Περί τηλεσκοπίου Hubble…
Ποιος ήταν ο Hubble;
Ο Edwin Hubble γεννήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 1889 στο Μάνσφιλντ της Μοντάνας. Από το 1914 μέχρι το 1917 ασχολήθηκε αποκλειστικά με τα νεφελώματα στο Παρατηρητήριο Yerkes του Wisconsin και έπειτα εργάστηκε στο Πανεπιστήμια του Χάρβαρντ.
Ο Hubble, υπολόγισε την απόσταση γαλαξιών και κατασκεύασε ένα διάγραμμα, στο οποίο φαινόταν ότι όσο πιο μακριά βρισκόταν ένας γαλαξίας από τη Γη, τόσο πιο μεγάλη είναι και η ταχύτητα απομάκρυνσής του. Αυτή η ανακάλυψη έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της θεωρίας του Big Bang
Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble (ΔΤΧ)
Το Διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ (Hubble Space Telescope – HST) είναι ένα τηλεσκόπιο το οποίο βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη γη. Τέθηκε σε τροχιά από το αμερικανικό Διαστημικό Λεωφορείο Ντισκάβερι τον Απρίλιο του 1990 και έχει πάρει το όνομά του από τον αστρονόμο Έντγουιν Χαμπλ. Αν και δεν ήταν το πρώτο διαστημικό τηλεσκόπιο, ήταν ένα από τα πιο ευέλικτα και έδωσε σημαντικά αποτελέσματα με εικόνες που δεν ήταν εφικτό να ληφθούν από τα επίγεια τηλεσκόπια. Το Χαμπλ προβλεπόταν να λειτουργήσει μέχρι το 2014.
Από το 1990 έχει δεχτεί πέντε αποστολές επιδιόρθωσης στο διάστημα. Η πρώτη ήταν καθοριστική διότι αποδείχτηκε ότι το οπτικό σύστημα ήταν ελαττωματικό, έστελνε θαμπές φωτογραφίες κι έπρεπε επειγόντως να επιδιορθωθεί. Η συμβολή του ΔΤΧ στην αστρονομία είναι τεράστια αφού βοήθησε στην επίλυση κάποιων από τα προβλήματα της αστρονομίας, παρέχοντας δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν σε νέες θεωρίες για την επίλυση αυτών των προβλημάτων. Το κύριο πρόβλημα για το οποίο το ΔΤΧ είχε σχεδιαστεί ήταν ο υπολογισμός της σταθεράς του Χαμπλ, η οποία δείχνει τον ρυθμό με τον οποίο το σύμπαν επεκτείνεται, μέσω της μέτρησης της απόστασης με τη μέθοδο των μεταβλητών Κηφεΐδων.
Μερικά ακόμα πολύ διάσημα διαστημικά τηλεσκόπια είναι το Compton-GRO, το XMM-Newton, CHANDRA, το GALEX, Swift και το IRAS, ISO, Akari, Spitzer, Herschel
Η ηλικία του σύμπαντος σύμφωνα με τον Hubble
Η θεωρία της μεγάλης έκρηξης μας λέει ότι το σύμπαν διαστέλλεται. Σύμφωνα με τον νόμο του Hubble εάν ένας γαλαξίας απέχει από τον δικό μας απόσταση d, τότε απομακρύνεται με ταχύτητα v=Η d. Το Η που υπάρχει στην εξίσωση είναι μια σταθερά (η σταθερά Hubble) και μας δείχνει πόσο γρήγορα διαστέλλεται το σύμπαν και αυτό χρησιμοποιούμε για να υπολογίσουμε την ηλικία του. Νεότερες εκτιμήσεις των αστρονόμων λένε πως το σύμπαν έχει ηλικία 13.77 δισεκατομμύρια χρόνια.
