Σαν σήμερα, 84 χρόνια πριν, ξημέρωσε μια από εκείνες τις μέρες που αλλάζουν τον ρου της ιστορίας και της συμβατικής καθημερινότητας της ανθρωπότητας.
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Μια μελανή σελίδα της παγκόσμιας ιστορίας, που προκάλεσε τεράστιες ανθρώπινες και υλικές απώλειες, σε όλον τον κόσμο αλλά κυρίως στην Ευρώπη και στην Άπω Ανατολή. 36.000.000 νεκροί, καταστροφή πόλεων, λιμανιών, πλουτοπαραγωγικών πηγών, επικοινωνιακών κόμβων, ο τραγικός απολογισμός. Μικρότερα και μεγαλύτερα ολοκαυτώματα καθώς και η ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι, ανεξίτηλες εικόνες στη συλλογική μνήμη.
Την 28η Οκτωβρίου, οι Έλληνες, απανταχού της γης, γιορτάζουμε την άρνηση της χώρα μας να αποδεχτεί τις ιταλικές αξιώσεις που περιλαμβάνονταν στο τελεσίγραφο της αντίστοιχης μέρας του 1940, το οποίο επέδωσε ο ιταλός πρέσβης στην Αθήνα, Εμανουέλε Γκράτσι, στον Ιωάννη Μεταξά εκ μέρους του φασίστα ηγέτη της Ιταλίας Μπενίτο Μουσολίνι.
Οι Ιταλοί απαιτούσαν την ελεύθερη διέλευση του ιταλικού στρατού από την ελληνοαλβανική μεθόριο έτσι ώστε να καταλάβουν στρατηγικά σημεία της χώρας μας τα οποία θα διευκόλυναν την προώθησή τους στην Αφρική.
Το ΄΄όχι΄΄ εκείνο ήταν η συντόμευση της απάντησης του Μεταξά: Alors, c’est la guerre (Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμο) και σηματοδότησε την εμπλοκή της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την αξιομνημόνευτη αντίσταση των προγόνων μας εναντίον των επίδοξων κατακτητών.
Σπουδαία απάντηση, σπουδαίος αγώνας.
Οι Έλληνες απέτρεψαν τις αξιώσεις των κατακτητών και οι νίκες τους χαιρετίστηκαν ως νίκες όλων των ελεύθερων λαών κατά της βίας και του φασισμού.
Στη φετινή γιορτή του Σχολείου μας, αποφασίσαμε να επικεντρωθούμε στον αγώνα των ανθρώπων του τόπου μας, της Κρήτης, και, κυρίως, των κοντινών μας περιοχών. Η εγγύτητα περιλαμβάνει το βίωμα και αποτελεί δυνατό αποτύπωμα στο διάβα του χρόνου.
Έγινε αναφορά στα χωριά που πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος στον κατακτητή: Τυμπάκι, Καμάρες, Μαγαρικάρι, Βορίζα, Βιάννο, Ανώγεια…
Το Τυμπάκι εκθεμελιώθηκε σε ποσοστό σχεδόν 100% με απόφαση της τότε Γερμανικής Στρατιωτικής Διοίκησης, ενώ οι κάτοικοί του διατάχθηκαν να εγκαταλείψουν τις οικίες τους εντός δεκαπέντε (15) ημερών, τον Φεβρουάριοτου 1942, σε εξαιρετικά δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Οι οικογένειες κατέφυγαν ως πρόσφυγες σε διάφορα γειτονικά χωριά, παίρνοντας μαζί τους ελάχιστα προσωπικά αντικείμενα, ενώ τους απαγορεύθηκε η επαναπροσέγγιση στο χωριό τους. Οι Γερμανικές Αρχές υποχρέωσαν τους άντρες του Τυμπακίου σε καταναγκαστική εργασία κατεδάφισης των κατοικιών του τόπου τους, 1312 συνολικά. Διασώθηκαν μόνο 74 νεότερες οικίες, που χρησιμοποιήθηκαν από τους Γερμανούς ως κατοικίες, κτήρια διοίκησης, νοσοκομείο. Τα παραγόμενα (μετά από επεξεργασία) αδρανή υλικά χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του πολεμικού Αεροδρομίου Τυμπακίου. Ανάλογες δραματικές καταστάσεις βίωσαν και οι κάτοικοι χωριών της ευρύτερης περιοχής, όπως Καμάρες, Μαγαρικάρι, Βορίζια.
Η Βιάννος, είναι ένα ακόμα μαρτυρικό χωριό. Τον Σεπτέμβριο του 1943, μετά την εκτέλεση από ομάδα ανταρτών των δυο Γερμανών στρατιωτών
του φυλακίου που είχαν εγκαταστήσει οι κατακτητές στο ορεινό χωριό της Σύμης, ο Γερμανός στρατηγός, διοικητής Φρουρίου Κρήτης, Μίλερ, σε διαταγή του προς τις στρατιωτικές δυνάμεις που εστάλησαν στη Βιάννο, αναφέρει:
«Καταστρέψατε την επαρχία Βιάννου, εκτελέσατε πάραυτα, χωρίς διαδικασία, τους άρρενες που είναι πάνω από 16 ετών και όλους όσοι συλλαμβάνονται στην ύπαιθρο ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας».
