Η μικρή μας έρευνα…
Ποια είναι η σχέση των εφήβων με τη λογοτεχνία; Διαβάζουν βιβλία και αν ναι, τι είδους βιβλία προτιμούν; Πώς αξιολογούν οι έφηβοι τα οφέλη από την ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων; Πώς μπορούμε να καλλιεργήσουμε στα παιδιά την αγάπη για το ποιοτικό βιβλίο; Ποιο ρόλο καλούνται να παίξουν οι γονείς και το σχολείο στην καλλιέργεια της ανάγνωσης βιβλίων; Στα ερωτήματα αυτά προσπαθήσαμε να δώσουμε μια απάντηση βασισμένοι σε μικρή έρευνα που πραγματοποιήσαμε σε μαθήτριες και μαθητές του σχολείου μας κατά τη φετινή σχολική χρονιά 2023 – 2024. Στο σύντομο ερωτηματολόγιο που ετοιμάσαμε απάντησαν 100 μαθητές από την Α΄ και Β ΄τάξη του γυμνασίου μας. Τα συμπεράσματά που προέκυψαν είναι σίγουρα ενδιαφέροντα. Ακολουθεί το λινκ με το ερωτηματολόγιό μας:
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΣΧΕΣΗ ΕΦΗΒΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΒΙΒΛΙΩΝ
Στο πρώτο ερώτημα “ Ποια είναι η σχέση σου με το βιβλίο;” το 42,4 % των μαθητών / μαθητριών απάντησε ότι δανείζεται και αγοράζει βιβλία που τους/τις ενδιαφέρουν, το 32,3% ότι περιορίζεται, δυστυχώς κατά την εκτίμησή μας, μόνο στα σχολικά βιβλία και το 18,2% ότι δανείζεται κάποιες φορές βιβλία από φίλους και από κάποια δανειστική βιβλιοθήκη. Είναι πολύ παρήγορο το γεγονός ότι η πλειοψηφία των παιδιών αφιερώνει χρήματα για την αγορά αλλά και χρόνο για την ανάγνωση ενός εξωσχολικού βιβλίου σε μια εποχή που οι έφηβοι έλκονται πολύ και απορροφώνται κυριολεκτικά από τα ψηφιακά μέσα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας.
Στο δεύτερο ερώτημα “ Τι είδους βιβλία προτιμάς να διαβάζεις;” η πλειοψηφία σε ποσοστό 43,4% επιλέγει την κατηγορία αστυνομικά – μυστηρίου ενώ, ένα ποσοστό 28,3% επιλέγει την κατηγορία λογοτεχνικά βιβλία και πολύ λιγότερα παιδιά, περίπου στο 10 % διαβάζουν ιστορικά βιβλία. Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι οι έφηβοι στην πλειοψηφία τους προτιμούν τα βιβλία φαντασίας και μυστηρίου γιατί έχουν αγωνία, χιούμορ, μυστήριο και αναπάντεχο τέλος. Αυτά κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον τους και αποτελούν μια ευχάριστη διαφυγή από την πραγματικότητα.
Στο τρίτο ερώτημα “ Θεωρείς ότι το σχολείο σου γεννά το ενδιαφέρον για την αναζήτηση και την ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων λογοτεχνικών και μη;” τα παιδιά φαίνονται μοιρασμένα ανάμεσα σε τρεις απαντήσεις: Ναι σε ποσοστό 38 % , δεν ξέρω σε ποσοστό 34 % και όχι, σε ποσοστό 26 %. Εδώ, διαπιστώνουμε ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν καταφέρνει να καλλιεργήσει αποτελεσματικά την αγάπη των παιδιών για την ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων.
Στο τέταρτο ερώτημα “Τι πιστεύεις ότι μας προσφέρει η ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων;” τα παιδιά σε ποσοστό 48 % επιλέγουν ξεκάθαρα ως απάντηση αυτή που συμπυκνώνει τα πολλαπλά οφέλη της φιλαναγνωσίας : εμπλουτίζεται το λεξιλόγιό μας με νέες λέξεις, διευρύνονται οι πνευματικοί μας ορίζοντες, αναπτύσσεται η φαντασία μας, οξύνεται η κρίση μας. Το 35,7 % επιλέγει μόνο την απάντηση : εμπλουτίζεται το λεξιλόγιο μας με νέες λέξεις ενώ ένα ποσοστό 9, 2 % ότι αναπτύσσεται η φαντασία μας. Το συμπέρασμα εδώ είναι σαφές: Τα παιδιά γνωρίζουν πολύ καλά τα οφέλη -πνευματικά, ψυχικά, ηθικά που μπορούν να αποκομίζουν αν διαβάζουν ποιοτικά λογοτεχνικά βιβλία.
