Γράφουν οι Γιολάντα Καυκά και Γιώργος Λαχανόπουλος…
Η πρόσφατη διένεξη Ρωσίας-Ουκρανίας ίσως να αλλάξει το πρόσωπο του κόσμου για πάντα : μετα την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 η απειλή ενός πυρηνικού πολέμου που κάλυπτε την Γηραιά Ήπειρο σαν σύννεφο , εξατμίστηκε . Όμως με την πρόσφατη πολεμική σύρραξη στην Ουκρανία πολύς κόσμος πιστεύει ότι είμαστε στα πρόθυρα ενός πολέμου που θα μπορούσε να εξαφανίσει την ανθρωπότητα από προσώπου γης . Παρά όλα αυτά ας ερευνήσουμε τις αναμενόμενες συνέπειες της εξελισσόμενης διαμάχης και μερικα πιθανά σενάρια για την Ουκρανία και τον κόσμο .
Πόλεμος: μία βαρύγδουπη λέξη που αν την άκουγε κανείς θα φανταζόταν την καταστροφή του κοσμου, την εξάλειψη του ανθρώπινου γένους και τη μεταμόρφωση του πλανήτη στον χειρότερο εφιάλτη του καθενός. Και φυσικά, όλα αυτά σε λιγότερο από 24 ώρες από την έναρξη του πολέμου. Κι όμως, μερικές μέρες μετά την εισβολή της Ρωσίας σε ουκρανικά εδάφη, όλοι ακόμη περιμένουμε τη συντέλεια του κόσμου, με πολλούς να αμφισβητούν το αν πραγματικά θα υπάρξουν συνέπειες τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Όμως, σε αντίθεση με την κοινή γνώμη, έχουν ήδη δημιουργηθεί πολλά προβλήματα που, ακόμη κι αν δε φαίνονται από την πρώτη στιγμή, είναι αναπόφευκτο ότι θα μας απασχολήσουν σύντομα. Ας ξεκινήσουμε με την οικονομία. Οι οικονομικές συνέπειες ενός πολέμου, πόσο μάλλον όταν εμπλέκονται μερικές από τις μεγαλύτερες δυνάμεις στον πλανήτη, σίγουρα θα είναι τρομακτικές. Μία από τις πιο εμφανείς συνέπειες, η οποία ήδη πλήττει πολλά κράτη, συμπεριλαμβανομένου και του δικού μας ,είναι η τιμή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Η Ρωσία, έχοντας στην κατοχή της τεράστια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, είναι για πάρα πολλά χρόνια ο πάροχος αυτών των φυσικών πόρων στα κράτη της Ευρώπης. Και, τώρα, βλέποντας πως η Ευρώπη τής έχει “γυρίσει” την πλάτη, οι τιμές αυτών των αγαθών έχουν εκτοξευθεί στα ύψη, σε μία προσπάθειά της να τιμωρήσει τους γείτονές της, αποδεικνύοντας την εξάρτησή τους από εκείνη ακόμη και εν καιρώ πολέμου, τον οποίο η ίδια ξεκίνησε. Ταυτόχρονα, βέβαια, πλήττεται και ο 4ος μεγαλύτερος προμηθευτής τροφίμων και σιτηρών του κόσμου. Η Ουκρανία, χάρη στο πλούσιο έδαφος και υπεδαφος της, έχει καταφέρει να χαρακτηριστεί ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές τροφίμων μετά το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Βραζιλία και την Αμερική, αλλά, λόγω της αποτρόπαιης τροπής των πραγμάτων, όχι μόνο θα καταστραφεί το κράτος αλλά και η οικονομία αυτής της καρποφόρας γης. Και, δυστυχώς, αυτό δεν αγγίζει καν τη φρικαλεότητα που θα φτάσουμε να αντιμετωπίσουμε εάν ο πόλεμος δεν σταματήσει άμεσα. Σε περίπτωση που η Ρωσία θεωρήσει ότι τα πράγματα έχουν φτάσει στο μη περαιτέρω, δεν θα ήταν διόλου απίθανο ο τσάρος της υπερδύναμης να σταματήσει να επιτρέπει την εισαγωγή ευρωπαΪκών προϊόντων καθώς και οποιαδήποτε άλλη επιχειρηματική δραστηριότητα τρίτων στην οικονομική ζωή της χώρας. Προφανής συνέπεια θα ήταν η οικονομική πλήξη κάθε κράτους που εμπλέκεται ποικιλοτρόπως στη Ρωσία και χάρη στο φαινόμενο “ντόμινο” σχεδόν κάθε χώρα της Γης θα βρεθεί σε μία τρομερή οικονομική κρίση, η οποία δύσκολα θα καταφέρει να ξεπεραστεί.
Περνώντας στις κοινωνικές συνέπειες, οι οποίες πλήττουν όλους μας ανεξαιρέτως, το πλήγμα θα είναι αναπόδραστα τερατώδες. Ένα από τα πιο προφανή αποτελέσματα που έχουν ήδη αρχίσει να λαμβάνουν χώρα είναι το καινούργιο κύμα μετανάστευσης. Ενώ η Ευρώπη προσπαθεί να ορθοποδήσει από το τελευταίο κύμα μεταναστών από τη Συρία, το νέο κύμα που αναμένεται να έρθει από την Ουκρανία σίγουρα θα αποβεί καταστροφικό για την οικονομία ορισμένων χωρών που θα αναλάβουν να φέρουν το περισσότερο βάρος, όπως η Ρουμανία για παράδειγμα. Βέβαια, θα έπρεπε να αναλογιστούμε και την ανερχόμενη ένταση που προμηνύεται να εγκατασταθεί για πολύ καιρό στη ψυχή κάθε ευρωπαίου, δεδομένου του ότι δε μπορούμε να γνωρίζουμε την έκταση του πολέμου καθώς και την εξάπλωσή του σε γεωγραφικό επίπεδο. Σε αυτό το κλίμα, οι εντάσεις μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας σίγουρα δε θα διευκολύνουν την κατάσταση, και αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, μάλλον θα την καταδικάσουν.
