1. Η τέχνη ως μίμηση ή αναπαράσταση της φύσης και της ζωής
Claude Monet, Παπαρούνες στο Αρζαντέιγ, 1873, Παρίσι
Οι διάσημες «Παπαρούνες» απεικονίζουν έναν αγρό με παπαρούνες και, σε πρώτο πλάνο κάτω δεξιά, τη γυναίκα του Μονέ, Καμίλ. Πλάι της, ο γιος της Ζαν, μοιάζει με αγριολούλουδο που ξεφύτρωσε για μια στιγμή μέσα στις παπαρούνες… Για να τονίσει την αίσθηση της κίνησης, ο ζωγράφος έχει επαναλάβει τις δύο φιγούρες στο επάνω αριστερό μέρος του έργου. Εικονίζει έτσι με μαεστρία το διαγώνιο πέρασμά τους μέσα από τον ανθισμένο αγρό, κι είναι σαν να είσαι παρών και να τις βλέπεις στον περίπατό τους: Εκεί πάνω, μακριά, όταν πρωτοεμφανίζονται στο οπτικό μας πεδίο… Κι έπειτα μεγαλύτερες, πιο κοντά, κάτω δεξιά…
Barbara Cole, Courthouse Ladies, 1994
Αυτές οι εικόνες αποτυπώνουν απαλή, θηλυκή ομορφιά και χάρη, με τρόπο που μιμείται τη διαχρονική φύση των έργων ζωγραφικής. Μία από τις πιο εκπληκτικές αποκαλύψεις της σειράς φωτογραφιών «Painted Ladies» της Barbara Cole είναι πως γυρίστηκε χρησιμοποιώντας εξ ολοκλήρου ταινία Polaroid.
Η «Δύναμη της Φύσης» είναι μια σειρά γλυπτών του καλλιτέχνη-γλύπτη Lorenzo Quinn που απεικονίζουν μια γυναίκα – τη Μητέρα Φύση – που περιστρέφει τον πλανήτη Γη γύρω από αυτήν με τέτοιο τρόπο, ώστε φαίνεται να αψηφά την βαρύτητα. Έχοντας παρουσιάσει ελαφρώς διαφοροποιημένες εκδοχές του γλυπτού σε όλο τον κόσμο, από την Αγγλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες έως το Μονακό και τη Σιγκαπούρη, κάθε ένα παρέχει τη δική του αίσθηση περιστροφικής κίνησης, χωρίς την παραμικρή σωματική κίνηση. Τα γλυπτά αν και στατικά, είναι γεμάτα ενέργεια και ζωή. Οι κυματισμοί στο ρούχο της γυναικείας φιγούρας και το στέλεχος του υφάσματος που τυλίγεται σε όλη την υδρόγειο, δίνει μια έντονη αίσθηση κίνησης που κατακλύζει τα γλυπτά.
Fariborz Sahba, Ο ναός του λωτού, 1986, Νέο Δελχί
Αφού εμπνεύστηκε από το σχήμα του λωτού, ο αρχιτέκτονας Fariborz Sahba τοποθέτησε 27 μαρμάρινα «πέταλα» χωρισμένα σε ομάδες των τριών, ώστε να σχηματιστούν εννέα πλευρές. Το μάρμαρο προέρχεται από το Πεντελικό όρος της χώρα μας, το ίδιο που είχε χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή του Παρθενώνα. Οι εννέα πόρτες του ναού άνοιξαν επίσημα για το κοινό το 1986 και η κεντρική αίθουσα μπορεί να φιλοξενήσει έως και 2.500 προσκυνητές.
2. Η τέχνη ως αποκάλυψη μιας βαθύτερης πραγματικότητας
Janet McKenzie, Jesus of the People, 1999.
