Μαρία Πατσολιά, Βύρωνας Γαϊτανίδης, Γιώργος Καραπούλιος
Τα πλαστικά καλαμάκια είναι κάτι που θεωρούσαμε δεδομένο παλιά. Όλοι θυμόμαστε την εποχή που πίναμε το αγαπημένο μας ρόφημα χωρίς καμία ενόχληση. Όμως, όλα άλλαξαν όταν οι άνθρωποι αποφάσισαν να μειώσουν την παραγωγή πλαστικού, παράγοντας κυρίως χάρτινα προϊόντα. Όλοι ήμασταν δυσαρεστημένοι με αυτό το γεγονός καθώς το χαρτί έλιωνε στο στόμα και άφηνε πίσω μια πολύ περίεργη και δυσάρεστη γεύση. Η οργή των ανθρώπων κίνησε τα εργοστάσια να παρασκευάσουν και μεταλλικά καλαμάκια τα οποία είναι προτιμότερα από τα χάρτινα και αρκετά όμοια με τα πλαστικά.
Όσο όμως και αν δεν μας αρέσει, είναι αναγκαίο να μην χρησιμοποιούμε πλαστικά καλαμάκια γιατί το περιβάλλον κινδυνεύει. Κάθε χρόνο τόνοι πλαστικών βρίσκονται στη θάλασσα και πολλά ψάρια πεθαίνουν λόγω της ρύπανσης την οποία εμείς οι ίδιοι έχουμε προκαλέσει με την ανεύθυνη και μη οικολογική συμπεριφορά μας. Τα πλαστικά μιας χρήσης ευθύνονται για σοβαρές βλάβες στο περιβάλλον, αλλά και στην ίδια την δημόσια υγεία, καθώς όχι μόνο καταστρέφεται το θαλάσσιο οικοσύστημα, αλλά προσβάλλεται και η ανθρώπινη τροφική αλυσίδα, αφού εκατοντάδες ψάρια και άλλα ζώα δεν καταφέρνουν να επιβιώνουν λόγω της ρύπανσης των θαλασσών και της ατμόσφαιρας.
Τα πράγματα είναι όντως έτσι; Αξίζει να χρησιμοποιούμε τα χάρτινα; Σύμφωνα με έρευνες οι οποίες έχουν γίνει, τα χάρτινα καλαμάκια όσο και αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε, είναι περισσότερο ωφέλιμα για το περιβάλλον. 8.000.000 τόνοι πλαστικού καταλήγουν στην θάλασσα κάθε χρόνο, ενώ τα πλαστικά καλαμάκια που καταλήγουν ετησίως στις θάλασσες ζυγίζουν 2000 τόνους. Γεγονός καταστροφικό για την ζωή του πλανήτη διότι αν η κατανάλωση πλαστικού και η ανεύθυνη συμπεριφορά των ανθρώπων συνεχιστεί μέχρι το 2050, τα πλαστικά και τα σκουπίδια στις θάλασσες θα ζυγίζουν περισσότερο από τα εναπομείναντα εν ζωή ψάρια.
Όμως τα καλαμάκια παίζουν τόσο σημαντικό ρόλο στην σωτηρία του πλανήτη; 1.000.000 πλαστικά καλαμάκια χρησιμοποιούνται για καθημερινή χρήση ενώ ένα μεγάλο ποσοστό από αυτά καταλήγουν στις θάλασσες. Ωστόσο τα καλαμάκια είναι κάτι υποδεέστερο σε σχέση με όλα τα υπόλοιπα πλαστικά τα οποία μολύνουν το περιβάλλον, όμως είναι ένα καλό ξεκίνημα για μια καλύτερη και πιο οικολογική ζωή.
