Αν καλούσαμε για δείπνο μερικά από τα σπουδαιότερα μυαλά της Αρχαίας Ελλάδας, όπως τον Ηρόδοτο και τον Αριστοφάνη, σίγουρα θα τους ξαφνιάζαμε με την ποικιλία των πιάτων που θα τους προσφέραμε. Κι αυτό, γιατί πολλές τροφές μας ήταν εντελώς άγνωστες στην εποχή τους. Βέβαια, κι εμείς θα εντυπωσιαζόμασταν, αν μπορούσαμε να ταξιδέψουμε στον χρόνο και να καθίσουμε σ’ ένα τραπέζι της κλασικής Αθήνας. Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι έκαναν πολύ καλύτερη ποιοτικά διατροφή, η οποία τους χάριζε πνευματική οξύνοια αλλά και μακροζωία. Έχετε αναρωτηθεί ποτέ όμως, ποιες τροφές κατανάλωναν στο καθημερινό τους διαιτολόγιο;
ΚΡΕΑΣ-ΚΥΝΗΓΙ
Η κατανάλωση κρεατικών των Αρχαίων σχετίζεται με την οικονομική επιφάνεια του κάθε οίκου. Οι αγροτικές οικογένειες, μέσω του κυνηγιού και της τοποθέτησης μικροπαγίδων, είχαν πρόσβαση σε πτηνά και λαγούς, ενώ μπορούσαν να εκτρέφουν πουλερικά και χήνες στις αυλές τους. Οι ελαφρώς πλουσιότεροι μπορούσαν να διατηρούν κοπάδια με πρόβατα, κατσίκες και γουρούνια. Στις πόλεις το κρέας κόστιζε πάρα πολύ ακριβά, με εξαίρεση το χοιρινό. Η κατανάλωση κρέατος είχε εξέχοντα ρόλο και στο πλαίσιο θρησκευτικών εθιμοτυπικών. Το κυνήγι ήταν μια ασχολία την οποία είχαν σε μεγάλη υπόληψη, αν και προσέφερε πρωτίστως «ψυχαγωγική τροφή».
Για τους αρχαίους Έλληνες, τα γεύματα της ημέρας ήταν τρία στον αριθμό. Το πρώτο από αυτά -ακρατισμός- αποτελούσε κριθαρένιο ψωμί βουτηγμένο σε κρασί (άκρατος οίνος) συνοδευόμενο από σύκα ή ελιές. Το δεύτερο -άριστον- λάμβανε χώρα το μεσημέρι ή νωρίς το απόγευμα. Το τρίτο ήταν το δείπνον, το οποίο ήταν και το σημαντικότερο της ημέρας. Σε αυτά μπορεί να προστεθεί επιπλέον ένα ελαφρύ γεύμα -το εσπέρισμα- αργά το απόγευμα. Τέλος, το αριστοδείπνον ήταν ένα κανονικό γεύμα που μπορούσε να σερβιριστεί αργά το απόγευμα στη θέση του δείπνου.
ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ
Τα δημητριακά αποτελούσαν την κύρια βάση της διατροφής τους. Κύρια προϊόντα ήταν το σκληρό σιτάρι (πύρος) και το κριθάρι (κριθή). Καλλιεργούνταν ευρέως στις εύφορες περιοχές της Θεσσαλίας, της Βοιωτίας και της Πελοποννήσου. Στην πιο διαδεδομένη τους μορφή, τα δημητριακά αλέθονταν, συνήθως από τον «σιτοποιό» και σπανιότερα στην οικία του εκάστοτε ιδιώτη. Έφτιαχναν διάφορους χυλούς με πλιγούρι σιταριού αλλά και με πλιγούρι κριθαριού αναμεμιγμένο κυρίως με νερό, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις και με μέλι, γάλα ή κρασί. Κυρίαρχο στοιχείο του τραπεζιού αποτελούσε και το ψωμί. Oι φρατζόλες παρασκευάζονταν από ασπροσίτι/ζέα παρά από εξελιγμένα είδη.