Στόχος της ήταν να δημιουργήσει ένα έργο τέχνης σύμφωνα με τις πεποιθήσεις της ως πρόσωπο και καλλιτέχνης, και να περιλαμβάνει ομάδες που προηγουμένως παραλείπονταν από εικόνα Του, ειδικά Αφροαμερικάνους και γυναίκες. Ήλπιζε με αυτό το κομμάτι να δείξει ότι «ο Ιησούς είναι μέσα σε όλους μας, ασχέτως της εξωτερικής μας εμφάνισης». Η παγκόσμια αποδοχή αυτής της ερμηνείας του Ιησού και η ευγνωμοσύνη που της εκφράστηκε, καθώς και η επίθεση από αρνητικές απαντήσεις, επιβεβαιώνουν την πεποίθησή της ότι αυτό το έργο, αυτό το συγκεκριμένο όραμα του Ιησού, έπρεπε να υπάρχει τώρα.
Το πρόσωπο του Χριστού δεν αποκαλύπτει κανένα σημάδι από το Θείο Πάθος. Ο Michelangelo δεν επιθυμούσε το άγαλμά του να εκπροσωπεί τον θάνατο αλλά προτιμούσε να δείξει το «θρησκευτικό όραμα της εγκατάλειψης και ένα γαλήνιο πρόσωπο του Υιού». Επομένως, ήθελε να δείξει τη σύνδεση ανάμεσα στον άνθρωπο και τον Θεό μέσω της αγιοποίησης του Ιησού.
Caravaggio, Η Κοίμηση της Θεοτόκου, 1605-06, Ρώμη
Το έργο είναι έντονα ρεαλιστικό, αφού αποδίδει το ουσιαστικό περιεχόμενο της σκηνής με ρωμαλέο τρόπο. Η καθημερινότητα καταφρονημένων ανθρώπων είναι έκδηλη στις φιγούρες που περιστοιχίζουν την Παναγία. Το σκανδαλώδες, για τη ρωμαϊκή εκκλησία που δεν το έκανε δεκτό, ήταν η εικόνα της νεκρής. Η επίσημη θρησκευτική εξουσία αρνήθηκε, ακριβώς, τον ρεαλισμό του Caravaggio σαν εκδήλωση του βέβηλου και του ανίερου. Η Παναγία παρουσιάζεται με γυμνές πρησμένες κνήμες, σαν απλή λαϊκή γυναίκα. Λέγεται ότι ο ζωγράφος είχε χρησιμοποιήσει ως μοντέλο το πνιγμένο πτώμα μιας πόρνης…
Το Άγαλμα του Χριστού Λυτρωτή, 1922-31, Ρίο ντε Τζανέιρο
Το άγαλμα του Χριστού Λυτρωτή έχει γίνει συμβολικός προστάτης των ανθρώπων. Όπως ο Ιησούς Χριστός, το άγαλμα προστατεύει το αστικό περιβάλλον, σαν στέγη πάνω από το κεφάλι μας. Ένα σύμβολο του χριστιανισμού σε όλο τον κόσμο, το άγαλμα έχει επίσης γίνει πολιτιστική εικόνα τόσο του Ρίο ντε Τζανέιρο όσο και της Βραζιλίας, και αναφέρεται ως ένα από τα νέα επτά θαύματα του κόσμου.
3. Η τέχνη ως έκφραση των συναισθημάτων του δημιουργού
Paige Bradley, Διεύρυνση, Νέα Υόρκη
Η καλλιτέχνης θέλησε να αποτυπώσει τη λαμπρότητα που έχουμε μέσα μας θαμμένη και περιορισμένη από τα πρέπει, τις προσδοκίες των άλλων και της παρεξηγήσεις. Η ίδια, όπως δηλώνει στη σελίδα της, κουρασμένη από τις «μεγάλες προσδοκίες» για τους άλλους και τις απογοητεύσεις, έπιασε ένα άγαλμα μιας γυναίκας σε στάση διαλογισμού και το έσπασε στο πάτωμα. Τότε ακριβώς, το άγαλμα βρήκε την ουσία της δημιουργίας του. Ένωσε τα κομμάτια, τους έδωσε ένα εσωτερικό φως και, όπως λέει η ίδια, το ώθησε προς την ελευθερία!
