Πρώτη μας έννοια όταν ξυπνήσουμε και τελευταία πριν κοιμηθούμε, η ματιά στον καθρέφτη. Η διερευνητική, διεισδυτική, κριτική, συχνά αυστηρή και ενίοτε επιεικής ματιά που σκανάρει στα γρήγορα, εντοπίζει επίμαχα σημεία, αξιολογεί και βεβαίως συγκρίνει: με το χτες, με το πέρσι, με το «παλιά» αλλά κυρίως με τα τρέχοντα πρότυπα ομορφιάς. Από αυτά κρίνονται πολλά. Πόσο εύκολα μπορούμε να τα αγνοήσουμε ή έστω να τα παραβλέψουμε;
Καταρχήν ξέρουμε όλοι πόσο δύσκολο είναι να αδιαφορήσουμε, να κάνουμε ότι δεν μας αφορά η εξωτερική εμφάνιση, η ομορφιά και τα πρότυπα της, εφόσον ζούμε στην εποχή της αυτοκρατορίας της εμφάνισης. «Αν θέλεις να έχεις κοινωνική υπόσταση, επαγγελματική επιτυχία, ερωτική ανταπόκριση, μάθε το μυστικό της ομορφιάς».
Αυτό το μήνυμα παίρνουμε συνεχώς και από παντού. «Η Ομορφιά» αυτό το υπέρτατο αγαθό στο οποίο γίνεται αναφορά σαν σε κάτι που είναι πάντα πάνω κι έξω απ’ τα κανονικά και τα τετριμμένα, μοιάζει εξ’ ορισμού να μας αφήνει απ’ έξω. Εμάς, τους καθημερινούς, κοινούς ανθρώπους, που αν μας ρωτήσουν μπορεί να περιγράψουμε την εμφάνιση μας με ένα σύντομο και αμείλικτο «όχι εντελώς χάλια» με τις όχι και τόσο τέλειες αναλογίες, με τα παραπανίσια κιλά ή τις ανύπαρκτες καμπύλες, τη στραβή μύτη, τα μαλλιά-πράσα, τις παχουλές γάμπες, τα πεταχτά δόντια, τα κοντά πόδια, την πλαδαρή κοιλιά, τα σημάδια στο δέρμα και ο, τι τελοσπάντων κουσούρι κουβαλάει η καθεμία και ο καθένας.
Πράγματι, όλα αυτά ηχούν τόσο άσχημα, σχεδόν σαν βρισιές, ειδικά σε σύγκριση με το πόσο ποιητικά ηχούν τα «αντίθετα» τους, οι εκφράσεις δηλαδή που περιγράφουν την εικόνα ενός «ιδανικά όμορφου» ανθρώπου: οι χυμώδεις καμπύλες, η κλασσική μύτη, τα μεταξένια μαλλιά, οι χυτές γάμπες, το αστραφτερό χαμόγελο, το πορσελάνινο δέρμα κλπ…
Κι όμως, τα πρώτα δεν περιγράφουν παρά τους κανονικούς ανθρώπους, τις ιδιαιτερότητες τους, αυτά που συνθέτουν την ξεχωριστή εμφάνιση του καθένα και που βέβαια, πολλές φορές, τις περισσότερες μάλλον, συνδυάζονται με κάποια από τα «ιδανικά» χαρακτηριστικά. Ο κάθε άνθρωπος είναι ένας μοναδικός συνδυασμός κάποιων πολύ ωραίων και κάποιων λιγότερο ωραίων στοιχείων τα οποία ο καθένας και η καθεμία αναδεικνύει ή κρύβει με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο: όλα αυτά μαζί φτιάχνουν την ιδιαίτερη ομορφιά και γοητεία του.