ΨΑΡΙΑ
Στις μεγάλες πόλεις η ζήτηση ψαριών και θαλασσινών ήταν τόσο μεγάλη, ώστε δημιουργούνταν εκτροφεία αλλά και χώροι συντήρησης σε μεγάλη κλίμακα. Οι σαρδέλες, οι αντζούγιες και οι μαρίδες ήταν οικονομικές και αποτελούσαν φαγητά της καθημερινότητάς τους. Τέλος, εκτίμησης έχαιραν τα καβούρια, οι αστακοί, οι αχινοί και οι καραβίδες. Αν και θεωρούνταν πολύ βαρετό, αρκετοί ήταν αυτοί που ψάρευαν (αλιείς). Χρησιμοποιούσαν άγκιστρα, κυρίως χάλκινα, τα οποία έδεναν με ορμιά (πετονιά). Συνηθισμένο ήταν το ψάρεμα με δίχτυα διαφόρων ειδών ανάλογα με το είδος των ψαριών. Βέβαια, ψάρια πουλιούνταν και στους πάγκους της Αγοράς της Αθήνας.
ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ
Το πιο αγαπημένο φρούτο των Αρχαίων ήταν τα σύκα και τα πιο φημισμένα ήταν αυτά της Αττικής γης. Η αγάπη και η εκτίμηση των Αρχαίων για τα σύκα ασφαλώς μας εντυπωσιάζει, καθώς πολλοί ποιητές και συγγραφείς έχουν αναφερθεί με πολύ μεγάλο θαυμασμό σε αυτά. Υπήρχαν σε αφθονία και σε μεγάλη για εκείνη την εποχή ποικιλία. Επιπλέον, μεγάλη αγάπη έτρεφαν και για τα μήλα, τα κίτρα (Μήλα των Εσπερίδων) τα κυδώνια, τα κεράσια, τα κούμαρα και τα σταφύλια.
Τα λαχανικά ήταν σε σπουδαία ζήτηση, διότι αποτελούσαν την κύρια τροφή των φτωχών και τον αγροτών. Αξίζει να αναφερθεί η πεποίθηση των αρχαίων πως οδηγούσαν στην καλή υγεία και στον καλό χαρακτήρα, εξυψώνοντας τον άνθρωπο σωματικά και πνευματικά! Στην Αθήνα, ωστόσο, δεν υπήρχαν σε αφθονία και έπρεπε να γίνονται εισαγωγές. Ο Πλάτων, μάλιστα, ακολουθούσε την «πυθαγόρειο δίαιτα». Ήταν μια καθαρή χορτοφαγία, καθώς έτρωγε μόνο λαχανικά, γιατί είχε την πεποίθηση ότι η δίαιτα με λαχανικά είναι πηγή υγείας και καλών ηθών. Οι αρχαίοι Αθηναίοι όμως, δύσκολα μπορούσαν να ακολουθήσουν τις «χορτοφαγικές» οδηγίες του Πλάτωνα, αφού τα λαχανικά ήταν από τα σπανιότερα αγαθά. Πολλά σπίτια -κυρίως στα περίχωρα- φρόντιζαν να έχουν χωράφια με σκοπό να καλλιεργούν. Γενικά, τα χορταρικά τα σέρβιραν με μια σάλτσα φτιαγμένη από λαδόξιδο και διάφορα καρυκεύματα. Τα μανιτάρια, επίσης, ήταν περιζήτητα, αν και όλοι σχεδόν τα φοβούνταν, καθώς τα περισσότερα είδη είναι τοξικά/δηλητηριώδη και λίγα είναι βρώσιμα, εύγευστα και θρεπτικά, αρκεί να γνωρίζεις να τα διακρίνεις.
Πηγές – Βίντεο για τη διατροφή των αρχαίων Ελλήνων:
Δαιμονία Νύμφη: «Γαία Θεά»
Σίγουρα τότε ήταν όλα πιο φυσικά… Κι ο Πυθαγόρας αρχηγός του Vegan κινήματος! Συγχαρητήρια Στέλλα για την έρευνα!