Ο Νικόλαος Π. Δελιαλής καταγόταν από πλούσια κοζανίτικη οικογένεια. Αν και ήταν απόφοιτος της Τρίτης
Δημοτικού έδειξε μια ιδιαίτερη αγάπη για τα βιβλία και παρουσίασε ένα μεγάλο συγγραφικό έργο, για το οποίο ποτέ του δεν καυχήθηκε. Ως βιβλιοφύλακας και έφορος της βιβλιοθήκης από το 1923, χρονιά που η Βιβλιοθήκη παραχωρήθηκε στο Δήμο, έκανε προσπάθεια για απογραφή και οργάνωση της βιβλιοθήκης.
Συνέταξε τους 2 σπουδαίους τόμους των Καταλόγων της Βιβλιοθήκης γνωστοποιώντας τον πλούτο της στο χώρο των πανεπιστημίων και στον ερευνητικό κόσμο τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
Η σημερινή Βιβλιοθήκη, λοιπόν, οργανώθηκε, εμπλουτίστηκε αλλά και διασώθηκε με κινηματογραφικό τρόπο από τον Νικόλαο Δελιαλή, τον μεγαλύτερο, ίσως, ευεργέτη της, που για πάνω από μισό αιώνα την υπηρέτησε με σπάνια και αγνή πεποίθηση, ώστε να καταστεί, όπως χαρακτηριστικά έγραψε και ο εκδότης των
«Ελιμειακών» κ. Ηλιαδέλης, ιστορικά «ανεπανάληπτος».
Δεν πρόκειται για θρύλο αλλά για γεγονός: μέσα στην Γερμανική κατοχή, ο ίδιος με λίγους συνεργάτες του, διαπερνώντας στρατιωτικούς ελέγχους καθημερινά, μετέφερε με κίνδυνο ζωής τις ιστορικές συλλογές της Βιβλιοθήκης από το κέντρο της πόλης στο υπόγειο ενός μικρού Ναού, του Ι. Ν. του Αγίου Λαζάρου. Έκτοτε, παραφράζοντας τους Εθνικούς μας στίχους, η Βιβλιοθήκη της Κοζάνης πάντοτε καλεί όποιον την γνωρίζει να πιει και να μεθύσει από «το αθάνατο κρασί του Δελιαλή».
Γι’ αυτή του την τεράστια συνεισφορά στη διάσωση της πνευματικής κληρονομιάς του τόπου μας και της χώρας γενικά, η Ακαδημία Αθηνών τον βράβευσε με το ύψιστο βραβείο τιμής.

Της Αλεξάνδρας Θεοδοσιάδου (Γ1)