Κυρία Υπουργέ,
Τα τελευταία δύο χρόνια έχουν υπάρξει κρίσιμα για όλους μας. Αντιμετωπίσαμε πρωτοφανείς καταστάσεις. Ο κορονοϊός έπληξε σοβαρά την καθημερινότητα όλων, αλλά και το εθνικό σύστημα υγείας. Ό,τι γνωρίζαμε μέχρι την εμφάνιση των πρώτων κρουσμάτων, ό,τι θεωρούσαμε δεδομένο άλλαξε. Ανατράπηκαν όλες μας οι συνήθειες. Απομονωθήκαμε, μας κυρίευσε το συναίσθημα του φόβου, χάσαμε αγαπημένα μας πρόσωπα. Βέβαια αναθεωρήσαμε, συνειδητοποιήσαμε αρκετά πράγματα, κυρίως όμως εκτιμήσαμε πολλά πράγματα. Μάθαμε να έχουμε χρόνο για τους συνανθρώπους μας, και αν δεν έχουμε, να φροντίζουμε να βρίσκουμε. Ενωθήκαμε, αναπτύξαμε αίσθημα κοινωνικής αλληλεγγύης . Μαθαίνουμε όμως πολλά ακόμη, σιγά σιγά νικάμε τον “ εχθρό “.
Ένας τομέας που έχει δεχτεί πολλαπλά πλήγματα και αποτελεί και την αφορμή του κειμένου αυτού, είναι αυτός της εκπαίδευσης. Σκοπός της συγκεκριμένης επιστολής είναι η κατάθεση προτάσεων για τις πανελλήνιες εξετάσεις καθώς και το ευρύτερο πρόγραμμα σπουδών του ελληνικού σχολείου. Εδώ και δύο χρόνια τα δεδομένα σχετικά με το άνοιγμα των σχολείων και την εύρυθμη λειτουργία τους αλλάζουν συνεχώς. Εφαρμόστηκε η τηλεκπαίδευση, η οποία επιτρέπει την κανονική ροή της ύλης υπό ιδανικές συνθήκες. Ποιές είναι αυτές οι ιδανικές συνθήκες; Παρουσιάστηκαν αρκετά προβλήματα (σύνδεσης, εξοπλισμού) , επιλύθηκαν μερικά από αυτά, μολαταύτα συνεχίστηκαν να υφίστανται εμπόδια. Σημειώθηκαν φαινόμενα διαδικτυακού εκφοβισμού σε μαθητές και καθηγητές. Νιώσαμε ανασφάλεια για τα προσωπικά μας δεδομένα. Δόθηκε η εντύπωση ότι οι διαδικασίες έγιναν γρήγορα με σκοπό να καλυφθεί προσωρινά το πρόβλημα του κλεισίματος των σχολείων ή ότι απλά δεν έγινε κάποια εξονυχιστική μελέτη σχετικά με το θέμα που να λάμβανε υπόψη όλες τις παραμέτρους.
Σε αυτό το σημείο, είναι σημαντικό να θίξουμε μία αναπάντεχη ανατροπή αναφορικά με τις περσινές Πανελλήνιες εξετάσεις, η οποία άφησε πολλούς/ές μαθητές/τριες έξω από τα πανεπιστήμια. Την περσινή χρονιά γνωστοποιήθηκε η εφαρμογή της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής. Όπως ήδη γνωρίζετε, λόγω αυτής, πολλοί/ές μαθητές/τριες, με εντυπωσιακούς βαθμούς στις πανελλήνιες, έχασαν την πρώτη τους επιλογή στο μηχανογραφικό, ενώ είχαν υπερβεί επιτυχώς τη βάση της σχολής εκείνης. Αναρωτιόμαστε πώς είναι δυνατόν ένας μαθητής με τόσο υψηλούς βαθμούς να μην γίνεται αποδεκτός στην πρώτη του επιλογή, επειδή η απόδοσή του σε ένα μάθημα που ΔΕΝ διδάσκεται στο σχολείο του, δεν ικανοποιούσε την ΕΒΕ. Σημειωτέον, να σας υπενθυμίσω ότι το τμήμα αρχιτεκτονικής στην Ξάνθη δεν είχε κανέναν εισακτέο λόγω της ΕΒΕ. Η εφαρμογή ενός νέου μέτρου προϋποθέτει μεγάλη μελέτη πριν την εφαρμογή του. Επειδή γίνεται μεγάλη συζήτηση για την εξίσωση των πτυχίων των ΑΕΙ με τα ιδιωτικά κολλέγια, για να μην αφήνεται να υπονοηθεί πως η “αποτυχία” αυτή των μαθητών ήταν στοχευμένη, με σκοπό να κινηθούν περισσότεροι/ες μαθητές/τριες στα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια ανώτατης εκπαίδευσης, προτείνουμε την κατάργηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής.
