Οι μαθητές και μαθήτριες της Γ΄ Γυμνασίου, στο τμήμα των προχωρημένων, παρουσιάζουν την εργασία τους στο μάθημα των αγγλικών για το τρίτο τρίμηνο του σχολικού έτους 2013-4. Αφού παρακολούθησαν τη σειρά του ΒΒC ‘LittleDorrit’ («Η Μικρή Ντόριτ»), που είναι βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Τσαρλς Ντίκενς, χωρίστηκαν σε ομάδες και ασχολήθηκαν με διάφορα θέματα ιστορικού και κοινωνιολογικού ενδιαφέροντος, και παρουσιάζουν τα συμπεράσματά τους. Η εργασία των μαθητών έγινε υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Αγγλικών του Γυμνασίου Προμάχων κ. Νίκου Κόραβου.

Α) Η Μικρή Ντόριτ: μια ιστορία φυλάκισης

Η παραπάνω σειρά του Dikens διαδραματίζεται στην Αγγλία τον 18ο αιώνα. Παρουσιάζεται ο τρόπος ζωής, οι συνήθειες των ανθρώπων εκείνη την εποχή καθώς και οι διαφορές που υπήρχαν ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις. Στην σειρά βλέπουμε πολλούς χαρακτήρες να είναι φυλακισμένοι άλλοτε με την κυριολεκτική και άλλοτε με την μεταφορική έννοια της λέξης.

Ο βασικότερος ήρωας ο οποίος έχει μπει στη φυλακή, είναι ο Ουίλιαμ Ντόριτ, ο οποίος φυλακίστηκε λόγω χρεών. Μιας και έχει κάτσει μέσα στη φυλακή για περισσότερα από 20 χρόνια, έχει προσαρμοστεί απόλυτα μέσα σε αυτή. Η χρόνια φυλάκιση του έχει ως αποτέλεσμα, όταν αποφυλακίζεται, να μη μπορεί να ζήσει στον έξω κόσμο όσο κι αν το επιθυμεί.

Όπως είπαμε νωρίτερα όμως, στη σειρά υπάρχουν και χαρακτήρες φυλακισμένοι μεταφορικά. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η κα. Κλέναμ η όποια «φυλάκισε» τον ίδιο της τον εαυτό μη επιτρέποντας του να περπατήσει ως τιμωρία μιας και αυτή, αποκρύπτοντας μια διαθήκη, ευθυνόταν που ο κος Ντόριτ βρισκόταν στη φυλακή.

Μερικοί ακόμα ήρωες είναι ο Άρθουρ Κλέναμ, γιος της προηγούμενης, και η Τάττι, οι οποίοι νιώθουν φυλακισμένοι μέσα στη δουλειά τους. Ο Άρθουρ ήταν αναγκασμένος να κάνει μια δουλειά που δεν του άρεσε αφού τον είχαν αναγκάσει οι γονείς του. Η Τάττι από την άλλη ήταν υποχρεωμένη να υπηρετεί την οικογένεια Μιγκλς χωρίς να φέρνει καμία απολύτως αντίρρηση. Δυο ακόμα χαρακτήρες οι οποίοι θεωρούν πως δεν έχουν την απαραίτητη ελευθερία είναι η Άφφερυ και η Πετ. Το κελί που κρατά φυλακισμένες και τις δυο γυναίκες είναι ο ίδιος τους ο γάμος! Η πρώτη με τον Φλίντγουιτς και η δεύτερη με τον Γκάουαν. Η Άφφερυ νιώθει μεγάλη πίεση από τον σύζυγό της μιας και αυτός τη θεωρεί κατώτερή του και πολλές φορές της φέρεται σαν σκουπίδι. Από την άλλη, η Πετ στενοχωριέται πολύ αφού ο Γκάουαν την παντρεύτηκε μόνο και μόνο για τα πλούτη της ενώ αυτή τον αγαπάει πραγματικά.

