Αυτισμός
Ο Αυτισμός είναι αναπτυξιακή διαταραχή, που χαρακτηρίζεται από μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία, καθώς και από περιορισμένη, επαναλαμβανόμενη και στερεότυπη συμπεριφoρά.
Ο αυτισμός αποτελεί μία σοβαρή νευροψυχολογική διαταραχή, που διαρκεί μία ολόκληρη ζωή και είναι συνήθως παρούσα από τη γέννηση του παιδιού. Ο αυτισμός δεν είναι ψυχιατρική νόσος, αλλά εντάσσεται στην κατηγορία των Διάχυτων Αναπτυξιακών Διαταραχών. Αυτές οι διαταραχές χαρακτηρίζονται από σοβαρά ελλείμματα σε πολλούς τομείς της ανάπτυξης, για αυτό το λόγο ονομάζονται «διάχυτες». Πρόκειται για μια αναπτυξιακή διαταραχή του ατόμου, μια διαταραχή της ψυχολογικής του ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτής της διαταραχής εμποδίζεται ή δυσκολεύεται η ανάπτυξη ορισμένων ψυχολογικών δεξιοτήτων, που είναι ζωτικές για την ψυχο-κοινωνική λειτουργία και επάρκεια του ανθρώπου. Οι δεξιότητες αυτές σχετίζονται με την κοινωνική συναλλαγή και αμοιβαιότητα, την επικοινωνία και την οργάνωση πρόσφορης και σκόπιμης δραστηριότητας. Στις περιοχές αυτές τα αυτιστικά άτομα εμφανίζουν σημαντικές δυσκολίες και χαρακτηριστικές αποκλίσεις. Ένα ακόμα στοιχείο που επιδεικνύει τη σημαντικότητα του θέματος είναι ότι πέρα από τη ζωή του παιδιού που επηρεάζεται άμεσα, αλλάζει και αυτή των οικογενειών τους, δηλαδή του ευρύτερου κοινωνικού πλαισίου.
Δυστυχώς, ο αυτισμός προς το παρόν δε θεραπεύεται και είναι μια ισόβια κατάσταση. Η επιστημονική έρευνα σήμερα εστιάζει στη δημιουργία ανταγωνιστών των ενδορφινών, σε μία προσπάθεια να μειωθεί το πλεόνασμα που εμφανίζεται στα αυτιστικά παιδιά. Παρόμοιες θεραπείες φαίνεται ότι έχουν επιδράσει θετικά στη μείωση της αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς. Η πιο κατάλληλη αντιμετώπιση, παρόλα αυτά βεβαίως είναι αποδεδειγμένα η ειδική αγωγή και ειδικά όταν αυτή συνδυάζεται με πρώιμη παρέμβαση, δηλαδή κατά την προσχολική ηλικία.
Ακολουθεί μια συνέντευξη με την ξαδέλφη μου, Αποστόλου Κατερίνα, δασκάλα ειδικής αγωγής.
Γεια σου, Κατερίνα.
Γεια σου, Αγγελική.
Χαίρομαι που μιλάω μαζί σου. Ο σκοπός της συνέντευξης μας είναι να μου δώσεις κάποιες πληροφορίες σχετικά με το θέμα του αυτισμού.
Ναι, φυσικά! Κι εγώ χαίρομαι που μπορώ να σας ενημερώσω σχετικά με αυτό το θέμα.
Αρχικά, πώς είναι να δουλεύεις με παιδιά που αντιμετωπίζουν αυτή τη διαταραχή;
Στην αρχή μου φαινότανε δύσκολο αλλά πλέον τώρα που απέκτησα εμπειρία μου φαίνεται εύκολο. Το θέμα είναι να έχεις οργάνωση, δηλαδή όταν αναλαμβάνεις το τμήμα με τα παιδιά που έχουν αυτισμό για παράδειγμα πρέπει να οργανώσεις τον χώρο σου, να τους κάνεις μια καλή αξιολόγηση και να καταλάβεις τις δυσκολίες και τις αδυναμίες που έχουν, όχι μόνο μαθησιακά αλλά σε κάθε τομέα, γιατί το κάθε παιδί θέλει το δικό του πρόγραμμα. Αυτό είναι δύσκολο για κάποιον που δεν έχει γνώση, αλλά για κάποιον που το έχει σπουδάσει δεν είναι και ιδιαίτερα δύσκολο.