Αν το σκεφτεί κανείς καλά, τα πρότυπα ομορφιάς δεν είναι απλώς κάτι που μια βιομηχανία ομορφιάς (μόδας, καλλυντικών, φαρμάκων κλπ.) καθορίζει και από τα οποία εμείς παθητικά και άθελα μας επηρεαζόμαστε αλλά κάτι που εμείς οι ίδιοι έχουμε ενστερνιστεί, αφομοιώσει και που συντηρούμε –παραδόξως- σε πείσμα πολύ συχνά της ίδιας της προσωπικής μας ευτυχίας (αυτό μοιάζουν τουλάχιστον να λένε οι χιλιάδες γυναίκες που τριγυρνούν καθημερινά ανικανοποίητες και απογοητευμένες από την εμφάνιση τους, το σώμα τους, το βάρος τους, την ηλικία τους.)
Συγκεκριμένα, πρότυπα είναι κάποια είδωλα κυρίως προσώπων που έχουν καταξιωθεί σε έναν τομέα και είναι είτε από το κοντινό περιβάλλον ενός ανθρώπου είτε από το καλλιτεχνικό στερέωμα. Όλοι οι άνθρωποι υποσυνείδητα ή όχι διαλέγουν πρότυπα και με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο άθελα ή μη προσπαθεί να τα μιμηθεί, να τα υπερβεί, να τα ακολουθήσει και να γίνει ακόμα καλύτερος από αυτά ενώ στο τέλος τα λατρεύει τα αγαπάει και τα υπερασπίζεται.
Τα πρότυπα που επιλέγει ο καθένας είναι σύμφωνα με την προσωπικότητα, το χαρακτήρα, τις ιδέες, τις αντιλήψεις, τις αξίες, τη νοοτροπία, τις παρέες, τα μηνύματα που περνάει η οικογένεια και το κοντινό περιβάλλον αλλά κυρίως την κρίση του καθενός και τις γνώσεις και τα ερεθίσματα που έχει πάρει από μικρός.
Πολλές φορές τα πρότυπα που έχει ο κάθε άνθρωπος, ένα ή περισσότερα, δεν τα διαλέγει ο ίδιος αλλά του τα περνάει η κοινωνία ολόκληρη με έμμεσο ή άμεσο τρόπο. Η τηλεόραση, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, οι διαφημίσεις, οι εφημερίδες, τα περιοδικά και γενικά όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συμβάλλουν πολύ ενεργά και αποτελεσματικά στη προσπάθεια αυτή όλων των κοινωνιών να εμφυτέψουν κυρίως στους νεότερους ανθρώπους της κοινωνίας προκαθορισμένα και συγκεκριμένα από αυτούς πρότυπα. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα πρότυπου όχι μόνο σε μας τους νέους, αλλά και στους μεγάλους είναι η μόδα:
Αν θέλαμε να την αποδώσουμε με μεγαλύτερη σαφήνεια τότε θα λέγαμε ότι μόδα είναι η παροδική συνήθεια που για ορισμένο χρονικό διάστημα γενικεύεται σε μεγάλο φάσμα της κοινωνίας, σε ότι αφορά την ενδυμασία, την κόμμωση, τη μουσική, ο συρμός, ο νεωτερισμός. Η μόδα είναι στην πραγματικότητα ένα πολυσύνθετο φαινόμενο που καθρεφτίζει τις κατευθύνσεις και τις εξελίξεις μιας κοινωνίας σε μια ορισμένη ιστορική περίοδο. Ο ρόλος της είναι να εισάγει στην κοινωνία, με τη γρήγορη μετάδοση και αφομοίωση, νέες συμπεριφορές και πεποιθήσεις. Οπωσδήποτε η μόδα αποτελεί αντανάκλαση των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών και ενσαρκώνει το πνεύμα της κάθε εποχής. Στις μέρες μας όμως, η κατάσταση έχει αλλάξει δεδομένου ότι η μόδα έχει φτάσει στο αποκορύφωμά της και έχει μπει ολοκληρωτικά στη ζωή μας. Δυστυχώς, η επιρροή της στις μάζες δεν είναι καθόλου εποικοδομητική. Έχει κυριαρχήσει το εφήμερο και το παράλογο. Οι μεγάλοι οίκοι μόδας ασκούν επάνω μας ένα είδος τυραννικής επιβολής, την οποία επιτυγχάνουν μέσω της τηλεόρασης και των άλλων μέσων μαζικής ενημέρωσης. Αυτό σταδιακά έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη καλαισθησίας και ταυτόχρονα ισοπεδώνει τις ατομικές ιδιαιτερότητες και τις προσωπικές προτιμήσεις, κάνοντας τον καθένα δέσμιο των τάσεων που επικρατούν. Εκτός αυτού, ένα άλλο μειονέκτημα της σύγχρονης μόδας είναι η κερδοσκοπία σε βάρος του καταναλωτικού κοινού. Για παράδειγμα ένα ρούχο που αντικειμενικά η αξία του είναι πολύ χαμηλή, μπορεί να πωλείται ακριβά μόνο και μόνο για το γεγονός ότι φοριέται πολύ και συμβαδίζει με τις νέες τάσεις.