Το κείμενο αυτό δεν έχει σκοπό να εστιάσει αποκλειστικά και μόνο στα αρνητικά, αγνοώντας τις θετικές προθέσεις σας και την επαφή σας με την εκπαιδευτική κοινότητα. Έχετε επισκεφθεί πληθώρα σχολείων ανά τη χώρα, στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Συζητήσατε με τους εκπαιδευτικούς και τους/τις μαθητές/τριες, ακούσατε ενδεχομένως διάφορα αιτήματα. Έχετε δείξει ότι επιθυμείτε να είστε κοντά στην εκπαιδευτική και μαθητική κοινότητα, σας ευχαριστούμε γι’ αυτό. Έχετε δώσει την ευκαιρία σε παιδιά με διαφορετικά για την ηλικία τους ενδιαφέροντα, όπως τη ρομποτική και την επιχειρηματικότητα, να συμμετάσχουν σε σχολικά προγράμματα για την ανάπτυξη των ενδιαφερόντων και ενδεχομένως των δεξιοτήτων αυτών, με αποτέλεσμα να κερδίζουν διακρίσεις σε πανελλήνιους, αλλά και σε πανευρωπαϊκούς διαγωνισμούς. Τα παραπάνω οφείλουμε να τα αναγνωρίσουμε, και σας ευχαριστούμε γι’ αυτές τις ευκαιρίες που δώσατε και δίνετε στους συμμαθητές/τριες μας. Λόγω αυτού, πιστεύουμε ότι θα ήταν καλό να υπάρχουν εξετάσεις για όσους/ες επιθυμούν να αποκτήσουν πιστοποιητικό αναγνωρισμένο από το Κράτος σε γνώσεις της πληροφορικής που αποκτούν στο σχολείο.
Κυρία Κεραμέως, θα σας μιλήσουμε ανοιχτά. Δεν έχουμε τίποτα να κρύψουμε και πόσο μάλλον να φοβηθούμε. Υπάρχει έντονη αίσθηση ότι το σχολείο πλέον δεν έχει σκοπό την πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου, την όξυνση της κριτικής του σκέψης. Έχουν καταργηθεί ή δεν έχουν ενσωματωθεί στο ωρολόγιο πρόγραμμα αρκετές δραστηριότητες οι οποίες συμβάλλουν στην πολύπλευρη εξέλιξη της προσωπικότητας των μαθητών, συγκεκριμένα τα καλλιτεχνικά, η μουσική, η περιβαλλοντική αγωγή, οι αθλητικές εκδηλώσεις. Σε επίπεδο Λυκείου, μια πολύ ευαίσθητη περίοδο, την περίοδο της εφηβείας, το άτομο βρίσκεται στο απόγειο της επανάστασης του – με τη θετική της διάσταση – της ανακάλυψης του εαυτού του και τη δίψα για γνώση. Χρήσιμη θα ήταν η εισαγωγή του επαγγελματικού προσανατολισμού από το Γυμνάσιο κιόλας, ώστε ο/η μαθητής/τρια να γνωρίσει και να ενημερωθεί διεξοδικά για τα πανεπιστημιακά τμήματα, αλλά και τις επαγγελματικές προοπτικές που του παρέχει το κάθε τμήμα. Γενικότερα, επικρατεί η άποψη ότι το σχολείο παρέχει στείρες γνώσεις, αποκομμένες από τις επιστημονικές εξελίξεις και τη σύγχρονη κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα. Γι’ αυτό, θεωρούμε απαραίτητη την αναθεώρηση του προγράμματος σπουδών.
Θα επιθυμούσαμε ένα ευέλικτο πρόγραμμα σπουδών που θα μας δίνει τη δυνατότητα να το προσαρμόσουμε στις δικές μας ανάγκες. Ας διαμορφωθεί λοιπόν ένα πιο εξειδικευμένο πρόγραμμα σπουδών. Δεν δύναται εκ των πραγμάτων μία κατεύθυνση να δίνει πρόσβαση για παράδειγμα σε 90 πανεπιστημιακά τμήματα παρέχοντας ίδιες γνώσεις προς όλους τους υποψηφίους. Είναι απαραίτητο να υπάρχει μια συμπαγής βάση συγκεκριμένων γνώσεων στην εκάστοτε επιστήμη, χωρίς αυτό να αρκεί για να καλύψει τις ανάγκες των σχολών. Άλλες γνώσεις χρειάζεται ο/η μαθητής/τρια που θα επιλέξει ιατρική και άλλες εκείνος/η που θα επιλέξει τη χημεία. Αντίστοιχα, ισχύει το ίδιο για όποιον/α θα σπουδάσει διοίκηση επιχειρήσεων ή θα επιλέξει την πληροφορική. Σε συνδυασμό λοιπόν με τον επαγγελματικό προσανατολισμό, ο/η μαθητής/τρια θα μπορέσει να έχει μεγαλύτερη τριβή με ένα συγκεκριμένο αντικείμενο. Έτσι, οι εξετάσεις στην Τρίτη Λυκείου για συγκεκριμένες και στοχευμένες σχολές θα έχει περισσότερο νόημα, θα παρέχει μεγαλύτερο κίνητρο. Μέχρι στιγμής, απλά καλούμαστε να συμπληρώσουμε ένα μηχανογραφικό δηλώνοντας μέχρι και 90 σχολές, με σκοπό να περάσουμε σε οποιαδήποτε σχολή αν δεν γίνουμε δεκτοί στις πρώτες μας επιλογές. Κυριαρχεί ένα χάος. Κάπως έτσι, τα πανεπιστήμια θα μπορούν να δέχονται και να διαμορφώνουν κατατοπισμένους επιστήμονες, πιθανότατα μειώνοντας την ύπαρξη των αιώνιων φοιτητών.