Μεταπολεμικά , 3 είναι τα πιο πιθανά σενάρια για την Ουκρανία. Το πρώτο είναι η παράδοση της Ουκρανίας και μετατροπή της σε Puppet state της Ρωσιας . Δηλαδή θα δημιουργηθεί μια Ρωσοφιλη κυβέρνηση η οποία θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Ρωσίας και ουσιαστικά θα ελέγχει την Ουκρανία για λογαριασμό της πρώτης. Με την αποδοχή μιας τέτοιας κατάστασης κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ θα συνορευουν με την ρωσική σφαίρα επιρροής το οποίο αυξάνει τις πιθανότητες θερμού επεισοδίου και ως αποτέλεσμα την επέκταση του πολέμου σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα. Δεύτερο σενάριο είναι ο χωρισμός της Ουκρανιας σε ανατολικό και δυτικό κομμάτι όπως την Γερμανία μετά τον Β παγκόσμιο πόλεμο. Σε αυτήν την περίπτωση τα νατοικα και ρωσικα οπλα θα είναι σε απόσταση αναπνοής όπως στον Ψυχρό πόλεμο , θα είναι σαν η Ευρώπη να γυρίζει στην Ψυχροπολεμική περίοδο . Το τελευταίο και πιο επιθυμητό σενάριο είναι η αποχώρηση του ρωσικού στρατού από τα ουκρανικά εδάφη και υπογραφή συμφωνιας ΗΠΑ-Ρωσίας-Ουκρανίας για την διατήρηση της ουδετερότητας-ανεξαρτησίας της Ουκρανίας , ώστε να σταματήσει ο πόλεμος και να σωθούν όσες περισσότερες ζωές γίνεται .
Όποιο σενάριο και να πραγματοποιηθεί τελικά , το πρόβλημα θα παραμείνει το ίδιο . Η Δύση και η Ανατολή θα είναι επιφυλακτικές η μια προς την άλλη . Αυτό ακριβώς ήταν και το κλίμα 80 χρόνια πριν όταν άρχισε ο Ψυχρός Πόλεμος , οι ΗΠΑ και η Αγγλία δεν εμπιστευοντουσαν την Σοβιετική Ένωση και η Σοβιετική Ένωση δεν εμπιστευόταν την Αγγλία και τις ΗΠΑ . Όποτε για ένα διάστημα , μηνών ,χρόνων ,δεκαετιών είναι πολύ πιθανό να παρατηρούμε εντάσεις και διαμάχες μεταξύ των πολιτικών αρχηγών της κάθε πλευράς οι οποίες δεν αποκλειεται να οδηγήσουν κάποια στιγμή στο μέλλον σε έναν πόλεμο μεγαλύτερης κλίμακας . Όσον αφορά τα πυρηνικά όπλα , 2 πράγματα είναι σημαντικά . Πρώτον, αν χρησιμοποιηθούν, όλες οι χώρες του πλανήτη θα επηρεαστούν και όσοι καταφέρουν να επιβιώσουν τον βομβαρδισμό θα πεθάνουν είτε από την ραδιενέργεια είτε από τον Πυρηνικό χειμώνα που θα έχουμε ακραίες θερμοκρασίες (Στην Ελλάδα για παράδειγμα σε περίπτωση που πέσει πυρηνική βόμβα τον χειμώνα θα έχουμε -59 βαθμούς C). Δεύτερον , τα πυρηνικά όπλα κατα την διάρκεια της ιστορίας συνήθως χρησιμοποιούνταν ως αποτρεπτικά όπλα και όχι ως μέσο επίθεσης , δηλαδή είναι περισσότερο διπλωματικό όπλο και όχι τόσο στρατιωτικό . Αυτό βέβαια δεν αποκλείει την περίπτωση να χρησιμοποιηθούν αλλά μειώνει τις πιθανότητες .
Ανεξάρτητα απ’ ό,τι και αν το μέλλον επιφυλάσσει για τους ανθρώπους της Ευρώπης αλλά και του κόσμου, ας ελπίσουμε ότι είμαστε έτοιμοι να το αντιμετωπίσουμε και να το ξεπεράσουμε όλοι μαζί. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε προς το παρόν είναι να ευελπιστούμε ότι η λογική και η ανθρωπιά θα υπερνικήσουν και θα σταματήσουν να χάνονται ζωές, καθαρά για λόγους συμφερόντων. Τέλος, καλό θα ήταν να έχουμε κατά νου πως σε κάθε ιστορία υπάρχουν δύο πλευρές και να αποφεύγουμε να γινόμαστε απόλυτοι και να γενικεύουμε, κρεμώντας ταμπέλες σε κάθε Ουκρανό και Ρώσο. Όλοι είμαστε άνθρωποι και μακάρι αυτό και παλιά καλή διπλωματία να είναι αρκετά, ώστε να τελειώσει αυτή η βιαιότητα χωρίς να χρειαστεί να θρηνήσουμε κι άλλους συνανθρώπους μας.
