της Σοφίας Παπαθανασίου, εξωτερικής συνεργάτιδας της εφημερίδας
Δεν ξέρω αν έχετε επισκεφθεί ποτέ τα ΙΚΕΑ με τα διάσημα κεφτεδάκια και τα φασόν έπιπλα. Στα ΙΚΕΑ λοιπόν μπορείτε να βρείτε τα πάντα, από καθρέπτες μέχρι και ξύλα, από λευκά είδη μέχρι ξηρά τροφή για κάθε λογής τετράποδο, από καταπράσινα και ολάνθιστα φυτά μέχρι και… μαραμένα γαϊδουράγκαθα, διακοσμητικά βεβαίως.
Η διαρρύθμιση βασίζεται σε μια στρατηγική παρότρυνσης των πελατών. Κοντά στην είσοδο λοιπόν θα συναντήσετε πολυτελούς ποιότητας καθρέφτες και πολυελαίους, έπειτα μυρωδάτα λουλούδια (μη μασάτε, πλαστικά είναι) και λίγο πιο πέρα τα λευκά είδη. Θα αναρωτιέστε πού βρίσκονται όλα τα υπόλοιπα… Στο βάθος, εκεί που μόλις και μετά βίας τα παίρνει το μάτι σου. Άλλωστε, σε ποιον άραγε θα άρεσε να μπαίνει σε ένα μαγαζί και το πρώτο πράγμα που αντικρίζει να είναι ένα μάτσο αντιαισθητικά πράγματα και να χρειάζεται να κάνει ολόκληρο μαραθώνιο για να χαζέψει τα αντικείμενα πολυτελείας, να μυρίσει ένα προς ένα τα σαπούνια, τα κεριά και όλα όσα τον ευχαριστούν και του δίνουν αυτό που θέλει; Αυτή, λοιπόν, είναι η μαγεία του μάρκετινγκ, που μόνο σκοπό έχει την ευχαρίστηση του πελάτη.
Ίσως σας φανεί περίεργο, όμως αυτά τα… μαγικά θα τα συναντήσετε και στις σχολικές τάξεις. Κάθε χρόνο οι μαθητές έρχονται αντιμέτωποι με μια δύσκολη δοκιμασία, μια οδυνηρή απόφαση. Σε ποιο θρανίο θα περάσουν ακόμη μια βάρβαρη και ανελέητη χρόνια; Σε ποια καρέκλα θα περνάνε -ή σωστότερα δε θα περνάνε- οι ώρες; Πως θα καταφέρουν να κρυφτούν; Ιδού η απορία!
Ε λοιπόν η επιλογή αυτή γίνεται ακολουθώντας ένα πρότυπο κοινό για όλους τους μαθητές, για όλα τα σχολεία. Σύμφωνα με τα στατιστικά, έχει δημιουργηθεί ένα αλάνθαστο σχεδιάγραμμα για την κατάταξη των μαθητών μέσα σε μια σχολική τάξη, που εγγράφεται σε όλων ανεξαιρέτως των μαθητών το μυαλό κάθε 11η του Σεπτεμβρίου. Ας το αναλύσω λοιπόν…
Την πρώτη και τη δεύτερη θέση, τη θέση των επισήμων, την πιάνουν τα πολυτελή είδη, τα άτομα δηλαδή που μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της γενικής εικόνας χάρη στην παραδειγματική συμπεριφορά τους και στις εκπληκτικές ακαδημαϊκές τους ικανότητες. Οι «πελάτες», που στην προκειμένη περίπτωση είναι οι καθηγητές, μένουν απόλυτα ευχαριστημένοι από αυτούς, καθώς έχουν ό,τι ζητούν. Πες μας Αντώνη, μπράβο Ζωίτσα και λοιπά, και λοιπά, μην τα λέμε με λεπτομέρειες τώρα.
Πιο πίσω κάθονται άτομα τα οποία αρκετά συχνά αναγνωρίζονται για τις πολλές ικανότητές τους αλλά πολύτιμη είναι και η χρησιμότητά τους στην ισορροπία της ομάδας. Η συμπεριφορά τους θα λέγαμε πως κινείται σαν εκκρεμές ανάμεσα στη διαγωγή των επισήμων και τα καμώματα των πίσω, στους οποίους θα αναφερθώ στη συνέχεια.
Εκεί στο βάθος λοιπόν βρίσκεται το στέκι των τελευταίων θρανίων, το οποίο όχι μόνο δε συμβάλλει στη βελτίωση του τμήματος αλλά ζημιώνει κιόλας τη συνολική εικόνα. Τα συγκεκριμένα παιδιά δεν έχουν ίχνος ενδιαφέροντος για το σχολείο (κάποτε ούτε και το σχολείο γι’ αυτά). Γι’ αυτό, λοιπόν, και επέλεξαν να κάθονται αποκομμένοι και απομονωμένοι από τους υπόλοιπους, επιδιώκοντας να κρύψουν την αδιαφορία και τις φτωχές ακαδημαϊκές τους ικανότητες.
Το συγκεκριμένο πρότυπο έχει επιβιώσει δεκαετίες και περνά από γενιά σε γενιά. Παρά τις –χλιαρές μάλλον- αντιρρήσεις των καθηγητών δε σταματά να εφαρμόζεται, γιατί καταφέρνει να αποτυπώσει χωροταξικά μια πραγματικότητα της τάξης. Και το κάνει εξάλλου με τεράστια επιτυχία.
(φωτό: Robert Doisneau, Une salle de classe, 1957)
