Το κείμενο που ακολουθεί επιμελήθηκε η διευθύντρια του σχολείου μας κυρία Μπιλιμπίνη Ευτέρπη. Με αυτό προλόγισε την μουσική εκδήλωση που συνδιοργάνωσε το Δημοτικό Ωδείο της Αλεξανδρούπολης με το 5ο Γυμνάσιο _Ελένη Φιλιππίδη προς τιμήν του Γιάννη Μαρκόπουλου στο θέατρο Αλτιναλμάζη στις 24 Μαϊου του 2024 στα πλαίσια των Ελευθερίων της πόλης.
Το Σάββατο 10 Ιουνίου του 2023 ο κορυφαίος δημιουργός Γιάννης Μαρκόπουλος, φεύγει από τη ζωή και ταξιδεύει πλέον «Πέρα από τη Θάλασσα» αφήνοντας πίσω του τα «Χίλια μύρια κύματα» από τα οποία πέρασε στην μεγαλειώδη μουσική διαδρομή του η οποία ξεπέρασε τον μισό αιώνα.
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος – ένας από το πάνθεον των μεγάλων Ελλήνων συνθετών – σημάδεψε ανεξίτηλα την ιστορία της ελληνικής μουσικής. Χρησιμοποιώντας μια πρωτοπόρα μουσική γλώσσα που βασίστηκε στο σύνθημα «επιστροφή στις ρίζες», κατόρθωσε να παντρέψει αριστοτεχνικά τον παραδοσιακό ήχο με τη σύγχρονη μουσική, το κανονάκι και το σαντούρι με το πιάνο και το βιολί, κατάφερε να συνενώσει μουσικά το παρελθόν και το παρόν της Ελλάδας σε μια πλειάδα τραγουδιών, ορχηστρικών έργων, ορατορίων και μελωδιών που μας είναι τόσο οικεία καθώς είναι συνυφασμένα με το μουσικό μας ασυνείδητο.
Γεννιέται στις 18 Μάρτη του 1939 στην Ιεράπετρα της Κρήτης από αστική οικογένεια. Ο δήμαρχος θείος του ήθελε να φτιάξει μια μπάντα στην Ιεράπετρα, στην οποία όμως δεν θέλησε να συμμετάσχει κανείς ντόπιος. Ο ίδιος θυμάται να ζητάνε από τον πατέρα του να «γράψει τον Γιαννάκη γιατί οι ντόπιοι φοβόντουσαν ότι φυσώντας τα όργανα θα πάθουν πνευμονία»! Μαθαίνει ταυτόχρονα βιολί και κλαρίνο. Ο πρώτος δάσκαλος του, ο Σερεπέτσης, αντιλαμβάνεται το ταλέντο του όταν μόλις στα 12 του χρόνια στην προσπάθεια του να γράψει κάλαντα συνέθεσε μια μελωδία που έμελλε να αποτελέσει τη βάση για το τόσο γνωστό σε όλους μας τραγούδι «Μαλαματένια Λόγια».
Το 1956 έρχεται στην Αθήνα. Η οικογένεια επιθυμούσε να ασχοληθεί με την Νομική Επιστήμη, ο ίδιος όμως προτιμά να σπουδάσει κοινωνιολογία και φιλοσοφία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, αλλά δεν ολοκληρώνει ποτέ τις σπουδές του.
Ταυτόχρονα εισάγεται στο Ωδείο Αθηνών και τον αναλαμβάνει ο Νίκος Κούνδουρος – μακρινός συγγενής του – με τον οποίο θα συνεργαστεί για πρώτη φορά το 1963 γράφοντας τη μουσική για την ταινία του «Μικρές Αφροδίτες», η οποία αποτελεί το παρθενικό δημιούργημα του Μαρκόπουλου. Η ταινία βραβεύεται στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ο Κούνδουρος είναι αυτός που τον συστήνει στις καλλιτεχνικές παρέες της εποχής και έτσι συνδέεται στενά με σπουδαίους μουσικούς, τον Χατζηδάκι, τον Θεοδωράκη, τον Λεοντή και τον Λοΐζο αλλά και τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Σπύρο Ευαγγελάτο, τον Θύμιο Καρακατσάνη και πολλούς ακόμη.