Claude Monet, Water Lilies, 1915-26
Τα νούφαρα του Μονέ απεικονίζουν αιώνια ομορφιά και ηρεμία. Όμως, όσο όμορφα και αν είναι, η προσπάθεια που αντιπροσωπεύει αυτός ο πίνακας μπορεί να αποτελέσει έμπνευση. Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο Μονέ ανέπτυξε καταρράκτη που παρεμπόδισε την ικανότητά του να βλέπει αποχρώσεις του μπλε και του πράσινου. Υποβλήθηκε σε μία επιτυχημένη χειρουργική επέμβαση και όταν δημιούργησε αυτόν και άλλους πίνακες του, η έγχρωμη όρασή του είχε αποκατασταθεί. Για έναν άνθρωπο ηλικίας 80 ετών που έπρεπε να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση καταρράκτη, μια τεχνική που περιλάμβανε σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο και δυσφορία σε σχέση με σήμερα, απαιτούσε αξιοσημείωτα υψηλά επίπεδα κινήτρων.
Pablo Picasso, Melancholy Woman, 1902
Αυτό το γυναικείο πορτραίτο ανήκει στην περίφημη «Μπλε Περίοδο» του Picasso που, όπως πιστεύουν ορισμένοι κριτικοί, ξεκίνησε μετά από την αυτοκτονία ενός από τους πιο στενούς του φίλους. Αυτή η περίοδος χαρακτηρίζεται από μονοχρωματικές εικόνες ζωγραφισμένες μόνο με μπλε αποχρώσεις. Η χρήση αυτού του χρώματος προκαλεί τη θλίψη και την απελπισία, μετατρέποντας τους απεικονισμένους χαρακτήρες αυτής της περιόδου σε μελαγχολικές μορφές.
Salvador Dali, Uranium and Atomica Melancholica Idyll, 1945
Οι βομβιστικές επιθέσεις στο Ναγκασάκι και στην Χιροσίμα προκάλεσαν μεγάλη επίδραση στον σουρεαλιστή ζωγράφο. Αυτός ο πίνακας με αμέτρητα σύμβολα και μοτίβα είναι μια επίκριση στον πόλεμο. Αντιπροσωπεύει την ανθρώπινη παρακμή, τον θάνατο, την κατάθλιψη και την καταστροφή. Ωστόσο, εξακολουθεί να υποδηλώνει στιγμές ελπίδας και τη δυνατότητα σωτηρίας.
4. Η τέχνη ως ελεύθερο παιχνίδι της φαντασίας
MARVEL και DC
Αν και ανταγωνιστές, οι σειρές κόμικς και ταινιών και από τις δύο εταιρείες έχουν αποκτήσει μεγάλη δημοσιότητα, ακόμα και από την εποχή που ιδρυθήκαν, την δεκαετία του ΄30. Η DC Comics παράγει υλικό που διαθέτει ένα μεγάλο αριθμό γνωστών χαρακτήρων, συμπεριλαμβανομένων των Superman, Batman, Wonder Woman, Aquaman, Flash και Green Lantern, παράλληλα με ομάδες υπερηρώων όπως η Justice League και Teen Titans. Οι χαρακτήρες της MARVEL είναι επίσης πασίγνωστοι, με κυριότερους τον Spider-Man, τον Iron Man, τον Captain America, τον Hulk, τον Thor, την Black Widow και τον Wolverine. Επίσης, υπάρχουν διάφορες υπερηρωικές ομάδες όπως οι Avengers, οι X-Men και οι Fantastic Four.
Star Wars
Το Star Wars είναι διαστημική όπερα. Δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως επιστημονική φαντασία, καθώς επικεντρώνεται περισσότερο σε ρομαντικά στοιχεία και δραματικές επικές μάχες. Επιπλέον, υπάρχει αρκετά το μυστικιστικό στοιχείο με τη Δύναμη που «μαγικά» επενεργεί στους Τζεντάι.