Στο πέμπτο ερώτημα “ Η συμβολή της οικογένειας στην καλλιέργεια της φιλαναγνωστικής συμπεριφοράς του παιδιού εξαρτάται:” το 40,4% επιλέγει την απάντηση : από την ενθάρρυνση που παίρνουν τα παιδιά από τους γονείς τους. Το 30,3 % επιλέγει την απάντηση: από τον χρόνο που αφιερώνουν οι γονείς στην από κοινού ανάγνωση με τα παιδιά τους και το 13, 1% επιλέγει την απάντηση: από την αξία που η οικογένεια αποδίδει στην ανάγνωση βιβλίων. Εδώ, φαίνεται ξεκάθαρα ότι οι γονείς λειτουργούν ως πρότυπα μίμησης και παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πνευματική καλλιέργεια των παιδιών τους μέσα από υγιή ενδιαφέροντα όπως η φιλαναγνωσία.
Στο έκτο και τελευταίο ερώτημα “ Με ποιον από τους παρακάτω τρόπους πιστεύεις ότι θα δημιουργήσεις μια ποιοτική σχέση με το βιβλίο;” οι απαντήσεις μοιράζονται ως εξής: Το 48,5 % , η πλειοψηφία δηλαδή των παιδιών επιλέγει : με τη διδασκαλία ενός λογοτεχνικού βιβλίου στο σχολείο, το 23,2% επιλέγει την απάντηση που και πάλι αφορά στον ρόλο του σχολείου: με τη λειτουργία μιας οργανωμένης δανειστικής βιβλιοθήκης στο σχολείο. Ένα ποσοστό 16,2% επιλέγει την απάντηση: με τη συμμετοχή σε λέσχη ανάγνωσης βιβλίου και την παρακολούθηση βιβλιοπαρουσιάσεων και ένα 12,1 % επιλέγει την απάντηση: με την έκδοση κάρτας -μέλους από τη δημοτική βιβλιοθήκη της πόλης μου.
Το βασικό μας συμπέρασμα εδώ, είναι ότι το σχολείο παίζει καταλυτικό ρόλο στη γόνιμη επαφή των παιδιών με ποιοτικά βιβλία. Μπορεί και πρέπει να καλλιεργήσει την υγιή και δημιουργική σχέση τους με τη λογοτεχνία. Η διδασκαλία ενός ή δύο λογοτεχνικών βιβλίων κατά τη διάρκεια κάθε σχολικής χρονιάς είναι σίγουρα ένας αποτελεσματικός τρόπος για να μυηθούν τα παιδιά στην όμορφη διαδικασία της ανάγνωσης και απόλαυσης των βιβλίων. Το σχολείο μπορεί να εκπονεί ενδιαφέροντα προγράμματα φιλαναγνωσίας αξιοποιώντας τη σχολική βιβλιοθήκη αλλά και τη δημοτική δανειστική βιβλιοθήκηόπου αυτή υπάρχει και λειτουργεί. Άρα, η πολιτεία οφείλει να αλλάξει ριζικά το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών και να ενισχύσει τον θεσμό της σχολικής βιβλιοθήκης με νέα βιβλία και με εξειδικευμένο προσωπικό που θα την οργανώνει και θα την αξιοποιεί σωστά σε συνεργασία με τους μαθητές.
Κλείνοντας, θεωρούμε ότι παρά την απαισιοδοξία των καιρών και την πολύωρη ενασχόληση των εφήβων με κάθε είδους οθόνη, η σχέση τους με το λογοτεχνικό βιβλίο υπάρχει σε ένα ικανοποιητικό ποσοστό. Σκοπός είναι να αυξηθεί και να ενισχυθεί ο αριθμός των παιδιών που διαβάζουν και απολαμβάνουν ένα εξωσχολικό βιβλίο για να ψυχαγωγηθούν και να περάσουν όμορφα στον ελεύθερο χρόνο τους. Η αγάπη για το βιβλίο και η ευεργετική σχέση με αυτό μπορεί και πρέπει να καλλιεργηθεί και να ενισχυθεί κυρίως από την οικογένεια και από το σχολείο που αποτελούν τους βασικούς θεσμούς αγωγής και διαμόρφωσης της προσωπικότητας των παιδιών.
Η συντακτική ομάδα
