Δίκτυο σχολείων e-τύπος – Διασχολική έρευνα για τον σχολικό εκφοβισμό

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τον σχολικό εκφοβισμό το Δίκτυο σχολείων μαθητικών εντύπων e- τύπος  που αποτελείται από τις συντακτικές ομάδες έντεκα σχολείων από διάφορες πόλεις της Ελλάδας πραγματοποίησε έρευνα για τον κοινωνικό φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού.

Τα σχολεία που συμμετείχαν είναι:

1^ο Γυμνάσιο Ελευθερίου Κορδελιού

50^ο Γυμνάσιο Αθηνών

5^ο Πρότυπο Γυμνάσιο Χαλκίδας

4^ο Γυμνάσιο Κοζάνης

2^ο Γυμνάσιο Κομοτηνής

2^ο Γυμνάσιο Σπάρτης

2^ο Γυμνάσιο Ωραιοκάστρου

1^ο Γυμνάσιο Βέροιας

ΕΝΕΕΓΥΛ Αργολίδας

ΓΕΛ Χορτιάτη

2^ο ΓΕΛ Ελευθερίου –Κορδελιού

Το ερωτηματόλογιο διαμορφώθηκε με βάση τις ερωτήσεις από την Πανελλήνια έρευνα για την ενδοσχολική βία και τον εκφοβισμό στην Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.

Η φόρμα μοιράστηκε διαδικτυακά  και συμπληρώθηκε προαιρετικά από τα μέλη των συντακτικών ομάδων αλλά και από άλλους μαθητές /τριες των σχολείων.

Στόχος της έρευνας ήταν να διερευνήσει :

• τις αντιλήψεις των μαθητών για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού
• τα είδη του σχολικού εκφοβισμού
• τον ρόλο του θύτη, του θύματος και του παρατηρητή
• τους τρόπους αντιμετώπισης

Το δείγμα αφορά σε 586  μαθητές και μαθήτριες Γυμνασίου,  Λυκείου και Ειδικού Σχολείου από διαφορετικές πόλεις της Ελλάδας.

Σας παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα της έρευνας:

Στην έρευνα συμμετείχαν 586 μαθητές/τριες  εκ των οποίων 57,7 % είναι  κορίτσια  και 42,3% είναι  αγόρια

Τα γραφήματα δείχνουν το ποσοστό συμμετοχής των συνεργαζόμενων  σχολείων

Το γράφημα δείχνει τη συμμετοχή των τάξεων Γυμνασίων και Λυκείων. Το μεγαλύτερα ποσοστά συμμετοχής είναι από τις τρεις τάξεις του Γυμνασίου

Οι περισσότεροι μαθητές απαντούν ότι δεν συμφωνούν με τέτοια φαινόμενα ενώ  με μικρότερο ποσοστό ακολουθεί η απάντηση  «το φαινόμενο αυτό μου προκαλεί φόβο».

Η  πλειοψηφία (ποσοστό 49,8%)   απαντά ότι η χειρότερη μορφή εκφοβισμού είναι  η σωματική βία ενώ ακολουθεί ο κοινωνικός εκφοβισμός και με χαμηλότερα ποσοστά ο λεκτικός εκφοβισμός.

Οι περισσότεροι μαθητές (70%) απαντούν ότι η πιο συχνή μορφή εκφοβισμού είναι ο λεκτικός εκφοβισμός  ενώ πολύ πιο χαμηλά σε ποσοστά είναι ο κοινωνικός εκφοβισμός.

Με βάση τις απαντήσεις φαίνεται ότι θύματα σχολικού εκφοβισμού είναι περισσότερο τα αγόρια ενώ σχετικά κοντά σε ποσοστά είναι τα κορίτσια.

Η εμφάνιση (ποσοστό 69,5%) και η καταγωγή (ποσοστό 20,5%) αποτελούν τους λόγους, για τους οποίους κάποιος θα πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού.

Οι περισσότεροι υπήρξαν παρατηρητές σε περιστατικά σχολικού εκφοβισμού (ποσοστό 73,7% ) ενώ ένα  ποσοστό 22,7% δηλώνει ότι έχει υπάρξει θύμα. Παρατηρούμε ότι κάποιοι δηλώνουν θύτες σχολικού εκφοβισμού.