Παρά τη γενναία αντίσταση των ανταρτών και τις σημαντικές απώλειες που προκάλεσαν στους Γερμανούς, το δόλιο σχέδιο των κατακτητών, να προβούν σε ομαδικές εκτελέσεις σε όλα τα χωριά, στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Τρεις ολόκληρες μέρες κράτησε ο σφαγιασμός. Τίποτα δεν ήταν αρκετό για να δώσει τέλος σε αυτό το εκδικητικό μένος. Θύματα τους άρρενες άνω των 16 ετών, παιδιά, έγκυες και υπερήλικες.
Ο συνολικός αριθμός των εκτελεσθέντων, από τα χωριά της Βιάννου και της Ιεράπετρας, στη διάρκεια της Κατοχής, ανέρχεται στους 461.
Ομοίως και στα Ανώγεια. Μετά τον φόνο του λοχία φρουράρχου Γενί Γκαβέ και το σαμποτάζ της Δαμάστας, όπου έβρισκαν άσυλο και προστασία οι αντάρτες και όσοι βοήθησαν στην απαγωγή του στρατηγού Φον Κράιπε, ο Στρατηγός διοικητής Φρουρίου Κρήτης Χ.Μίλλερ διέταξε την ισοπέδωση και την εκτέλεση παντός άρρενος Ανωγειανού Αυτό το μακάβριο έργο, το ολοκαύτωμα, ξεκίνησε στις 13 Αυγούστου 1944.
Ο πόλεμος και η κατοχή άφησαν πίσω τους χιλιάδες νεκρών αλλά και μια χώρα κατεστραμμένη και διαιρεμένη, που ωστόσο δεν ήταν μόνη της σε αυτό το πανηγύρι του θανάτου.
Τα σημάδια του έμειναν ανεξίτηλα σε κάθε χώρα που γεύτηκε την ανελέητη λαίλαπα του πολέμου. Ο πυρηνικός όλεθρος η πιο ακραία έκφανσή του.
Τα παιδιά πάντα οι τραγικές φιγούρες. Παιδιά της κατοχής, παιδιά του Άουσβιτς, παιδιά της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, παιδιά ορφανά, παιδιά τρομοκρατημένα και σήμερα δυστυχώς παιδιά των καταφυγίων της Ουκρανίας και της Μέσης Ανατολής. Τα παιδιά θα είναι πάντοτε τα θύματα όσο υπάρχουν υποστηρικτές μιας ανάλογης Νέας Τάξης Πραγμάτων.
Ας ευχηθούμε οι Έλληνες εκείνης της γενιάς να βρουν μιμητές ενθουσιώδεις στις μέρες μας, οι οποίοι θα στοχεύουν στην κοινωνική πρόοδο, την πολιτική αυτοσυνειδησία και την εθνική ακεραιότητα.
Λέγεται ότι την πορεία της ζωής μας, ατομικής και συλλογικής, την καθορίζουν τα όχι μας σε καθετί που απειλεί και υπονομεύει την αξία μας ως ανθρώπων.
Ακόμα και αν αρνηθούμε το παραπάνω ως αξίωμα, εκείνο το ΟΧΙ του ΄40 αδιαμφισβήτητα καθόρισε τη συνέχειά μας ως έθνος.
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ & ΕΛΕΥΘΕΡΑ!
Στιγμιότυπα από την εορτή της 28ης Οκτωβρίου 1940
Κείμενο: Η δημοσιογραφική ομάδα του 5ου ΓΕΛ
Σκίτσο: Βαρδάκη Τατιάνα
Φωτογραφίες & βίντεο: Τρευλάκη Κατερίνα
Επιμέλεια βίντεο: κ. Λαπιδάκης Μιχαήλ
Πηγές:
https://www.dnews.gr/eidhseis/ellada/495599/28i-oktovriou-giati-giortazoume-tin-enarksi-tou-polemou-kai-oxi-tin-apeleftherosi
Διαδραστικό Βιβλίο: Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου. Γ΄ Γενικού Λυκείου & Δ΄Εσπερινού Λυκείου
http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/5307/Istoria_G-Lykeiou_html-apli/
Εμμ. Γ. Χαλκιαδάκης, Τυμπάκι Ηρακλείου Κρήτης. Από τους απελευθερωτικούς αγώνες και τη ναζιστική ισοπέδωση στην ανοικοδόμηση και την ανάπτυξη https://tinyurl.com/4cmv34md
Γρατσέα, Δ. & Γυπαράκη, Χ. Αποσπάσματα από το περιεχόμενο της σχολικής γιορτής
