Κλιματική αλλαγή
Συνέντευξη που παραχώρησε η κυρία Νόπη Παρχαρίδου, βιολόγος του σχολείου μας, στους μαθητές του Α3 Δημήτρη Μπούνα και Αιμιλία Παππά
Μπορείτε να μας πείτε τι ακριβώς είναι η κλιματική αλλαγή;
Θα προσπαθήσω να ορίσω την κλιματική αλλαγή όσο το δυνατόν πιο ξεκάθαρα, πιο απλά. Όπως λέει και η λέξη, είναι μια αλλαγή στο κλίμα, όχι μόνο τοπικά, αλλά σε ολόκληρο το πλανήτη. Δηλαδή παρατηρούμε ότι κάποια φαινόμενα που τόσα χρόνια εκδηλώνονταν με μία συγκεκριμένη σειρά, τώρα τελευταία ο τρόπος καθώς και ο χρόνος που εκδηλώνονται έχει αρχίσει και αλλάζει. Στη Γεωγραφία – στις επόμενες τάξεις – μαθαίνουμε ότι το κλίμα είναι φαινόμενο που παρατηρούμε για 30 χρόνια και βγάζουμε συμπεράσματα από αυτά που συμβαίνουν στο χρονικό διάστημα των 30 ετών. Τώρα, όμως, σε σχέση με ό,τι είχαμε παρατηρήσει τα προηγούμενα 30 χρόνια βλέπουμε να συμβαίνουν αλλαγές. Δηλαδή το κλίμα, σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλάζει και μας αιφνιδιάζει.
Ποιες είναι οι κύριες αιτίες της κλιματικής αλλαγής;
Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα που έχουν οι επιστήμονες, η κλιματική αλλαγή δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο. Συνέβαινε και στο παρελθόν, χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση, όταν εκδηλώνονταν ηφαιστειακά φαινόμενα, δηλαδή εκρήξεις ηφαιστείων που απελευθέρωναν αέρια, τα οποία λέγονται αέρια του θερμοκηπίου και επηρέαζαν τη θερμοκρασία του πλανήτη.
Όμως, εδώ και δεκαετίες, έχει αρχίσει και ο άνθρωπος και το κάνει αυτό με τις δραστηριότητες του. Για παράδειγμα, εξάγουμε από τη γη μεγάλες ποσότητες υλικού που ήταν “θαμμένο” για πολλά, πολλά χρόνια. Το υλικό αυτό, όπως κάρβουνο (δηλαδή γαιάνθρακες), πετρέλαιο ή φυσικό αέριο, το καίμε και απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, που είναι το «νούμερο ένα» υπεύθυνο για την κλιματική αλλαγή αέριο.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον πλανήτη μας;
Η πρώτη επίπτωση, για την οποία ειδοποίησαν αρχικά οι επιστήμονες, ήταν η άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Στις δικές μας περιοχές (της Μεσογείου) δεν είναι τόσο αντιληπτό αυτό, γιατί πρόκειται για μία κλειστή θάλασσα. Σε πολλές όμως περιοχές του Ειρηνικού, σε πολλά νησιά στα οποία οι άνθρωποι ζούσαν κοντά στην ακτογραμμή, βλέπουμε τις συνέπειες έντονα, αφού οι άνθρωποι αυτοί έχουν χάσει τα σπίτια τους. Και γιατί συνέβη αυτό; Η άνοδος της θερμοκρασίας έκανε να λιώσουν ακόμα μεγαλύτερες ποσότητες πάγου από τους πόλους και το (υγρό) νερό αυξήθηκε. Αυτή είναι μία από τις επιπτώσεις. Άλλες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι οι ακραίες θερμοκρασίες του καλοκαιριού, που συνοδεύονται από τεράστιες περιόδους ξηρασίας, και σε περιοχές όπως η Μεσόγειος προκαλούν μεγάλες πυρκαγιές (megafires), που καταστρέφουν τα πάντα στο πέρασμά τους. Μετά, ένα άλλο φαινόμενο που σχετίζεται με την αλλαγή του κλίματος είναι οι πλημμύρες, όπως αυτή που συνέβη στη χώρα μας, πέρυσι στη Θεσσαλία. Ακόμα, οι τυφώνες και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα εντείνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Ποιες ενέργειες μπορούμε να κάνουμε για να περιορίσουμε το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής;
Πρέπει να μειώσει ο καθένας μας το «ενεργειακό του αποτύπωμα», όπως λένε και στην τηλεόραση. Δηλαδή, να μειώσω την ενέργεια που καίω εγώ σαν άνθρωπος μέσα από αυτές τις μορφές, που οφείλονται στη χρήση του πετρελαίου ή της βενζίνης (που είναι προϊόν του πετρελαίου) και γενικά των γαιανθράκων. Δηλαδή, να μην χρησιμοποιώ όσο γίνεται ηλεκτρισμό, το αυτοκίνητο κλπ. Για παράδειγμα, αντί να κάνω μια μικρή απόσταση με το αυτοκίνητο είναι καλύτερο να περπατήσω, να σβήνω τα φώτα όταν δεν χρειάζονται, να μην αφήνω ανοιχτές ηλεκτρικές συσκευές (όπως την τηλεόραση, τον υπολογιστή) όταν δεν τις χρησιμοποιώ.
