των Ιωάννας Καζαντζίδου, Γιώργου Καραπούλιου, Γιολάντας Καυκά και Ιωάννας Ντεμάδη
Το 2021 με τη μακάβρια πρωτιά της τελευταίας πενταετίας: 17 γυναίκες νεκρές στα χέρια συντρόφων ή πρώην συντρόφων τους, 17 γυναικοκτονίες. Γυναίκες καθημερινές, γυναίκες που μπορείς να βρεις στα σουπερμάρκετ της γειτονιάς σου, εργαζόμενες μητέρες, νέες κοπέλες. Όλες βρίσκονταν σε σχέσεις εμπιστοσύνης και κατέληξαν θύματα, αριθμοί σε αυξανόμενες λίστες άδικα χαμένων γυναικών. Την μία μέρα χαίρονται τη ζωή και την επόμενη γίνονται ένας ακόμη αριθμός στη μακάβρια στατιστική του 2021. Κι η αιτία;
Μια από τις βαθιά ριζωμένες αιτίες όλων αυτών των αποτρόπαιων εγκλημάτων είναι τα στερεότυπα. Η λέξη στερεότυπο αποτελείται από τις λέξεις στέρεος, ,δηλαδή σταθερός, αμετάβλητος, και τύπος, δηλαδή εικόνα. Ένα στερεότυπο είναι μια ιδέα, αντίληψη ή εικόνα που αφορά μια συγκεκριμένη ομάδα ατόμων και δημιουργείται βάσει προκαθερισμένων, γενικόλογων κριτηρίων. Τα στερεότυπα επιχειρούν γενικεύσεις και ως εκ τούτου δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, μιας και πνίγουν ηην ατομικότητα κάθε ανθρώπου μέσα σε μια προκατασκευασμένη εικόνα.
Οι γυναίκες δεν σκαμπάζουν από μαθηματικά, η στάση σου είναι άνανδρη, οι γυναίκες πρέπει να προσέχουν περισσότερο από τους άνδρες την εξωτερική τους εμφάνιση, γυναίκα οδηγός, τι περιμένεις, τιμά τα παντελόνια του, το ασθενές φύλο, οι γυναίκες δεν κάνουν για επιστήμες, οι γυναίκες είναι γκρινιάρες, οι άντρες δεν κλαίνε, άντρας είσαι συ;, ο άντρας παίρνει σημαντικές αποφάσεις και πρωτοβουλίες σε μια οικογένεια και η γυναίκα τον ακολουθεί, κανείς δε θέλει μια χωρισμένη γυναίκα με παιδί, οι γυναίκες δεν ασχολούνται με αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο και τα μηχανοκίνητα γιατί είναι ενάντια στη φύση τους, οι γυναίκες είναι για να φροντίζουν το σπίτι, η γυναίκα ανήκει στον άνδρα. Λέξεις φτιαγμένες για να μας θάψουν, άνδρες και γυναίκες, λέξεις φτιαγμένες που πνίγουν την ξεχωριστή φωνή καθενός καταδικάζοντάς μας στη σιωπή.
Στις μέρες μας λοιπόν υπάρχουν πολλά στερεότυπα για το γυναικείο φύλο, τα οποία επιβαρύνουν τις γυναίκες (αλλά και τους άνδρες), τις κάνουν να νιώθουν κατώτερες, περιορισμένες, αδύναμες. Αρκετές φορές φοβούνται να εκφράσουν τη γνώμη τους ή υφίστανται εργασιακό στρες εξαιτίας σεξουαλικής παρενόχλησης ή άλλων μορφών έμφυλης διάκρισης.
Η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών συνιστά παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εκδηλώνεται με ανησυχητικά συχνό ρυθμό σε ολόκληρη την υφήλιο. Ο ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) εκτιμά ότι το ένα τρίτο των γυναικών και των κοριτσιών σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν πέσει θύματα βίας σε κάποια στιγμή της ζωής τους.