Τέλος, η Έιμυ καθώς και ο θείος της Φρέντερικ επίσης φυλακιστήκαν στους κοινωνικούς τους ρόλους μόλις απόκτησαν κάποια χρήματα και απομακρύνθηκαν από την κανονική φυλακή. Τα χρήματα αυτά ανάγκασαν την οικογένεια Ντόριτ να αλλάξει τρόπο ζωής αφού πλέον ανήκαν στους ευγενείς. Ο πατέρας και τα αδέρφια της Έιμυ προσπάθησαν να προσαρμοστούν στη νέα τους ζωή. Αντίθετα, η Έιμυ και ο Φρέντερικ έμειναν «πιστοί» στο παρελθόν αφού δεν ξέχασαν ούτε τους παλιους τους φίλους ούτε και το τρόπο που είχαν συνηθίσει να ζουν ως τότε.

Συμφώνα με τον Dickens, επομένως, η κοινωνία εκείνης της εποχής αρκετές φορές συνήθιζε να εγκλωβίζει τα μέλη της σε κοινωνικούς ρόλους που τους άφηναν ανικανοποίητους και τους δημιουργούσαν ένα μεγάλο αίσθημα δυστυχίας. Αυτό το φαινόμενο υπάρχει ακόμα και σήμερα αλλά ευτυχώς σε πολύ μικρότερο βαθμό.

Χατζή Ελευθερία, Καραμήτσου Ελένη, Νάνος Χρήστος

Β) Οι κοινωνικές τάξεις στο Λονδίνο του 19^ου αιώνα, όπως απεικονίζονται στη σειρά

Στο Λονδίνο του 19^ου αιώνα υπήρχαν τρεις κοινωνικές τάξεις. Οι ευγενείς, οι αστοί και οι εργάτες. Στην σειρά LittleDorrit οι ευγενείς που εμφανίζονται είναι η οικογένεια Γκάουαν η οποία επιθυμούσε μια ζωή με πολυτέλεια και υποτιμούσε την αξία της εργασίας και τις άλλες κοινωνικές τάξεις. Αυτό το διαπιστώνουμε σε μια συγκεκριμένη σκηνή που η μητέρα του Γκάουαν εκδηλώνει τη δυσαρέσκειά της για το γάμο του γιου της με τη νεαρή Μιγκλ, η οποία ανήκει στην αστική τάξη.

Η επόμενη κοινωνική τάξη που συναντάμε είναι η αστική στην οποία ανήκει η οικογένεια Κλέναμ, η οικογένεια Κάσμπι και οι Μιγκλς. Σε αυτή την τάξη κάποιοι αστοί απλώς συσσώρευαν χρήματα μέσα από σκληρές επιχειρηματικές συναλλαγές χωρίς να τα χαίρονται. Βασική τους αξία ήταν ο πλουτισμός μέσα από τη σκληρή δουλειά. Άλλοι αστοί είχαν ως αρχή την σκληρή αλλά τίμια εργασία, όπως φαίνεται στη σειρά από την επιχείρηση Ντους και Κλέναμ. Τέλος, υπήρχαν κάποιοι, όπως η οικογένεια Μιγκλς, που ταξίδευαν και είχαν γενικά πιο άνετους τρόπους, μιμούμενοι τον τρόπο ζωής των ευγενών.

Η τελευταία τάξη και η πιο αδικημένη είναι η εργατική που χρειάζεται μια ζωή με διαρκή δουλειά για να εξασφαλίζει μόνο τα προς το ζην. Σε αυτή την τάξη ανήκουν ο Τζον Τσίβερυ, η Φάννυ Ντόριτ, η οικογένεια των Πλόρνις, ο Φρέντερικ και ο Ουίλιαμ Ντόριτ και η ίδια η ηρωίδα, η Έιμυ Ντόριτ, στο πρώτο μέρος της σειράς.

Η διάκριση των κοινωνικών τάξεων ήταν απολύτως αυστηρή. Αποτέλεσμα ήταν το κοινωνικό κόμπλεξ. Παράδειγμα αυτού του φαινόμενου ήταν ο Ουίλιαμ Ντόριτ. Όταν κληρονόμησε μια μεγάλη περιουσία, ανακάλυψε ότι για να αλλάξει κοινωνική τάξη έπρεπε να κρυφτεί και να καλύψει το παρελθόν του. Διαπιστώνοντας ότι αυτό ήταν αδύνατο σιγά σιγά αρχίζει να χάνει τα λογικά του. Αντίθετα η Έιμυ και ο Φρέντερικ Ντόριτ υποφέρουν γιατί η αφοσίωση τους ανήκει στην παλιά κοινωνική τους τάξη.

