Από τη Σταυρούλα Μήτρου, μαθήτρια του Β1
Με αφορμή την παγκόσμια μέρα της γυναίκας, 8 Μαρτίου, καθώς και την εθνική μας γιορτή της 25ης Μαρτίου θα ήθελα να αναφερθώ στην προσφορά των γυναικών στον φιλελληνισμό.
Είναι γνωστή η βοήθεια και η συμμετοχή των ανδρών στον αγώνα του 1821 και οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε το όνομα και την ιστορία πολλών από αυτούς, ελάχιστοι όμως γνωρίζουμε τη συνεισφορά των γυναικών, οι οποίες είναι πάρα πολλές.
Από όλες ίσως η πιο γνωστή να είναι η Ρωξάνδρα Σ. Στούρτζα.
Γεννημένη στην Κωνσταντινούπολη στις 22 Οκτωβρίου το 1786 και αυτοκρατορικής καταγωγής, η Ρωξάνδρα βοήθησε, στα χρόνια της Επανάστασης, στην περίθαλψη Ελλήνων προσφύγων και στην ενίσχυση του αγώνα στην Ελλάδα μέσω των υψηλών επαφών της στην Ευρώπη. Η Ρωξάνδρα υπήρξε από τα πιο δραστήρια μέλη της Φιλόμουσης Εταιρεία Βιέννης. Ακόμα ενίσχυσε και χρηματοδότησε τις σπουδές των Ελληνοπαίδων οι οποίοι σπούδαζαν εκεί.
Όταν η Ελληνική Επανάσταση κηρύχθηκε, η Ρωξάνδρα περίμενε με αγωνία τα γράμματα που την πληροφορούσαν για τις εξελίξεις. Όταν, στα μέσα του 1822, έφτασε η είδηση ότι πρόσφυγες από την Ελλάδα είχαν αρχίσει να καταφθάνουν στην Οδησσό η Ρωξάνδρα δεν δίστασε στιγμή. Με τη βοήθεια του αδελφού της Αλεξάνδρου, μεθόδευσε το γιγάντιο έργο της διατροφής των προσφύγων με τρόφιμα που έρχονταν από το κτήμα της. Φρόντιζε για τη διαμονή τους, την εξεύρεση εργασίας, την περίθαλψη των γερόντων και την εκπαίδευση των παιδιών. Με φλογερά γράμματα επιχειρούσε να κινητοποιήσει τις υψηλές γνωριμίες της για συμπαράσταση στον αγώνα των Ελλήνων. Με την πρωτοβουλία του υπουργού της Παιδείας έγινε έρανος, ο οποίος απέδωσε ένα εκατομμύριο ρούβλια για τη μονιμότερη περίθαλψη των προσφύγων και την εξαγορά από τη φοβερή αιχμαλωσία στην Αίγυπτο χιλιάδων Ελλήνων, κυρίως Χιωτών και Κρητικών. Με την προτροπή της Ρωξάνδρας, οι κυρίες της ανώτερης τάξης στη Μόσχα ίδρυσαν την «Ευεργετικήν Εταιρείαν», την προεδρία της οποίας ανέλαβε η ίδια. Η Εταιρεία συγκέντρωσε σημαντικά ποσά για να χτιστεί ορφανοτροφείο για τα ορφανά Ελληνόπουλα σε προάστιο της Μόσχας. Με δική της χορηγία και τη συμπαράσταση της «Ευεργετικής Εταιρείας» χτίστηκε γυναικείο μοναστήρι, κοντά στον ελληνορθόδοξο ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στη Μόσχα, μέσα στο οποίο λειτουργούσε παρθεναγωγείο για τις κόρες των ορθοδόξων ιερέων, Ελλήνων και Ρώσων.
Έχει μείνει γνωστή για τον ανεκπλήρωτο έρωτα της με τον Ιωάννη Καποδίστρια καθώς ο Καποδίστριας έπρεπε αρχικά να φύγει για την Ευρώπη και αργότερα να αναλάβει τη θέση του Κυβερνήτη της Ελλάδας.
Ακόμα μια σημαντική γυναίκα με έντονα φιλελληνική δράση ήταν η κόρη του πρίγκιπα Μιχαήλ Γκίκα, Ελένη Γκίκα, η οποία χρησιμοποιούσε κυρίως το ψευδώνυμο Ντόρα ντ’ Ίστρια. Γεννήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου το 1828 στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας.
Τακτική ερευνήτρια των αρχείων και των βιβλιοθηκών πολλών χωρών του κόσμου, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις εθνικές διεκδικήσεις κυρίως των Βαλκανικών λαών. Ασχολήθηκε πολύ με τα προβλήματα της γυναίκας και τη θέση της στην κοινωνία και στο κράτος και πρόβαλε μελετημένες απόψεις για την αναβάθμισή της.
