των γιορτών και διαλέγει το πιο όμορφο,  γερό και χοντρό ξύλο από πεύκο ή πουρνάρι  και το πάει σπίτι του με σκοπό να καίει  συνέχεια στο τζάκι από το βράδυ  των  Χριστουγέννων μέχρι και τα Φώτα. Ο λαός πιστεύει ότι καθώς καίγεται το Χριστόξυλο,  ζεσταίνεται ο Χριστός στην κρύα σπηλιά  της Βηθλεέμ.

ΡΑΓΚΟΥΤΣΑΡΙΑ

Το έθιμο αυτό γιορτάζεται σε πολλές  περιοχές της Κοζάνης: Γαλατινή, Εράτυρα,  Πελεκάνος, Νεάπολη, Μικρόκαστρο, Σιάτιστα,  Τσοτύλι. Η παράδοση της Μακεδονίας  για τα ραγκουτσάρια αναφέρει ότι επί  τουρκοκρατίας οι τουρκικές αρχές αδυνατούσαν να αστυνομεύσουν τις  περιοχές από τις επιθέσεις ληστών και  για το λόγο αυτό ανέθεταν σε ομάδες Ελλήνων να προφυλάξουν τους κατοίκους. Έτσι, νέοι από χωριά της περιοχής γύριζαν  τις μέρες του 12ήμερου στα χωριά,  ντυμένοι με φουστανέλες, φέροντας σπαθιά και παίζοντας ζουρνάδες και νταούλια. Ο ρόλος τους ήταν να προστατεύουν τα χωριά και για το έργο  αυτό εισέπρατταν ως αντίτιμο δώρα ή  οτιδήποτε είχαν οι χωρικοί: κρασί, κρέας, καλαμπόκι.