Νάσκου Δήμητρα, Καραγιαννίδου Ραφαέλα, Τζίνη Μαρία

Γ) Οι κοινωνικοί ρόλοι των γυναικών στη Βικτωριανή Αγγλία

Οι γυναίκες της εποχής εκείνης δεν ήταν ακόμη χειραφετημένες. Υπήρχαν, ωστόσο, σημαντικές διαφορές στους κοινωνικούς τους ρόλους ανάλογα με την κοινωνική τάξη στην οποία ανήκαν.

Ανάμεσα στα ευκατάστατα κοινωνικά στρώματα – που τα αποτελούσαν οι ευγενείς και ορισμένοι αστοί – οι γυναίκες είχαν έναν ρόλο μάλλον διακοσμητικό. Παραδείγματα στη σειρά είναι η Πετ και η κα Μερντλ, των οποίων ο ρόλος δεν ήταν και τόσο σημαντικός διότι δεν εργάζονταν και η μόνη τους ασχολία ήταν η επίβλεψη των υπηρετών. Επιπλέον, έδειχναν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και θεωρούσαν σημαντική την εξωτερική τους εμφάνιση καθώς και την συμπεριφορά τους. Ταξίδευαν πολύ συχνά σε ξένους τόπους αναπτύσσοντας κοινωνικές επαφές και είχαν ως στόχο την επίτευξη ενός πετυχημένου γάμου.

Τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα αποτελούν οι πιο αδύναμοι οικονομικά κάτοικοι. Εδώ οι γυναίκες είχαν πολύ διαφορετικούς κοινωνικούς ρόλους. Παραδείγματα στη σειρά είναι η Έιμυ Ντόριτ, η Άφφερυ, η Τάττυ και η κα Πλόρνις των οποίων η εργασία ήταν απλές χειρονακτικές δουλειές.  Η Έιμυ κεντούσε, η Άφφερυ ήταν υπηρέτρια και η Τάττυ υπηρετούσε την Πετ.  Ήταν υποχρεωμένες να έχουν τυφλή υπακοή αρχικά στον πατέρα τους και αργότερα στον σύζυγό τους.  Σε περίπτωση που αυτή η υποχρέωση δεν εφαρμοζόταν, οι σχέσεις μεταξύ πατεράδων ή συζύγων και γυναικών δεν είχε καλή εξέλιξη. Κατέληγαν στην κακομεταχείριση των γυναικών και στην ολική υποταγή τους – στη σειρά ο Φλίντγουιτς φερόταν με βάναυσο τρόπο στην σύζυγό του Άφφερυ.

Από την άλλη μεριά, ορισμένες γυναίκες επιχειρούσαν να χειραγωγήσουν τους συζύγους τους με πλάγιους τρόπους έτσι, ώστε να αποφευχθεί η υποταγή τους και κατ’ επέκταση να απελευθερωθούν από την καταπίεση. 

Βάτση Μαρία, Κορέλλα Ελευθερία

Δ) Ο θεσμός του γάμου στη Βικτωριανή Αγγλία

Οι γάμοι στην εποχή της σειράς δεν ήταν όλοι ίδιοι. Οι περισσότεροι γάμοι γίνονταν από συμφέρον και κύριος στόχος ήταν η κοινωνική ανέλιξη ή η οικονομική εξασφάλιση. Τα αποτελέσματα αυτών των γάμων ήταν η ψυχρότητα, η δυστυχία, η αποξένωση και ακόμη και η βία. Υπήρχαν όμως και οι περιπτώσεις όπου ο γάμος ήταν από συναισθήματα και ρομαντικός.

Παρακάτω αναφέρονται μερικά παραδείγματα γάμων από τη σειρά, που αποδεικνύουν τα παραπάνω.