Η συνεισφορά του καθενός μας με αυτές τις μικρές αλλαγές είναι απειροελάχιστη, αλλά όταν τις κάνουν οκτώ δισεκατομμύρια άνθρωποι, τότε κάνει διαφορά.
Πώς πιστεύετε ότι θα εξελιχθεί η κλιματική αλλαγή τα επόμενα 10-20 χρόνια;
Σύμφωνα με αυτά που προβλέπουν οι επιστήμονες, «κρούουν των κώδωνα του κινδύνου», δηλαδή «χτυπάνε καμπανάκι» για να μας προειδοποιήσουν ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά. Θεωρώ ότι οι συνθήκες στον πλανήτη μας θα επιδεινωθούν σημαντικά, γιατί δεν έχουμε σταματήσει να χρησιμοποιούμε γαιάνθρακες. Όσο κι αν θέλουν οι κυβερνήσεις, ειδικά στις ανεπτυγμένες χώρες που καταναλώνουν περισσότερη ενέργεια, είναι πολύ δύσκολο να σταματήσουμε, γιατί έτσι είναι φτιαγμένες οι ζωές μας. Είναι πολύ δύσκολο να στηριχτούμε μόνο στην αιολική ή στην ηλιακή ενέργεια. Άρα λοιπόν θα επιδεινωθεί η κατάσταση. Φοβάμαι ότι στη χώρα μας θα έχουμε ακόμα πιο ζεστά καλοκαίρια – δεν θα μπορείς να κυκλοφορήσεις τις ώρες μετά τις 12:00 και μέχρι τις 5:00, γιατί η θερμοκρασία θα είναι πολύ υψηλή. Παράλληλα θα έχουμε μεγάλες περιόδους ξηρασίας, γεγονός που θα επηρεάσει τις καλλιέργειες και οι αγρότες θα βρεθούν αντιμέτωποι με μεγάλα προβλήματα, ενώ το φθινόπωρο θα εκδηλώνονται πιο έντονα πλημμυρικά φαινόμενα.
Ποιες είναι οι προσωπικές σας προτάσεις για την ευαισθητοποίηση των παιδιών σχετικά με την κλιματική αλλαγή;
Θεωρώ ότι αν χρησιμοποιήσουμε τα φαινόμενα που έχουν συμβεί στη χώρα μας και τα παρουσιάσουμε στα παιδιά, δηλαδή τι έχει συμβεί τα τελευταία χρόνια λόγω της κλιματικής αλλαγής, δείχνοντας όμως τις πραγματικές διαστάσεις, δηλαδή τι συνέβη στην Εύβοια όταν κάηκαν τα σπίτια των ανθρώπων και μόνος τρόπος για να σταματήσει η φωτιά ήταν να φτάσει στη θάλασσα, τι συνέβη στο Μάτι που έχασαν τη ζωή τους τόσοι άνθρωποι, τι συνέβη στην Καρδίτσα από τις πλημμύρες που τόσοι άνθρωποι έχασαν τα σπίτια τους, ενώ υπήρχαν στη συνέχεια πολλά προβλήματα υγιεινής από τα νεκρά ζώα, τότε θα καταφέρουμε να τα ευαισθητοποιήσουμε.
Είναι άλλο να βλέπεις κάτι που συμβαίνει πολλές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά σου, π.χ. στις Φιλιππίνες, και άλλο να βλέπεις αυτό που συμβαίνει δίπλα σου. Είναι, θεωρώ, πιο εύκολο να ευαισθητοποιηθούν μέσα από τέτοια παραδείγματα για να νιώσουν την ανάγκη να κάνουν κάτι.
Ποιες είναι οι ελπίδες σας για το μέλλον του πλανήτη όσον αφορά την κλιματική αλλαγή;
Για τον πλανήτη έχω πολλές ελπίδες, για τον άνθρωπο δεν ξέρω. Καθώς ερχόμουν σήμερα στο σχολείο άκουσα στο ραδιόφωνο έναν ειδικό σε θέματα κλιματικής αλλαγής ο οποίος έλεγε πως ο πλανήτης θα βρει τρόπο να ισορροπήσει. Δεν θα εξαφανιστεί όλη η ζωή από τον πλανήτη, κάποια είδη θα εξαφανιστούν, όμως κάποια θα επιβιώσουν. Το θέμα είναι πώς εμείς οι άνθρωποι θα συνεχίσουμε, όταν δεν θα έχουμε καλλιεργήσιμες εκτάσεις, θα καταστρέφονται οι σοδειές, δεν θα έχουμε που να μείνουμε…
Θεωρώ όμως ότι οι ισχυροί του πλανήτη θα συνειδητοποιήσουν την κρισιμότητα της κατάστασης και θα πάρουν μεγάλες αποφάσεις για να κάνουν κάτι σημαντικό, γιατί ο κίνδυνος πλέον θα είναι πολύ σοβαρός για να τον αγνοήσουμε. Θέλω να πιστεύω ότι στα επόμενα 10 με 20 χρόνια – μολονότι θα συμβούν άσχημα πράγματα – η ανθρωπότητα θα πάρει σημαντικά μέτρα για να προσπαθήσει να περιορίσει την κλιματική αλλαγή.
Σας ευχαριστούμε πολύ για τον χρόνο σας και τις σημαντικές πληροφορίες που μας δώσατε.