Εικόνες από το Hubble
Το νεφέλωμα πέπλου (Εικόνα 1) βρίσκεται περίπου 1.500 έτη φωτός από τη Γη στον αστερισμό κύκνου καθιστώντας το γενικά κοντινό γείτονα από αστρονομική άποψη. Μόνο ένα μικρό τμήμα του νεφελώματος καταγράφεται σε αυτήν την εικόνα:
Εικόνα 1: Νεφέλωμα Πέπλου
Το νεφέλωμα του πέπλου είναι το ορατό τμήμα του αστερισμού του κύκνου, σχηματίστηκε περίπου 10.000 χρόνια πριν από το θάνατο ενός τεράστιου αστεριού. Αυτό το αστέρι, το οποίο είχε μάζα 20 φορές τη μάζα του ήλιου και τελειώνοντας τη ζωή του συνέβη μια τεράστια απελευθέρωση ενέργειας.
Το νεφέλωμα της Γαρίδας (Εικόνα 2) βρίσκεται σε απόσταση έξι χιλιάδων ετών φωτός περίπου από εμάς στον Αστερισμό του Σκορπιού. Το νεφέλωμα που η επιστημονική κοινότητα έχει ονομάσει Gum 56 είναι ευρύτερα γνωστό ως Νεφέλωμα της Γαρίδας. Έχει διάμετρο περίπου 250 ετών φωτός και αποτελεί ένα τόπο όχι μόνο γέννησης αλλά και θανάτου άστρων γεγονός ιδιαίτερα ενδιαφέρον αφού τα άστρα που πεθαίνουν παρέχουν τα υλικά για τη γέννηση νέων άστρων εκεί.
Εικόνα 2: Νεφέλωμα της Γαρίδας
Το Caldwell 18 (Εικόνα 3) που βρίσκεται στον αστερισμό της Κασσιόπης είναι ένας νάνος γαλαξίας δορυφόρος του γαλαξία της Ανδρομέδας. Γαλαξίες σαν αυτόν, παρατηρούνται σε μήκη κύματος της υπέρυθρης ακτινοβολίας και έχουν πολύ μικρή φωτεινότητα στην ορατή ακτινοβολία. Ανακαλύφθηκε το 1878 από τον αστρονόμο William Herschel.
Εικόνα 3: Caldwell 18
Το Caldwell 45 – NGC 5248 (Εικόνα 4) βρίσκεται 59 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά μας και είναι ένας σπειροειδής γαλαξίας που βρίσκεται στον αστερισμό του Βοώτη. Αυτό που τον κάνει ξεχωριστό είναι η δομή του δακτυλίου γύρω από τον πυρήνα του. Ανακαλύφθηκε και αυτός από τον αστρονόμο William Herschel το 1784.
Εικόνα 4: Caldwell 45
Το AG Carinae (Εικόνα 5) βρίσκεται 20.000 έτη φωτός μακριά από τον αστερισμό Carina. Η εικόνα λήφθηκε με το τηλεσκόπιο Ευρέως Πεδίου του Hubble και την Πλανητική Κάμερα 2, και κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το Σεπτέμβριο του 2014.
Εικόνα 5: AG Carinae
Μπορείτε να δείτε και να εντυπωσιαστείτε Εικόνες από τα 31α Γενέθλια Λειτουργίας του Τηλεσκοπίου Hubble (αποτελεί υπερσύνδεσμο).
Το μέλλον!
Το τηλεσκόπιο Hubble όπως αναφέρθηκε στην αρχή, εκτοξεύτηκε το 1990. Όμως, με το πέρασμα των χρόνων, παρά τις αποστολές επιδιόρθωσης και αναβάθμισης, παρουσιάζει φθορές. Η 5η και τελευταία αποστολή συντήρησης του ήταν το 2009. Το διαστημικό τηλεσκόπιο, James Webb, το οποίο θα εκτοξευθεί λίγο πριν το τέλος το 2021, δε θα φέρει εν τέλει τον παροπλισμό του Hubble. Η NASA αναμένει πως το Hubble θα αντέξει για αρκετά ακόμα χρόνια, δουλεύοντας σε συνεργασία με το James Webb Space Telescope για να διευρύνει τις γνώσεις μας για το σύμπαν.
Η NASA ακόμη, σχεδιάζει επίσης, να εκτοξεύσει το 2025, το διαστημικό τηλεσκόπιο, Nancy Grace Roman, το οποίο αρχικά προορίζονταν ως κατασκοπευτικός δορυφόρος!