Φλίντγουιτς και Άφφερυ: Ο κύριος  Φλίντγουιτς παρέσυρε την κυρία Άφφερυ να τον παντρευτεί.  Από την στιγμή του γάμου και έπειτα της ασκούσε βία και την κακομεταχειρίζονταν.

Χένρι Γκάουαν και Πετ Μιγκλς: Ο Χένρι παντρεύτηκε την Πετ για να την εκμεταλλευτεί. Ο σκοπός του ήταν να γίνει πλούσιος από την περιουσία που θα κληρονομούσε η Πετ από τον πατέρα της.

Κος και κα Μερντλ: Η κυρία Μερντλ παντρεύτηκε τον κύριο Μερντλ γιατί ήθελε να βρίσκεται σε υψηλότερη κοινωνική τάξη και να έχει περισσότερη περιουσία.

Έντμουντ Σπάρκλερ και Φάννυ Ντόριτ: Η Φάννυ επίσης ήθελε να βρίσκεται σε υψηλότερη κοινωνική θέση και να έχει πολλά πλούτη. Έτσι παντρεύτηκε τον Έντμουντ για να εκπληρώσει τις επιθυμίες της και να μην είναι υποχείριο της μητέρας του Έντμουντ, της κυρίας Μερντλ.

Άρθουρ Κλέναμ και Έιμυ Ντόριτ: Ο Άρθουρ από την πρώτη στιγμή που είδε την Amy ήθελε να μάθει για αυτή. Ψάχνοντας πληροφορίες για την οικογένειά της και  βλέποντας  τις συνήθειες άρχισε να την ερωτεύεται και να θέλει να την προσελκύσει σε αυτόν. Η Έιμυ τον έβλεπε σαν απλό φίλο αλλά σύντομα τον ερωτεύεται και αυτή. Τελικά παντρεύονται και είναι ευτυχισμένοι. Αυτό το ζευγάρι  παρουσιάζεται ως το ιδανικό της σειράς.

Μαραντίδου Ευρυάνθη

Η Ιστορία είναι ένα από τα μαθήματα που δεν είναι ιδιαίτερα…δημοφιλές στους μαθητές! Ο όγκος των σελίδων των σχολικών βιβλίων της Ιστορίας και η αποστήθιση γεγονότων και ημερομηνιών του παρελθόντος καθιστά το μάθημα δύσκολο και συχνά ανιαρό. Στο ερώτημα, αν θα μπορούσε η διδασκαλία του μαθήματος να γίνει με διαφορετικό τρόπο, απάντηση δίνει το νέο βιβλίο της Σχολικής Συμβούλου Φιλολόγων του Ν. Πέλλας κυρίας Αντωνίας Παπαδάκη με τίτλο: «Η χρήση των φωτογραφιών και των γελοιογραφιών ως πηγών στο μάθημα της Ιστορίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση».

Αντί για οποιοδήποτε σχόλιο αναδημοσιεύουμε άρθρο του γνωστού ιστορικού κ. Κ. Σταλίδη, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Εδεσσαϊκή (1-2-2014):

Από τον Εκδοτικό Οίκο Αδελφών Κυριακίδη κυκλοφόρησε το βιβλίο της κυρίας Αντωνίας Παπαδάκη με τίτλο: «Η χρήση των φωτογραφιών και των γελοιογραφιών ως πηγών στο μάθημα της Ιστορίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση».

Η κυρία Αντωνία Παπαδάκη είναι απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.), διδάκτωρ Αρχαιολογίας και Παιδαγωγικής, και υπηρετεί ως Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση στο Νομό Πέλλας.

