Από τις Μαρία Παλαιολόγου, Δήμητρα Παυλίδου και Νικολέτα Φούφι, μαθήτριες της Β” τάξης

Το Δωδεκαήμερο

Τα Χριστούγεννα είναι μια γιορτή οικογενειακή, χαράς και αγάπης. Όμως τα νέα σύγχρονα Χριστούγεννα δεν γιορτάζονται όπως τα παλαιότερα χρόνια με τα περίεργα και εντυπωσιακά έθιμα του λαού. Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τα σημερινά Χριστούγεννα ως πιο κοντινά στην πεζή πραγματικότητα.

Πιστεύω πως όλοι θα θυμόμαστε τα παραμύθια που μας αφηγούνταν οι παππούδες μας για να κοιμηθούμε, καθώς ήταν πιο ενδιαφέροντα από αυτά που συνηθίζαμε να ακούμε. Λοιπόν, μια ιστορία που με τάραζε κάθε χρόνο ήταν το έθιμο των καλικαντζάρων, όπως έλεγε ο παππούς ή αλλιώς το Δωδεκαήμερο. Κάθε χρονιά, σαν έρχεται η παραμονή, βγαίνουν από την τρύπα τους και κάνουν αταξίες. Μπαίνουν στα σπίτια των ανθρώπων και τα κάνουν άνω – κάτω. Όλο τον υπόλοιπο χρόνο ζούνε κάτω από τον κόσμο μας και προσπαθούν να κόψουν το δέντρο που κρατάει την γη, μα δεν τα καταφέρνουν ποτέ. Γιατί κάθε φορά που επιστρέφουν από το δωδεκαήμερο στον κόσμο τους, το δέντρο μένει ακέραιο και ξεκινούν από την αρχή το πριόνισμα ξανά και ξανά. Ο παππούς έλεγε πως κάθε βράδυ μπαίναν στο σπίτι μας όμως άμα ήμασταν καλά παιδιά δεν θα είχαμε να φοβόμαστε τίποτα. Διότι οι καλικάντζαροι πάνε μόνο στους κακούς ανθρώπους. Οι κακοί άνθρωποι πάντα απεχθάνονταν του καλικάντζαρους γιατί τους θύμιζαν την συμπεριφορά τους, συμπλήρωνε ο παππούς. Το παραμύθι τελειώνει πάντα την ημέρα των Φώτων. Τότε που ο παπάς αγιάζει το σπίτι. Η ημέρα των Θεοφανίων είναι η τελευταία μέρα των καλικαντζάρων πάνω στη γη.

Πάντοτε τα παραμύθια έχουν ένα ηθικό δίδαγμα. Το δίδαγμα αυτού είναι ότι, τα Χριστούγεννα πρέπει να παρατήσουμε τις έχθρες και ιδιοτροπίες μας και να αφοσιωθούμε σε σημαντικότερα πράγματα όπως η αλληλοβοήθεια, η αρμονική συνύπαρξη, η καλοσύνη και το φιλότιμο. Μπορεί οι συνήθειες του τώρα και του τότε να είναι αταίριαστες, όμως το Χριστουγεννιάτικο πνεύμα πρέπει να ριζώσει στις καρδιές όλων!

Το έθιμο της γουρουνοχαράς

Η γιαγιά μου μεγάλωσε σε ένα μικρό χωρίο της Λάρισας. Αυτό που θυμάται έντονα από την παιδική της ηλικία, στην περίοδο των Χριστουγέννων είναι η γουρουνοχαρά.

Σε κάθε σπίτι υπήρχαν γουρούνια που τα έτρεφαν όλη την χρονιά για να τα σφάξουν τα Χριστούγεννα. Αυτό γινόταν τη δεύτερη μέρα τα Χριστούγεννα και ήταν μία ξεχωριστή γιορτή για κάθε σπίτι.

 Από νωρίς το πρωί η οικογένεια και οι συγγενείς μαζεύονταν στο σπίτι και ο καθένας αναλάμβανε από μία δουλειά. Οι άντρες το σφάξιμο και το τεμάχισμα του γουρουνιού και οι γυναίκες το πλύσιμο και το μαγείρεμα του κρέατος. Οι ψησταριές ανάβανε, η μουσική έπαιζε και η μυρωδιά του ψητού σου τρυπούσε τα ρουθούνια!! Έτσι το γλέντι ξεκινούσε και το κρασί έρεε άφθονο!!

Με το κρέας του γουρουνιού έφτιαχναν επίσης σπιτικά λουκάνικα και τσιγαρίδες. Αυτές ήταν λεπτά κομμάτια κρέατος που τα τσιγάριζαν και τα βουτούσαν μέσα στην λίγδα που παίρναν από το γουρούνι. Αυτή πάγωνε και έτσι τα διατηρούσαν για πολύ καιρό.

Παρόλο που εκείνες τις μέρες είχε πάντα κρύο και χιόνι οι οικογένειες τηρούσαν το έθιμο της γουρουνοχαράς και περνούσαν καλά αυτές τις ημέρες. Έβρισκαν τρόπους να μετατρέπουν μια υποχρέωση (διατήρηση κρέατος για την οικογένεια) σε ευκαιρία για γιορτή.

Έθιμα από την Αλβανία

Πρόσφατα ρώτησα τον παππού μου μερικά χριστουγεννιάτικα και πρωτοχρονιάτικα έθιμα που γινόντουσαν  στα παιδικά του χρόνια. Το πρώτο τους έθιμο, σχεδόν παρόμοιο με το δικό μας, ήταν ο στολισμός του χριστουγεννιάτικου δέντρου. Το έλατο ήταν αληθινό και στολισμένο από φρούτα της εποχής όπως πορτοκάλια, μανταρίνια κ.ά. όπως επίσης και βαμβάκι (αναπαράσταση του χιονιού), αφού δεν υπήρχε η οικονομική άνεση για να αγοράσουν στολίδια. Το δέντρο στολιζόταν από τα μικρότερα μέλη της  οικογένειας που ταυτόχρονα τραγουδούσαν διάφορα χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Ο στολισμός του χώρου ήταν εξίσου ξεχωριστός με πολύχρωμα βαμμένα  χαρτόνια, κομμένα σε σχέδια  ζώων  και χιονονιφάδων.

Την  Πρωτοχρονιά, αντί για βασιλόπιτα έκοβαν τον μπακλαβά το βράδυ της παραμονής, ώστε να ήταν γλυκιά η χρονιά που θα ερχόταν. Έφτιαχναν επίσης διάφορες πάστες και για φαγητό έψηναν κρέας  στη σχάρα (κυρίως χοιρινό). Τέλος ένα ακόμη έθιμο είναι η ανταλλαγή δώρων πριν τον ερχομό του νέου έτους. Αυτό γινόταν επειδή υπήρχε μια παλιά ιστορία που έλεγε ότι αν δώσεις το δώρο σου σε κάποιον, τότε η νέα χρόνια δε θα σου στερήσει πολύτιμα αγαθά  από τη ζωή σου.