Ο Τζόρτζ Λούκας (δημιουργός) έχει συνδυάσει φουτουριστικά στοιχεία επιστημονικής φαντασίας και παλιά τεχνολογία (ρετροφουτουρισμός). Σε κάθε ταινία αναγράφεται η πρόταση «A long time ago, in a Galaxy far, far away…» (ελληνικά: «Πολύ παλιά, σε ένα Γαλαξία πολύ, πολύ μακριά»).
Darin Lazarov, Ζεύγος Ερωτευμένων Δράκων, Βάρνα, Βουλγαρία
Ο δημιουργός και γλύπτης Darin Lazarov, δήλωσε πως δημιούργησε αυτή την παραμυθένια σύνθεση για να ευχαριστήσει τα τοπικά παιδιά. Υπάρχει μια πισίνα σε κοντινή απόσταση όπου κάνουν προπόνηση.
5. Η μοντέρνα τέχνη ως αναφορά της τέχνης στον ίδιο της τον εαυτό – Στοχασμός πάνω στο νόημα της καλλιτεχνικής δραστηριότητας
Ιπποπόταμοι, Ταϊπέι, Ταϊβάν
Το γλυπτό στον ζωολογικό κήπο της Ταϊπέι είναι μια δημιουργική υπενθύμιση του πόσο σημαντική είναι η προστασία της άγριας ζωής.
Tamara Kvesitadze, Ali and Nino (ή Man and Woman), 2010, Γεωργία
Ένα κινούμενο (με κάθε έννοια της λέξης) άγαλμα που φέρνει αργά δύο εραστές μαζί για μια σύντομη αγκαλιά, μόνο για να χωρίσουν σχεδόν αμέσως. Η ιστορία είναι εμπνευσμένη από τη νουβέλα του 1937, Ali and Nino, δύο ανθρώπων, δύο εραστών που δεν μπόρεσαν να είναι μαζί λόγω των διαφορετικών τους θρησκευτικών πεποιθήσεων και του πολέμου που ξέσπασε. Κάτι σαν Ρωμαίος και Ιουλιέτα σε θρησκευτικό υπόβαθρο. Ο Ali, ένας μουσουλμάνος από το Αζερμπαϊτζάν, ερωτεύτηκε την Γεωργιανή χριστιανή πριγκίπισσα, Nino. Ο Ali σκοτώνεται και η Nino μένει πίσω δυστυχισμένη.
Mark Rothko, Light Red over Black, 1958
Τα έργα του Rothko είναι ιδιαίτερα στοχαστικά, προσκαλώντας τον θεατή να κοιτάξει τις αιθέριες τους επιφάνειες. Το πέτυχε αυτό εφαρμόζοντας λεπτές πλύσεις σημείου σε πολλά στρώματα, έτσι ώστε το φως να εκπέμπεται από το κέντρο τους. Αυτό δημιούργησε μια ένταση μεταξύ της αίσθησης της συνολικής επιπεδότητας – δεν χρησιμοποίησε καμία εικονογραφική σχεδίαση για να προτείνει προοπτική – και του άπειρου βάθους. Οι απλές, ορθογώνιες μορφές του Rothko είναι επίσης θολές στις άκρες για να ενισχύσουν αυτήν την αίσθηση έλλειψης βαρύτητας.
Alexander Milov, Love, 2015, Burning Man Festival, Nevada
Όπως δήλωσε ο καλλιτέχνης στη σελίδα του, εμπνεύστηκε από την καθημερινότητα των σχέσεων. Ένας άντρας και μια γυναίκα η φύση των οποίων προσπαθεί να εκφραστεί μέσα από τις προσωπικές τους φυλακές. Όσο σκοτεινιάζει οι παιδικές φιγούρες αρχίζουν να λάμπουν. Το φώς αυτό, όπως αναφέρει, είναι σύμβολο της αγνότητας, της ειλικρίνειας, αυτό που φέρνει τους ανθρώπους κοντά και αυτό που τελικά τους δίνει μία ευκαιρία μέσα στο σκοτάδι.
Επιλογή μοναδικών έργων τέχνης από την Ιωάννα Τσελεπή για την ενότητα της Αισθητικής Φιλοσοφίας. Μπράβο Ιωάννα για τις επιλογές!