Ως εκ τούτου γνωρίζει άριστα το αντικείμενό της και γι” αυτό το βιβλίο της έχει ιδιαίτερη αξία. Άλλωστε, η ίδια στον πρόλογό της, ανάμεσα στα άλλα, γράφει: «Η ενασχόλησή μου με τη διερεύνηση του παρελθόντος ξεκίνησε συστηματικά από τα φοιτητικά μου χρόνια στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. Τα υλικά κατάλοιπα του παρελθόντος, ως ίχνη άλλων εποχών και άλλων ανθρώπων με διαφορετική σκέψη και συναισθήματα, αποτέλεσαν το πεδίο της επιστημονικής δραστηριότητάς μου. Οι φωτογραφίες, κατάλοιπα και αυτές ενός πιο πρόσφατου παρελθόντος, ασκούσαν πάντα επάνω μου μια γοητεία, ωθώντας με να διερευνήσω και άλλα στοιχεία γι” αυτές, προκειμένου να φανταστώ τις ιστορίες που κρύβονταν πίσω τους».

Το βιβλίο αυτό είναι έργο μεγάλου κόπου και στηρίζεται σε επαρκή γνώση, έρευνα και πείρα της κυρίας Αντωνίας Παπαδάκη, σε σχετική πλούσια ελληνόγλωσση και ξενόγλωσση βιβλιογραφία και σε σχετικά ερωτηματολόγια, στα οποία απάντησαν εκπαιδευτικοί και μαθητές.

Έτσι, στηρίζεται σε βασικούς παράγοντες, σε γερά ποδαρικά, ώστε να αποτελέσει πολύτιμο εργαλείο για τη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας στα σχολεία μας με σκοπό να καταστήσει τους μαθητές μας να σκέπτονται κριτικά, όπως χαρακτηριστικά τονίζει και η ίδια στον επίλογό της: «Τα πορίσματα της έρευνας [...] θα μπορούν να αξιοποιηθούν από την Πολιτεία, αν πράγματι ισχύουν οι διακηρύξεις ότι οι πολίτες πρέπει να είναι σκεπτόμενοι και ενεργοί».

Και, φυσικά, ώσπου να δράσει η αργοκίνητη Πολιτεία, θα πρέπει οι εκπαιδευτικοί μας να προσανατολιστούν σε κριτικούς τρόπους διδασκαλίας της Ιστορίας, αλλά και στα άλλα μαθήματα, όπως το έκαναν και παλαιότεροι, αλλά και το κάνουν και νεότεροι δάσκαλοι. Και, το βιβλίο αυτό δείχνει ολοφάνερα τον δρόμο και για το παρόν και για το μέλλον. Δεν είναι απλά ένα εργαλείο, αλλά είναι ένα «όπλο» για όλους τους εκπαιδευτικούς. Με το οποίο, και με το οποίο οι δάσκαλοι όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων θα βοηθηθούν και θα βοηθήσουν τους μαθητές τους να αγκαλιάσουν με άλλο μάτι την Ιστορία και να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα. Στόχος, άλλωστε, για κάθε μάθημα. Και, το βιβλίο αυτό το συστήνουμε ανεπιφύλακτα σ” όλους.

Άξιος, λοιπόν, και υπεράξιος ο «μισθός» της κυρίας Αντωνίας Παπαδάκη, που βάζει γερά θεμέλια και ανοίγει νέους δρόμους στην Εκπαίδευση.

Κωνσταντίνος Γ. Σταλίδης

Του Ιωάννη Πούτη, καθηγητή φιλολόγου του Γυμνασίου Προμάχων

* Το συγκεκριμένο άρθρο στηρίζεται στα δεδομένα μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας που εκπονήθηκε για το ΕΑΠ τον Αύγουστο του 2008

του Θωμά Παπατάσου, μαθητή του Β2

Το Σάμερχιλ είναι ένα ανεξάρτητο Βρετανικό ολοήμερο σχολείο. Ιδρύθηκε το 1921 από τον Αλεξάντερ Σάδερλαντ Νηλ με βασικό ιδεολογικό άξονα την πεποίθηση ότι το σχολείο πρέπει να προσαρμόζεται ώστε να ταιριάζει στο παιδί και όχι το αντίστροφο. Είναι μια δημοκρατικά διοικούμενη κοινότητα. Το σχολείο διοικείται μέσω των σχολικών συνελεύσεων, στις οποίες μπορούν να συμμετάσχουν όλοι, προσωπικό και μαθητές, και όπου όλοι έχουν δικαίωμα ισότιμης ψήφου. Αυτές οι συνελεύσεις λειτουργούν και ως νομοθετικό και ως δικαστικό σώμα. Τα μέλη της κοινότητας είναι ελεύθερα να κάνουν ό,τι θέλουν, αρκεί οι ενέργειές τους να μην προκαλούν κακό στους άλλους, σύμφωνα με την αρχή του Νηλ: «Ελευθερία, όχι ελεύθερη άδεια να κάνεις ό,τι θέλεις» (στο πρωτότυπο: «Freedom not License»). Η αρχή αυτή επεκτείνεται και στην ελευθερία των μαθητών να επιλέγουν ποια μαθήματα, έως και κανένα, θα παρακολουθήσουν.