Ειδικότερα συγκινήθηκε και στρατεύτηκε στον αγώνα του Κρητικού λαού για την απελευθέρωσή του από τον Οθωμανικό ζυγό στη μεγάλη επανάσταση του 1866-69. Σε μια επιστολή της – απάντηση – προς τον Μάρκο Ρενιέρη, πρόεδρο της Κεντρικής των Κρητών Επιτροπής των Αθηνών με ημερομηνία 12/26 Αυγούστου του 1866 αναφέρει ότι ήδη έχει εκδηλώσει το ενδιαφέρον της για το πρόβλημα της Κρήτης προς διάφορες κατευθύνσεις… “Οταν πήρα την επιστολή σας, εργαζόμουν ήδη για τη συγκέντρωση πραγματικών ντοκουμέντων για να φωτίσουν τον πολιτισμένο κόσμο… Εσείς να είστε πεπεισμένοι ότι μπορείτε να υπολογίζετε στις δυνάμεις μου, δεν θα σας εγκαταλείψω σε καμία περίπτωση και πρόκειται να επισημάνω στους φίλους μου, ότι η Κρήτη είναι αποφασισμένη να πάρει τα όπλα για να διεκδικήσει τα δίκαιά της…”. Αυτά μεταξύ άλλων έγραφε στην προπαρασκευαστική φάση της μεγάλης Κρητικής επανάστασης τον Αύγουστο του 1866.
Η Δώρα ντ’ Ίστρια αντιτάχθηκε στις ανθελληνικές θέσεις του Φαλμεράυερ με σειρά μελετών και άρθρων που δημοσιεύτηκαν στον ευρωπαϊκό Τύπο και σε έγκυρα περιοδικά, και έφεραν σε φως πλήθος στοιχείων που εδραίωναν τη συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού. Γενικότερα, οι ιστορικές, φιλολογικές και κοινωνιολογικές της εργασίες κατέκλυζαν για πολλά χρόνια τον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο της Γαλλίας, του Βελγίου, της Ιταλίας, της Ελβετίας και της Ελλάδας και διέγειραν πάντοτε το ενδιαφέρον και την προσοχή των Ευρωπαίων.
Οι Έλληνες αναγνώρισαν την τεράστια προσφορά της στο έθνος μας και το 1866, η Πολιτεία με θέσπισμα της Βουλής των Ελλήνων της απένειμε τον τίτλο “της Ελληνίδος πολίτιδος επί τιμή” σε ανταμοιβή των ποικίλων και σημαντικών υπηρεσιών της προς τη χώρα. Αξίζει να αναφερθεί, ότι ο τίτλος αυτός είχε αποδοθεί μέχρι τότε μόνο στο Λόρδο Βύρωνα.
Τέλος, η Ιουλιέττα Αδάμ-Λάμπερ, υπήρξε συγγραφέας και πολιτικός γεννημένη το 1836 στο Βερμπερί της Γαλλίας. Η Ιουλιέττα ταξίδεψε πολύ στην Ευρώπη και, το 1901, επισκέφθηκε την Ελλάδα. Η επίσκεψη αυτή της δημιούργησε ένα έντονο ενδιαφέρον και μια θερμή στάση για την Ελλάδα, καθώς ο ενθουσιασμός της για τη σύγχρονη Ελλάδα συνδυάστηκε με τη ρομαντική αποθέωση του κλασικού ελληνικού πολιτισμού. Με τον γυρισμό της στη Γαλλία μετέφερε έναν αέρα φιλελληνισμού που οδήγησε στην υπεράσπιση τόσο των εθνικών μας ζητημάτων όσο και των Ελληνικών γραμμάτων και τεχνών. Η ίδια έγραψε το έργο Σύγχρονοι Έλληνες ποιητές, ενώ μετέφρασε θεατρικά έργα ελλήνων.
Εκτός από αυτές τις γυναίκες στις οποίες αναφέρθηκα, υπάρχουν ακόμα πολλές γυναίκες αλλά και άντρες φιλέλληνες που χρειάζεται να μάθουμε την ιστορία τους και να νιώσουμε ευγνώμονες για την συμβολή τους στις δύσκολες στιγμές του αγώνα.
Πηγές:
Αφιέρωμα της εφημερίδας Ελευθεροτυπία: Ιστορικά, γυναίκες φιλέλληνες,18 Μαρτίου 2004
https://argolikivivliothiki.gr/2018/01/29/roksandra-sturdza/
https://archive.patris.gr/articles/109660
Αφήστε το σχόλιο σας στο "Γυναίκες Φιλέλληνες"