Σε αυτό το ερώτημα έχουν ενδιαφέρον οι απαντήσεις, οι οποίες φαίνεται ότι μοιράζονται σε όλες τις επιλογές. Το μεγαλύτερο ποσοστό πιστεύει ότι ευθύνεται το οικογενειακό περιβάλλον, ακολουθεί η σωματική δύναμη του θύτη ενώ στη συνέχεια το ποσοστό μοιράζεται ανάμεσα στη δημοφιλία του θύτη και στο γεγονός  ότι και οι ίδιοι, οι θύτες,  υπήρξαν θύματα σχολικού εκφοβισμού.

Τα συναισθήματα του θύματος μοιράζονται σε διάφορες απαντήσεις:  φόβος , κατάθλιψη, ενοχές, λύπη.

 

Σύμφωνα με τις απαντήσεις οι αυτόπτες μάρτυρες φαίνεται ότι μένουν αμέτοχοι (ποσοστό 42,8% ) ή γελάνε (ποσοστό 31,7%) ενώ ακολουθούν με μικρά ποσοστά οι απαντήσεις «απομακρύνονται» , «ζητούν βοήθεια» και «εμπλέκονται στο επεισόδιο».

Μεγάλο ποσοστό απαντά ότι ένας παρατηρητής περιστατικού σχολικού εκφοβισμού πρέπει να καλέσει βοήθεια (71,7%) ενώ ακολουθεί με μικρότερο ποσοστό (20,9%) η παροχή βοήθειας από τον ίδιο.

Οι μαθητές στην πλειονότητά τους πιστεύουν ότι πρέπει να απευθυνθούν στους γονείς τους (ποσοστό 70%) . Μικρότερος αριθμός μαθητών (17,9%) θα  επιλέξει να απευθυνθεί στους καθηγητές. Ελάχιστοι θα προσπαθήσουν να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους ή με τη βοήθεια των φίλων τους ή της αστυνομίας.

Οι απαντήσεις είναι σχεδόν ισότιμα μοιρασμένες. Υπάρχει ένα ποσοστό (56,3%) που είναι αισιόδοξο και πιστεύει ότι το φαινόμενο θα σταματήσει ενώ παράλληλα υπάρχει ένα ποσοστό (43,7%) που πιστεύει ότι το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού θα συνεχιστεί.

Στην ερώτηση « Πώς πιστεύετε ότι  μπορεί να αντιμετωπιστεί  αυτό το φαινόμενο; Να γράψετε με συντομία τη  γνώμη σας».

Οι μαθητές/τριες έδωσαν ενδιαφέρουσες απαντήσεις που δείχνουν ότι είναι ευαισθητοποιημένοι στο θέμα και επιθυμούν όχι μόνο την αντιμετώπιση του φαινομένου αλλά και την πρόληψή του, κάνοντας συγκεκριμένες προτάσεις.

Οι λύσεις επικεντρώνονται: στο θέμα της σωστής διαπαιδαγώγησης από την οικογένεια, στον ρόλο του σχολείου και των εκπαιδευτικών, στα εκπαιδευτικά προγράμματα και στις δράσεις , στην ανάγκη παρουσίας ειδικών στα σχολεία,  όπως  οι ψυχολόγοι, στον ενεργό ρόλο του παρατηρητή, στην ενίσχυση της αποδοχής του διαφορετικού και στην υποχρέωση της καταγγελίας τέτοιων φαινομένων καθώς και στην  αυστηροποίηση των ποινών.

Ας δούμε αναλυτικά μερικές από αυτές:

 Πάντοτε θα υπάρχουν μαθητές που θα ασκούν σωματική ή λεκτική βία. Σκοπός όμως είναι να περιοριστεί το φαινόμενο, ίσως με την βοήθεια τον καθηγητών – π.χ να οργανωθούν διάφορες δράσεις κατά της βίας, ή ακόμα και να ενημερωθούν οι μαθητές για το φαινόμενο (τρόπους να προστατευτούν, πως να δράσουν σε περίπτωση που κάποιος είναι θύμα σχολικής βίας, τι να κάνουν εάν οι ίδιοι είναι το θύμα)

Μπορεί να αντιμετωπιστεί με συνεχή ενημέρωση και εκπαιδευτικά προγράμματα.

Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα που δυστυχώς είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Παρ’ όλα αυτά θεωρώ πως υπάρχουν τρόποι για να μειωθεί. Αρχικά οι γονείς πρέπει να μαθαίνουν στα παιδιά από μικρή ηλικία για την σωστή συμπεριφορά στα αλλά παιδιά. Έπειτα το σχολείο δεν πρέπει να ξεχνά να υπενθυμίζει διαρκώς στους μαθητές για το που μπορούν να απευθυνθούν αλλά και να είναι πιο παρατηρητικό όσων αφορά την συμπεριφορά τον παιδιών. Και φυσικά να μην ξεχνά πως τέτοιου είδους ενημερώσεις πρέπει να γίνονται όλο τον χρόνο και όχι μόνο σε ειδικές περιστάσεις όπως η παγκόσμια ημέρα κατά της βίας

Πιστεύω πως οι γονείς των παιδιών ή οι δάσκαλοι θα παρέμβουν και θα λύσουν το θέμα. Όμως ανάλογα την περίσταση μπορεί να χρειαστεί να εμπλακεί η αστυνομία.

Το σχολείο θα πρέπει να παρακινήσει τους μαθητές να μιλάνε για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, μέσω διάφορων δράσεων. Επίσης, οι γονείς θα πρέπει να ενημερώνουν τα παιδιά το φαινόμενο αυτό ( τρόπους αντιμετώπισης).

Αποδεχόμενοι την διαφορετικότητα του άλλου

Επειδή η θύτες που δημιουργούν το σχολικό εκφοβισμό δεν ανήκουν στην ίδια περίπτωση, άρα θα πρέπει να δούμε από πια αίτια κάποιος γίνεται θύτης και να βρούμε λύση σε αυτήν την αιτία.

Πιστεύω ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί με περισσότερες και αυστηρότερες τιμωρίες για τα παιδιά που ασκούν βία σε οποιοδήποτε είδος και με επέμβαση σχολικής λειτουργού και ψυχολόγου συχνότερα στα σχολεία για ενημέρωση προς αυτό το θεμα

Πιστεύω ότι πρέπει όσοι είναι μάρτυρες τέτοιων θλιβερών περιστατικών σχολικού εκφοβισμού θα πρέπει να ενημερώσουνε κάποιον καθηγητή και τα θύματα κρίνεται απαραίτητο να μιλήσουν και να μην το αφήσουν μέσα τους.

Μπορεί να αντιμετωπιστεί άμα οι παρατηρητές ενημερώνουν το σχολείο για τέτοια φαινόμενα, αν γίνει στους θύτες μια συζήτηση με σκοπό τον λόγο που το κάνουν και τι προκαλεί και αν τα θύματα δεν μένουν αμέτοχα αλλά μιλάνε σε κάποιον μεγαλύτερο για αυτό.

Μεσα απο καμπάνιες που θα διοργανωθούν για την εξάλειψη αυτού του φαινομένου και ομαδικές εργασίες που θα φέρνουν κοντα τους μαθητές ώστε να τους μαθαίνουν την συνεργασία μέσω της κοινωνικοποίησης στο σχολικό περιβάλλον.

Να δημιουργηθεί μάθημα κατά του σχολικού εκφοβισμού.

Πιστεύω ότι πρέπει τα παιδιά να μάθουν ηθικές αξίες όπως να σέβονται, να συμπεριφέρονται σωστά και να κατανοούν και άλλα πολλά. Να συζητούν τα θέματα τους με άτομα που εμπιστεύονται αλλά να προσέχουν ποιες είναι οι παρέες τους καθώς ενδέχεται να επιρεάζουν τον χαρακτήρα μας και να αλλάξουμε ως προς το χειρότερο και στην τελική να γίνουμε θύτες εμείς οι ίδιοι. Βέβαια θα πρέπει να βλέπουμε και τις δυο πλευρές της ιστορίας, δηλαδή και την πλευρά του θύτη και του θύματος.

 Να ΜΙΛΑΜΕ!

 

Ζωή Τακαβάκογλου

 e-ματιά του 1ου

Δίκτυο σχολείων e-τύπος

 * ευχαριστούμε τους καθηγητές πληροφορικής κ. Αγκαθίδη Γιώργο  και κ. Καρυπίδη Ιωάννη, που διέθεσαν    το Εργαστήριο Πληροφορικής για τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου από τους μαθητές/ τριες του 1ου Γυμνασίου Ελευθερίου – Κορδελιού.