Το Σάμερχιλ χαρακτηρίζεται από την φιλοσοφική του θέση ότι τα παιδιά μαθαίνουν και αναπτύσσονται καλύτερα ελεύθερα από εξαναγκασμούς. Όλα τα μαθήματα είναι προαιρετικά και οι μαθητές είναι ελεύθεροι να επιλέξουν πώς θα αξιοποιήσουν τον χρόνο τους. Ο Νηλ ίδρυσε το Σάμερχιλ με την πεποίθηση ότι «το παιδί πρέπει να είναι ελεύθερο να ζήσει τη δική του ζωή, όχι τη ζωή που οι αγχωμένοι του γονείς πιστεύουν ότι πρέπει να ζήσει, ούτε μια ζωή σύμφωνη με τους σκοπούς ενός εκπαιδευτικού που νομίζει ότι ξέρει καλύτερα». Εκτός από το να αναλαμβάνουν τον έλεγχο του χρόνου τους, οι μαθητές μπορούν να συμμετάσχουν στην αυτοδιοικούμενη κοινότητα του σχολείου. Οι κανόνες που θεσμοθετούνται σε αυτές τις συνελεύσεις καλύπτουν μεγάλο εύρος θεμάτων, όπως για παράδειγμα από το ποια ώρα πρέπει οι μαθητές να πηγαίνουν στα κρεβάτια τους και να κάνουν νυκτερινή ησυχία. Οι συνελεύσεις αποτελούν επίσης ευκαιρία για την κοινότητα να ψηφίσει πάνω στο πώς πρέπει να αντιμετωπισθεί μια μη επιλυμένη διένεξη, όπως π.χ. η τιμωρία για κάποια κλοπή (συνήθως η τιμωρία συνίσταται στο να επιστραφεί ό,τι εκλάπη).

Κάποιοι σχολικοί κανόνες αφορούν συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες, για παράδειγμα, κανείς άλλος δεν μπορεί να καβαλήσει ποδήλατα που ανήκουν σε παιδιά του οικήματος Σαν εκτός από παιδιά αυτού του οικήματος, και μόνο παιδιά των οικημάτων Σακ και Κάριατζες επιτρέπεται να ανάβουν υπαίθριες φωτιές. Οι κανόνες που αφορούν την ώρα που τα παιδιά πρέπει να βρίσκονται στα κρεβάτια τους επίσης καθορίζονται βάσει ηλικιακής ομάδας. Τα υπνοδωμάτια γενικά φιλοξενούν τέσσερα ή πέντε παιδιά.

Μερικά επίπεδα του σχολείου είναι :

Σαν             Ηλικίες από 6 έως 8 

Κότατζ        Ηλικίες 9 έως 10

Χάους         Ηλικίες 11 έως 12

Σακ              Ηλικίες 13 έως 14

Κάριατζες  Ηλικίες 15+

Κατά τη γνώμη μου, είναι ένα σχολείο όπου τα παιδιά μπορούν να αναδείξουν τις δυνατότητές τους, χωρίς να καταπιέζονται και αφού θα αισθάνονται ελεύθερα μόνα τους θα προσπαθήσουν για το δικό τους καλό. Ως μειονέκτημα του σχολείου θεωρώ το γεγονός ότι τα παιδιά είναι εσώκλειστα και μακριά από τους γονείς τους. Εγώ δεν θα μπορούσα να ζήσω σε τέτοιες συνθήκες!