Η γόνιμη αυτή περίοδος διακόπτεται το 1967 από τη Χούντα των Συνταγματαρχών, που τον οδηγεί, όπως πολλούς καλλιτέχνες, στο Λονδίνο. Στο Λονδίνο θα μείνει περίπου 4 χρόνια και θα τον συνεπάρει το κλίμα του ροκ και του χιπισμού. Εκεί γνωρίζει και πρωτοπόρους Έλληνες συνθέτες του εξωτερικού, όπως τον Ξενάκη και τον Χρήστου. Το γνωστό σε όλους μας «Ζαβαρα κατρανέμια» γράφτηκε στο Λονδίνο και μάλιστα ο ίδιος ο συνθέτης μαρτυρά ότι το τραγούδησαν στα παρασκήνια παράστασης στο Roundhouse μαζί με το John Lenon. Στο Λονδίνο θα συνθέσει και την κοσμική καντάτα «Ο ήλιος ο πρώτος» σε ποίηση του νομπελίστα Οδυσσέα Ελύτη, ανοίγοντας ένα μεγάλο κεφάλαιο του έργου του, αυτό της μελοποιημένης ποίησης. Ο Μαρκόπουλος βέβαια έλεγε ότι δεν μελοποιούσε ποίηση αλλά συνομιλούσε με τους ποιητές. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα σπουδαία έργα «Χρονικό» και «Ιθαγένεια» του Κ. Μύρη, τη «Θητεία» του Μάνου Ελευθερίου, τους «Μετανάστες» του Γιώργου Σκούρτη, τον «Στρατή τον Θαλασσινό» σε στίχους του Γιώργου Σεφέρη, τη «Λειτουργία του Ορφέα» βασισμένη σε αρχαία ορφικά κείμενα και φυσικά τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» σε ποίηση Διονυσίου Σολωμού. Ευτύχησε τα τραγούδια του να πουν οι μεγαλύτεροι Έλληνες τραγουδιστές: η Μοσχολιού, η Αλεξίου, ο Νταλάρας, ο Χαλκιάς, ο Χατζής, ο Καζαντζίδης, η σύζυγός του Βασιλική Λαβίνα αλλά και οι προσωπικές του ανακαλύψεις, όπως ο ίδιος αποκαλούσε τον Νίκο Ξυλούρη, τον Χαράλαμπο Γαργανουράκη, τη Μαρία Δημητριάδη.
Η συγκλονιστική φωνή του Νίκου Ξυλούρη στο αριστουργηματικό τραγούδι «Πότε θα κάνει ξαστεριά» από τον δίσκο «Ριζίτικα» έμελλε να γίνει ο ύμνος των εξεγερμένων φοιτητών του Πολυτεχνείου ενάντια στην δικτατορία. Τα Ριζίτικα «σκόνταψαν» πάνω στην λογοκρισία της χούντας καθώς θεωρήθηκε ότι έκρυβαν αντιστασιακά – πολιτικά μηνύματα. Χρειάστηκε η παρέμβαση του διευθυντή της δισκογραφικής εταιρείας Columbia Τάκη Λαμπρόπουλου και το επιχείρημα ότι τα συγκεκριμένα κομμάτια είναι παραδοσιακά και γράφτηκαν δεκαετίες πριν για να επιτραπεί η κυκλοφορία του δίσκου το 1971.
Η προσφορά του στον κινηματογράφο και στο Θέατρο υπήρξε σπουδαία. Έχει συνθέσει τη μουσική για τη θεατρική παράσταση «Τρικυμία» του Ο. Σαίξπηρ που ανέβασε το Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας το 1968, αλλά και για σπουδαίες ελληνικές παραστάσεις όπως η «Μήδεια», η «Λυσιστράτη», οι «Εκκλησιάζουσες» και άλλες συνεργαζόμενος με το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο Τέχνης του Κ. Κουν και το Αμφι – Θέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου. Έβαλε την υπογραφή του σε περισσότερες από 30 κινηματογραφικές ταινίες όπως η «Κραυγή των Γυναικών» και η «Πρόβα» του Ζυλ Ντασσέν, η «Επιχείρηση Απόλλων» του Γιώργου Σκανελλάκη, οι «Vortex» και «Byron» του Ν. Κούνδουρου και άλλες.
Οι συνθέσεις του ήταν δύσκολες, απαιτούσαν βαθιά γνώση και προσήλωση από τους μουσικούς που τις απέδιδαν. Για τον λόγο αυτό το 1987 δημιούργησε το δικό του μουσικό σύνολο, την ορχήστρα Παλίντονος Αρμονία, που τον ακολουθούσε σε όλες του τις ηχογραφήσεις και τις συναυλιακές παραστάσεις στην Ελλάδα και στον κόσμο .
Το ρηξικέλευθο κίνημα του «Επιστροφή στις Ρίζες» σημαίνει όπως ο ίδιος εξηγεί σχεδιασμό του μέλλοντος και επιστροφή στο αιώνιο και στο αληθινό. Είναι η αρχέγονη μουσική μπολιασμένη με σύγχρονες αληθινές πληροφορίες. Το κίνημα αυτό που εκφράστηκε τη δεκαετία του 1970 κατά κύριο λόγο αποτυπώνεται στα τραγούδια του «Παραπονεμένα λόγια» , « Τα λόγια και τα χρόνια», «Κάτω στης Μαργαρίτας το αλωνάκι», « Λέγκω», « Μιλώ για τα παιδιά μου», «Καφενείον η Ελλάς» και τόσο άλλα, τραγούδια συνυφασμένα με την πολιτική και κοινωνική ιστορία της χώρας μας, τραγούδια που έχουν σημαδέψει τις ζωές μας και γεννήθηκαν από το ταλέντο και την έμπνευση του Γιάννη Μαρκόπουλου, που έφυγε από τη ζωή τον Ιούνιο του 2023. Μια έμπνευση που βασίζεται σε διαχρονικές ελληνικές αξίες αλλά ταυτόχρονα διέπεται από την εσωτερική του ανάγκη για συνεχή πρόοδο σε όλη τη πορεία της καλλιτεχνικής του δημιουργίας.
Το έργο του συνοψίζεται στον στίχο του Δ. Σολωμού από τους Ελεύθερους Πολιορκημένους που ο ίδιος μελοποίησε « Ορκίζου σε στη στάχτη αυτή , λόγο, έργο, νόημα». Δηλαδή να υπάρχει λόγος, αλλά αυτός να οδηγεί σε έργο και το έργο αυτό να έχει νόημα.