Φυσικά τα γεγονότα αυτά είναι κάθε άλλο παρά φυσιολογικά διότι με τον τρόπο αυτό αρνούμαστε τον πραγματικό μας εαυτό καθώς επίσης και όλα τα αγαθά που αυτός περιλαμβάνει, αγαθά που μας πρόσφερε απλόχερα ο Θεός και χάρη σ’ αυτά διαφοροποιούμαστε ο ένας από τον άλλο. Αν λοιπόν, αποφασίσουμε να δεχτούμε ότι η Ομορφιά δεν είναι μία αλλά πολλές και διαφορετικές, ξεκινάμε για ένα προσωπικό ταξίδι εξερεύνησης του ίδιου μας του εαυτού. Και, το πρώτο πράγμα που πρέπει να διερευνήσουμε είναι η εικόνα που έχουμε γι’ αυτόν. «Πώς με βλέπω, πώς με κρίνω;», «Από πού προέρχεται αυτή η κριτική ματιά;», « Ποια ματιά αισθάνομαι επάνω μου ακόμη;», «Με ποιον ταυτίζομαι και ποιες ομοιότητες βλέπω;», «Ποιες φράσεις σχετικές με την εμφάνιση μου ηχούν ακόμη στ’ αυτιά μου από παλιά;». Η αμφισβήτηση των προτύπων είναι και μια περιπέτεια ενηλικίωσης. Καλούμαστε να αφήσουμε πίσω κάτι βασανιστικό αλλά οικείο και να αναλάβουμε εμείς τη φροντίδα του εαυτού μας. Καμιά φορά χρειάζεται να κάνουμε υπερβάσεις που δεν είναι πάντα εύκολες. «Γιατί κρύβω τη θηλυκότητα μου ενώ τη νιώθω και κατά βάθος μ’ αρέσει να τη δείχνω;» «Γιατί απεχθάνομαι τους φαρδιούς μου ώμους αφού είμαι αθλητική γυναίκα και μ’ αρέσει αυτό;» Φυσικά θα ήταν απλοϊκό και παραπλανητικό να παρουσιάσει κανείς αυτή την «εξερεύνηση» σαν μια αυθόρμητη και άμεση αλλαγή. Κάθε άλλο. Υπάρχουν πολλά πρότυπα τα οποία με δυσκολία αποχωριζόμαστε και κάποια άλλα καθόλου κι οι αποχωρισμοί αυτοί είναι υπόθεση μιας ολόκληρης ζωής.. Εγκαταλείποντας την ιδέα της «ιδανικής εμφάνισης» αφήνουμε πίσω κάτι που μισήσαμε αλλά και αγαπήσαμε πολύ. Παρόλα αυτά η προσπάθεια αυτή είναι ο μόνος τρόπος να αποδεχτούμε τον εαυτό μας, να ανακαλύψουμε την ομορφιά του και να ζήσουμε πιο ειρηνικά μαζί του…
Δείτε: Κλεμμένη ομορφιά – Πυξ Λαξ
Πηγές
Παναγιώτου Λευκή Ιωάννα
Παπαδοπούλου Βασιλική
Πασχαλίδου Έλενα
Γ” γυμνασίου, 2013
