Τα τελευταία χρόνια ένας ιός πλήττει το βασίλειο των μελισσών. Συγκεκριμένα, σε μερικές περιοχές της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Αυστρίας έχει νεκρωθεί περίπου το 80% των μελισσών, σύμφωνα με μελισσοκόμους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια πολλών χιλιάδων τόνων μελιού, αλλά και τη μείωση της παραγωγής μήλων, αχλαδιών και ελαιοκράμβης.
Πρόκειται για τον λεγόμενο «ιό των παραμορφωμένων φτερών» (DWV), που σκοτώνει τους παγκόσμιους πληθυσμούς των μελισσών, οι οποίες αποτελούν ζωτικά έντομα για τη γεωργία (επικονίαση φυτών, παραγωγή μελιού κ.ά.), την οικονομία, τη βιοποικιλότητα και την ανθρώπινη υγεία. Είναι μια θανατηφόρος ασθένεια που έχει εξελιχθεί σε πανδημία και εξαφανίζει τις μέλισσες του πλανήτη, εξαπλώνεται κυρίως από τους ανθρώπους, οι οποίοι, στο πλαίσιο των εμπορικών συναλλαγών τους, μεταφέρουν μέλισσες από το ένα μέρος της Γης στο άλλο.
Οι ερευνητές από διάφορες χώρες, με επικεφαλής τη δρα Λένα Μπάγιερ-Γουίλφερτ του Κέντρου Οικολογίας του βρετανικού Πανεπιστημίου του Έξετερ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Science”, ανέφεραν ότι ο ιός, με τη βοήθεια του παράσιτου (ακαρι) βαρρόα που λειτουργεί ως φορέας, μπορούν να εξοντώσουν ολόκληρες κυψέλες.
Το άκαρι βαρρόα είναι ένα μικροσκοπικό, παρασιτικό αρθρόποδο που συγκαταλέγεται στα ακάρεα. Παρατηρήθηκε πρώτα το 1904 σε Ασιατικές αποικίες μελισσών στο είδος Varroa jacobsoni και μόλις το 2008 διαχωρίστηκε ως ξεχωριστό το πιο καταστροφικό είδος Varroa destructor (καταστροφέας) που πλήττει και τις μέλισσες της δυτικής Ευρώπης. Το ακάρι αυτό, ζει εξαρτώμενο παρασιτικά από τις μέλισσες και χρειάζεται το μελίσσι για την ολοκλήρωση του κύκλου ζωής του. Αναπαράγεται μέσα στα κελιά του γόνου των μελισσών, με αξιοσημείωτη προτίμηση στα κηφηνοκέλια λόγο της μεγαλύτερης περιόδου εκκόλαψης και του άπλετου χώρου. Η θηλυκή βαρρόα ξεχωρίζει με την οσμή τα κελιά του κηφήνα και μπορεί να προσκολληθεί σε μία εργάτρια μέχρι να οσμιστεί γόνο κηφήνα και να τρυπώσει στο κελί του για να γεννήσει. Αφού, αρχικά, κρυφτεί χαμηλά στην τροφή του κελιού, όταν το κελί έχει πλέον σφραγιστεί από τις εργάτριες η βαρρόα ξεκινάει να γεννά τα αυγά της, από τα οποία συνήθως εκκολάπτονται θηλυκά άτομα και ένα αρσενικό. Μόλις εκκολαφθεί η μέλισσα ξενιστής τους, βγαίνουν μαζί της στην κυψέλη και απλώνονται. Τρέφονται προσκολλώντας σε προνύμφες, νύμφες, και ενήλικα άτομα της κυψέλης, απομυζώντας την αιμολέμφο τους και αφήνοντας ανοιχτές πληγές. Η μετάδοση ιών, σε συνδυασμό με την παρασιτική δράση της βαρροάτοσης εξαντλούν και εξοντώνουν τη κυψέλη. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ανοσολογική ανεπάρκεια στον πληθυσμό του μελισσιού, κάνοντάς τον ευάλωτο σε διάφορες εξωτερικές παθογόνους. Αυτός ο συνδυασμός πιστεύεται, ακόμη, πως συντελεί στο σύνδρομο CCD (Διαταραχή Κατάρρευσης Αποικίας). Ουσιαστικά η έντονη παρουσία βαρρόα, εξασθενεί το μελίσσι, πράγμα που συνεπάγεται από μείωση της παραγωγής ως και απώλεια του μελισσιού σε περιπτώσεις που δεν παρέμβει ο μελισσοκόμος και τα βαρρόα προσβάλουν μεγάλο ποσοστό ξενιστών, οδηγώντας τις μέλισσες σε ολοκληρωτική εγκατάλειψη της κυψέλης. Οι τρόποι αντιμετώπισης της βαρρόα διαχωρίζονται σε χημικούς και τεχνικούς τρόπους. Σήμερα οι περισσότεροι μελισσοκόμοι κάνουν χρήση τόσο ακαρεοκτόνων όσο και εναλλακτικών τρόπων για την αντιμετώπιση του βαρρόα. Η αστοχία των εφαρμογών σε πολλές περιπτώσεις οφείλεται σε λανθασμένη εφαρμογή ή/και ανάπτυξη ανθεκτικότητας του ακάρεος, ιδιαίτερα στα πυρεθρινοειδή ακαρεοκτόνα. Η ολοκληρωτική εξάλειψη της βαρρόα, αλλά και του ιού, είναι πρακτικά αδύνατη, βέβαια σκοπός των διαφόρων μελισσοκομικών χειρισμών είναι η σημαντική μείωση του πληθυσμού του ακάρεου, ώστε να μην επηρεάζει την εύρυθμη λειτουργία της κυψέλης.