Προς ενίσχυση αυτής της προσπάθειας υποστήριξης των μαθητών στη δύσκολη απόφαση της επιλογής σχολής, απόφαση η οποία έχει καθοριστικό χαρακτήρα για τη μετέπειτα εξέλιξη των μαθητών, κρίνουμε απαραίτητο τον προσανατολισμό της εκπαίδευσης στα πρότυπα της εκπαιδευτικής νοοτροπίας των STEM (Science, Technology, Engineering and Mathematics). Το ακρωνύμιο STEM κάνει όλο και πιο συχνά την εμφάνισή του στις συζητήσεις περί παιδείας και εκπαίδευσης και υπάρχουν αξιοσημείωτοι λόγοι για αυτό το γεγονός. Η προσέγγιση STEM μπορεί να διαδραματίσει ύψιστης σημασίας ρόλο στην αμεσότερη επαφή των μαθητών με το γνωστικό αντικείμενο το οποίο διδάσκονται σε θεωρητικό επίπεδο στα πλαίσια του σχολείου. Συνδυάζοντας αυτή την επαφή με καθημερινά προβλήματα μπορούμε να ενισχύσουμε την αντίληψη των μαθητών σχετικά με τους διάφορους τομείς των επιστημών και συνεπώς να μπορούν να επιλέξουν με μεγαλύτερη ασφάλεια και βεβαιότητα αυτόν που ταιριάζει περισσότερη στην ξεχωριστή τους προσωπικότητα. Τα μαθήματα STEM (όπως φαίνεται και από τις λέξεις που αποτελούν το STEM) αναφέρονται κυρίως στα επιστημονικά πεδία ΙΙ ΙΙΙ και IV. Παρόλα αυτά μπορούν να επεκταθούν και στις ανθρωπιστικές επιστήμες στo πλαίσιo της ευρύτερης έννοιας της βιωματικής μάθησης ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε την ευελιξία, αλλά και την αναγκαιότητα των νέων τεχνολογιών που όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε πως δεν λείπουν από καμία πτυχή του σύγχρονου κόσμου.
Αναφορικά με το πρακτικό κομμάτι των Πανελληνίων, προτείνουμε τα θέματα να ανταποκρίνονται στη διδαχθείσα ύλη και τον διαθέσιμο προς εξέταση χρόνο. Ενδεχομένως το άγχος να καταβάλει κάποιον/α μαθητή/τρια και εκείνη τη στιγμή να αγχωθεί, με αποτέλεσμα να μην διαχειριστεί σωστά τον χρόνο του. Ίσως να μην μπορεί να θυμηθεί κάποιο μέρος της θεωρίας ή να θέλει να επαληθεύσει εκτενώς τις απαντήσεις του. Ας εφαρμοστεί τουλάχιστον στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας, το οποίο είναι ένα απαιτητικό μάθημα για όλους/ες μας και χρειάζεται εκ των πραγμάτων περισσότερη επεξεργασία από ότι τα υπόλοιπα μαθήματα. Είναι κρίμα κάποιος να χάσει τη σχολή του για ένα τόσο λεπτό ζήτημα, ταυτόχρονα όμως τόσο εύκολο στην επίλυσή του. Ενδέχεται σε πρώτη ανάλυση οι προαναφερθείσες προτάσεις να ακούγονται δύσκολες προς εφαρμογή, θα σας παρακαλούσαμε όμως να τις λάβετε σοβαρά υπόψη σας, καθώς αφορούν και τις επόμενες γενιές.
Δώστε μας τον λόγο να πιστέψουμε ότι οι μεγάλοι πραγματικά ενδιαφέρονται για την πρόοδο των μαθητών/τριών αυτής της χώρας. Στα τέλη του προηγούμενου αιώνα η νεολαία θεωρούνταν ιερή. Όλοι την σέβονταν και την προστάτευαν, διότι αποκτούσε γνώση και πολεμούσε για την πρόοδο της κοινωνίας. Πλέον οι μαθητές/τριες μετά από τόσες αλλαγές, δυσκολεύονται να αποτελέσουν την ελπίδα για κάτι νέο και καινοτόμο. Η νεολαία θεωρείται “αποπροσανατολισμένη” και “αδιάφορη”. Δώστε της λοιπόν το κουράγιο και το σθένος να συμμετάσχει ξανά στον αγώνα της προόδου. Όλα ξεκινούν και τελειώνουν με την παιδεία, την οποία οφείλει να καλλιεργεί το σχολείο. Ας πασχίσουμε και ας εργαστούμε για τη δημιουργία ενός ελκυστικού σχολείου για τον/την μαθητή/τρια, σύμφωνα με την παρότρυνση του Κωστή Παλαμά στο ποίημα του “Τα σχολεία κτίστε “.
Ευχαριστούμε για τον χρόνο σας