Πάμε να δούμε πώς εξελίχθηκε το καλαμάκι; Η ιστορία του χάνεται στα βάθη των αιώνων. Ο πρώτος λαός που το χρησιμοποίησε ήταν οι Αρχαίοι Σουμέριοι και ήταν κατασκευασμένο από στέλεχος άχυρου, ενώ τα μεταλλικά καλαμάκια ονόματι bombilla (αλλιώς bomba ή canudo) χρησιμοποιήθηκαν αρκετά χρόνια αργότερα στην Αργεντινή. Το 1888, ο Αμερικανός, κατασκευαστής τσιγαρόχαρτων, Μάρβιν Στόουν κατασκεύασε το πρώτο μοντέρνο αδιάβροχο καλαμάκι που ήταν φτιαγμένο από χαρτί με επάλειψη κεριού για το οποίο έλαβε βραβείο ευρεσιτεχνίας. Βέβαια, εξαιτίας του μικρού σωλήνα χρειαζόταν δύο καλαμάκια για να απολαύσει κανείς το ρόφημα του. Γρήγορα τα πλαστικά καλαμάκια κέρδισαν την εκτίμηση των καταναλωτών και έτσι η βιοτεχνία του Στόουν κατασκεύαζε περισσότερα καλαμάκια από ότι τσιγαρόχαρτα. Εχθρός του καλού όμως είναι το καλύτερο κι έτσι τη δεκαετία του 30′ ο Τζόζεφ Φρίντμαν, στο Σαν Φρανσίσκο, επινόησε το σπαστό καλαμάκι. Η ευρεία ωστόσο χρήση του πλαστικού κατά τη δεκαετία του 1960 επέφερε την αλλαγή στο υλικό κατασκευής τους και πλέον ένα καλαμάκι ήταν αρκετό για την πόση ενός ποτού.
Το καλαμάκι μπορεί έτσι να έγινε πιο άνετο και εύχρηστο, ωστόσο έγινε και πολύ πιο επιβαρυντικό για το περιβάλλον, όπως και οι άλλες πλαστικές συσκευασίες μιας χρήσης. Το 1950 η ετήσια παγκόσμια κατανάλωση πλαστικού ήταν 5 εκ. τόνοι, ενώ στις μέρες μας έφτασε και τους 100 εκατομμύρια τόνους! Μεγάλο μέρος των σκουπιδιών που είναι συγκεντρωμένα στις παραλίες, (περίπου 60%), είναι πλαστικά και ένα κομμάτι τους είναι καλαμάκια, τα οποία είναι εύκολο να βρεθούν εκεί, αφού η χρήση τους κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και ιδιαίτερα στις παραλίες είναι μεγάλη. Στους Ωκεανούς υπολογίζεται πως καταλήγουν περίπου 8 εκατ. τόνοι πλαστικού. Αυτά έκαναν τις κυβερνήσεις να πάρουν τη μεγάλη απόφαση να επαναφέρουν στο προσκήνιο τα χάρτινα, (από πεπιεσμένο χαρτί),μεταλλικά καλαμάκια ή ακόμα και καλαμάκια από μπαμπού, με στόχο τη μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος. Αυτό βεβαίως δεν ισχύει μόνο για τα καλαμάκια, αλλά και για άλλες πλαστικές συσκευασίες μιας χρήσης, όπως τα μαχαιροπίρουνα, τα πιατάκια και οι μπατονέτες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση τον Ιούνιο του 2021 απαγόρευσε και επίσημα στα κράτη-μέλη της να χρησιμοποιούν πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης εφαρμόζοντας κοινή πολιτική, αφού είχε προηγηθεί αγώνας για την καταπολέμηση των θαλάσσιων απορριμμάτων, μέσω της στρατηγικής της για τις πλαστικές ύλες. Κάτι το οποίο ωστόσο δε συμβαίνει και στις υπόλοιπες ηπείρους, την ώρα που και σε αυτές τα πλαστικά προϊόντα είναι πάρα πολλά. Ιδιαίτερα στην Ασία. Το 2020 πάντως η Κίνα, η χώρα με τη μεγαλύτερη χρήση πλαστικού στον κόσμο, ανακοίνωσε πως η βιομηχανία της μαζικής εστίασης δε θα χρησιμοποιεί πλαστικά καλαμάκια ως το τέλος του έτους.
Τα χάρτινα καλαμάκια ήταν μόνο η αρχή. Στο κοντινό μέλλον η παραγωγή του πλαστικού θα έχει μειωθεί δραματικά, τα σκουπίδια που αυτή την στιγμή επιπλέουν στην θάλασσα θα έχουν εξαφανιστεί. Αν συνεχίσουμε να κάνουμε τέτοιες αλλαγές στο μέλλον πλανήτης θα μπορεί να αναπνεύσει ξανά μετά από πολλά χρόνια.