Σημάδια πως βρίσκεσαι σε μια τοξική σχέση
Η βία κατά των γυναικών έχει την ιδιαιτερότητα πως εκδηλώνεται συχνά μέσα στο πλαίσιο μιας ερωτικής σχέσης. Σε μια τοξική σχέση σημάδια ανησυχητικής συμπεριφοράς εμφανίζονται ήδη από τα αρχικά στάδια αλλά συχνά παραβλέπονται ή αγνοούνται από τη γυναίκα που βρίσκεται στη σχέση αυτή- αν τολμήσει να δώσει σημασία, μια εσωτερική φωνή ή κάποιος από το περιβάλλον της θα της πει: «Μη γίνεσαι υπερβολική». Είναι σημαντικό λοιπόν εμείς οι νεότερες γενιές να μάθουμε να τα αναγνωρίζουμε προκειμένου να προλάβουμε άσχημες καταστάσεις. Μερικά από αυτά τα σημάδια είναι λοιπόν:
Σε ελέγχει συνέχεια, θέλει να ξέρει με ποιόν μιλάς και που είσαι συνέχεια, έχει ιστορικό οικογενειακής βίας, δεν έχει φίλους, περνάει όλο τον χρόνο του μαζί σου. Ζηλεύει υπερβολικά, αποκαλεί τις πρώην του τρελές, δεν έχετε τους ίδιους στόχους για την σχέση σας, ασκεί ψυχολογική βία, βρίσκεστε σε συνεχεις τσακωμούς και έχει θέματα διαχείρισης θυμού. Ίσως ο εντοπισμός τους από τα άτομα που εμπλέκονται στην σχέση να μην είναι εύκολος, όμως οι άνθρωποι στον κοινωνικό κύκλο ενός ζευγαριού έχουν τη δυνατότητα -και πρέπει- να τα αναγνωρίσουν και να προειδοποιήσουν το θύμα της σχέσης. Η ψυχολογική χειραγώγηση, η υποτίμηση γίνεται συχνά λεκτική και σωματική βία και κάποτε, κάποτε δολοφονία.
Κι η οργανωμένη Πολιτεία;
Παρόλο που πολλά περιστατικά έμφυλης βίας και γυναικοκτονιών έχουν βγει στο φως, η νομοθεσία δεν έχει αλλάξει και δεν αναγνωρίζει ως ξεχωριστό έγκλημα τη γυναικοκτονία. Αρκετοί αναρωτιούνται γιατί χρειάζεται η αναγνώριση της γυναικοκτονίας, εφόσον ο νόμοςτιμωρεί αυστηρότατα την ανθρωποκτονία. Η θεσμική όμως αναγνώριση εκ μέρους της Πολιτείς έχει συμβολικό χαρακτήρα και είναι σημαντική ως μια παρέμβαση στην κοινωνία από πάνω προς τα κάτω.
Η Ευρωπαϊκή ένωση έχει φροντίσει να προστατεύσει γυναίκες και κορίτσια που βρίσκονται σε επικίνδυνη κατάσταση ψηφίζοντας μέτρα για την προστασία τους. Μερικά από αυτά είναι:
-
Σύμφωνα με την οδηγία της Ε.Ε παρέχεται εξειδικευμένη υποστήριξη σε θύματα σεξουαλικής ή έμφυλης βίας.
-
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σύντομα θα επικυρώσει τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας.
-
Το πρόγραμμα «Δικαιώματα, Ισότητα και Ιθαγένεια» βοηθά στην αντιμετώπιση της βίας σε βάρος γυναικών και παιδιών, χρηματοδοτώντας έργα που επικεντρώνονται στην πρόληψη της έμφυλης βίας, στην υποστήριξη των θυμάτων, στην εκπαίδευση επαγγελματιών και δημόσιων λειτουργών.
Πώς όμως θα εμπεδωθούν οι νόμοι για αυτό το είδος βίας, όταν πολλοί ειρωνεύονται τον όρο και τους εμπνευστές του; Ο μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης καταδίκασε τη χρήση του όρου καλώντας τις γυναίκες να κλείσουν το στόμα τους. Ο ραδιοφωνικός παραγωγός Κωνσταντίνος Τζούμας απέδωσε τις γυναικοκτονίες στη φλυαρία των γυναικών.
Ασύλληπτος ο αριθμός των γυναικών που έχασαν φέτος της ζωής τους. Ή μήπως δεν ήταν πολύ διαφορετικά και τις προηγούμενες χρονιές, απλώς δεν είχαμε δώσει ιδιαίτερη σημασία; Σε σχέση με τα προηγούμενα έξι χρόνια μάλιστα, ο αριθμός αυτός είναι μειωμένος, καθώς και παλιότερα είχαν γίνει αρκετές γυναικοκτονίες χωρίς να απασχολήσουν την δημοσιότητα, με αποκορύφωμα το 2015, όταν έγιναν 23 γυναικοκτονίες.Φέτος λοιπόν δεκαέξι εγκλήματα, δεκαέξι γυναικοκτονίες, δεκαέξι γυναίκες που δε θα ζουν πια, επειδή κάποιος πίστεψε πως τις αγαπά πολύ, πως δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτές, επειδή θεώρησε πως έχει το δικαίωμα να κόψει το νήμα της ζωής τους. Θα κάνουμε κάτι για να αλλάξει η νοοτροπία που το θεωρεί φυσιολογικό;