Για ποιόν λόγο διάλεξες αυτή τη δουλειά; Τι σου αρέσει σε αυτή;
Κοίταξε, εμένα μου αρέσει πάρα πολύ το διαφορετικό. Το ενδιαφέρον είναι ότι δεν έχω να ασχοληθώ μόνο με τα μαθήματα του σχολείου αλλά μαθαίνω σε αυτά τα παιδιά καθημερινές δεξιότητες διαβίωσης. Όπως για παράδειγμα πώς να κάνουν φίλους, πώς να κουμπώνουν το μπουφάν τους, πως να παίξουνε, πώς να φάνε. Αυτές τις δεξιότητες δεν τις μαθαίνουμε σε εσάς, τα τυπικά παιδιά. Εσείς τις μαθαίνετε αυτόνομα είτε από την οικογένειά σας ενώ στα παιδιά με αναπηρίες πρέπει εμείς να τους τα διδάξουμε. Κάτι άλλο που μου αρέσει είναι πώς δεν περιορίζομαι στο τυπικό, δημοτικό σχολείο. Δεν με περιορίζει το αν τα παιδιά φέτος θα μάθουν πώς κλίνονται τα ρήματα και τα ουσιαστικά, προχωράμε με βάση τις δυνατότητες του κάθε παιδιού. Ο πρωταρχικός μας στόχος δεν είναι τα παιδιά να μάθουν και να διαβάζουν, πρωταρχικός μας στόχος είναι να γίνουν αυτόνομα.
Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζεις καθημερινά στη συναναστροφή σου με αυτά τα παιδιά;
Οι δυσκολίες είναι ότι στον αυτισμό για παράδειγμα, μπορεί να επηρεαστεί η συμπεριφορά τους από το οτιδήποτε, όπως από μια αλλαγή στον καιρό ή από μια αλλαγή στη ρουτίνα τους, για την οποία δεν είναι προετοιμασμένα. Αυτό ξαφνικά μπορεί να αλλάξει τη συμπεριφορά τους. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι όταν εγώ μπορεί να λείπω από την τάξη και αναλάβει κάποιο άλλο πρόσωπο που δεν ξέρουν, αυτό επηρεάζει πολύ τη συμπεριφορά τους.
Εκτός από παιδιά με αυτισμό ή και άλλες ψυχικές διαταραχές, με τι άλλα άτομα δουλεύεις;
Αυτή τη στιγμή στο τμήμα μου έχω δύο παιδιά με αυτισμό και δύο παιδιά με σύνδρομο Dοwn. Ωστόσο έχω δουλέψει με παιδία με εγκεφαλική παράλυση, έχω δουλέψει και σε τυπικό σχολείο με παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή και διάσπαση προσοχής.
Ποιος είναι τελικά ο στόχος σας σε ένα ειδικό σχολείο;
Ο στόχος μας δεν είναι να μάθουμε στα παιδιά μόνο να γράφουν και να διαβάσουν αλλά και το πιο απλό, όπως να πάνε στο κυλικείο να ψωνίσουν κάτι ή να πάμε σε μία εκδρομή κάπου έξω και να ξέρουν πώς να συμπεριφέρονται, πώς να ανέβουν στο λεωφορείο κ.λπ. Τους μαθαίνουμε με λίγα λόγια κοινωνικές δεξιότητες. Εσύ για παράδειγμα θα πας να παίξεις με τα παιδιά στο σχολείο σου, αλλά σε ένα παιδί με αυτισμό πρέπει να του το μάθεις και να το εντάξεις σε μια ομάδα. Σε ένα ειδικό σχολείο έχουμε ελευθερία ως προς τι να διδάξουμε στα παιδιά. Ένα από αυτά τα άτομα μπορεί να μην έχει τις δυνατότητες να μάθει και να διαβάσει, όμως πρέπει να το μάθουμε πως να κουμπώνει το μπουφάν του μόνο του ή πώς να πιάσει πράγματα γιατί μπορεί να μην έχει λεπτή κίνηση και να του πέφτουν από τα χέρια. Τους μαθαίνουμε δεξιότητες αυτόνομης διαβίωσης, δηλαδή όλα τα πράγματα που σε εμάς είναι ήδη γνωστά.
Αγγελική, σε ευχαριστώ πάρα πολύ για τον χρόνο σου!
Εγώ σε ευχαριστώ!
