Θέμης Ζαχαριουδάκης
Καθημερινά ως μαθητές χρησιμοποιούμε πολλά πράγματα που συνδέονται με το σχολείο. Γράφουμε με μολύβια και στυλό. Παίζουμε μπάσκετ και ποδόσφαιρο στο προαύλιο. Εξαφανίζουμε τις ζωγραφιές μας από τα θρανία, σβηνοντάς τα με γόμα. Τέλος, νευριάζουμε καθε φορα που μας υπενθυμίζουν πως δεν μπορούμε να σβήσουμε τα λάθη μας με μπλάνκο. Τις πλείστες φορές όμως δεν ξέρουμε καν από που προήλθαν ή πως ανακαλύφθηκαν. Έτσι, μία είναι η σωστή ερώτηση, πως ανακαλυφθηκαν ή εφευρεθηκαν αντικείμενα καθημερινής χρήσης των μαθητών;
Πρώτο απ’ όλα έχουμε τα μολύβια. Εφευρέθηκαν το 1795 από ένα επιστήμονα που υπηρετούσε στο στρατό του Ναπολέοντα. Το όνομα του ήταν Nicholas-Jacques Conte. Λέγεται πως το μολύβι ήταν εναλλακτική για τις γραφίδες φτερού, κατα τη διάρκεια του πολέμου, μιας και ήταν δύσχρηστες και βρώμιζαν εύκολα. Τα πρώτα μολύβια κατασκευάστηκαν από μόλυβδο, από όπου πήραν και το όνομά τους. Ωστώσο αποδείχτηκε βλαβερό για την υγεία του γραφέα και κακό μεσο για γραφή αφού απαιτούσα αρκετή δύναμη για να φαίνονται τα γράμματα, κάτι που δεν εξυπηρετούσε τον γρήγορο ρυθμό του πολέμου. Οπότε ο γραφίτης αντικατέστησε τον μόλυβδο. Ονομάστηκε γραφίτης από το αρχαιοελληνικό ρήμα “γράφειν”.
Στην συνέχεια, ένα ίσως πιο συνηθισμένο μέσο γραφής είναι ΤΟ ( το τονίζω για όσους επιμένουν να το αποκαλούν ως “ο στυλός”) στυλό. Οι αρχαίοι αιγύπτιοι φαίνεται να χρησιμοποιούν καλάμια ή βούρτσες βουτηγμένες σε μελάνι, για να γράψουν πάνω σε παπύρους. Ύστερα οι πένες πήραν την θέση των καλαμιών και το 1938 ο Ούγγρος Λάζλο Μπιρό βλέποντας παιδιά να παίζουν με βόλους σκέφτηκε να αντικαταστήσει την μύτη της πένας από το στυλό διαρκείας, που είχε ανακαλυφθεί από έναν Γάλλο φοιτητή, με ένα ρουλεμάν. Το 1944 δύο φίλοι από τη Γαλλία o Marcel Bich και ο Edouard Buffard αγοράζουν ένα εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο λίγο πιο έξω από το Παρίσι, για την κατασκευή εξαρτημάτων για πένες και και μηχανικά μολύβια. Επίσης ξαναγεμιζουν στυλό διαρκείας. Ο Marcel Bich, βλέπει πως τα στυλό διαρκείας δεν ξεπερνούν τις πένες στις προτιμήσεις του κόσμου και αποφασίζει να φτιάξει μια εκδοχή τους που δεν γεμίζει ξανά, αλλά πετιέται κατευθείαν αφού στερέψει από μελάνι. Το 1950 αγοράζει τα δικαιώματα από το στυλό του Μπιρό και λανσάρει το δικό του με την επωνυμία Bic, αφαιρώντας το “H” που το καθιστούσε δύσκολο στην προφορά. Τα αποτελέσματα είναι στις κασετίνες και στις μολυβοθήκες εκατομμυρίων ανθρώπων.
Συνεχίζοντας, είναι ένα άθλημα ή μάλλον το άθλημα που βλέπεις να παίζουν στο προαύλιο του σχολείου σου… μιλάω για το Μπάσκετ ή καλαθοσφαίριση. Ο καναδός καθηγητής Δρ. Τζέιμς Νάισμιθ δίδασκε φυσική αγωγή μια βροχερή μερα τον Δεκέμβριο του 1891. Στην προσπάθειά του να κρατήσει το τμήμα του δραστήριο αναζητούσε ένα δυναμικό άθλημα στα μέτρα του εσωτερικού γυμναστηρίου, κατα την διάρκεια του μακρύ χειμώνα που περνούσε η Νέα Αγγλία. Αφού απέρριψε αρκετές ιδέες, έγραψε σε ένα χαρτί τους πρώτους κανόνες Καλαθοσφαίρισης και κάρφωσε ένα καλάθι ροδάκινων σε ύψος 3,03 μέτρων. Το καλάθι για ροδάκινα είχε πάτο και μετά από κάθε πόντο κάποιος έπρεπε να ανεβαίνει με σκάλα για να παίρνει πίσω την μπάλα. Οπότε αφαιρέθηκε ο πάτος του καλαθιού και προστέθηκε δίχτυ για να κόβει την ταχύτητα της μπάλας αποφεύγοντας έτσι τραυματισμούς. Το πρώτο παιχνίδι καλαθοσφαίρισης χρησιμοποίησε μπάλα ράγκμπι. Επίσης στην αρχή δεν υπήρχε η ντρίμπλα εκτός της σκαστής πάσας. Έτσι μετά από πολλές τροποποιήσεις το μπάσκετ έγινε το άθλημα που ξέρουμε και αγαπάμε σήμερα.
Μένοντας στο θέμα τον αθλημάτων… Ποδόσφαιρο. Τι κι αν σας έλεγα πως το ποδόσφαιρο είναι δημιούργημα των αρχαίων Ελλήνων. Στον επίσκυρο δύο αντίπαλες ομάδες τραβούσαν μια γραμμή στην μέση που ονόμαζαν σκύρο και πάνω της τοποθετούσαν την μπάλα. Πίσω από κάθε ομάδα τραβούσαν μια άλλη γραμμή. Σκοπός του παιχνιδιού ήταν καθώς η μία ομάδα κλωτσούσε την μπάλα στην άλλη και εκείνη με την σειρά της την έριχνε πίσω, η μία από τις δύο ομάδες να αναγκαζόταν να τραβηχτεί πίσω από την την δεύτερη γραμμή, που βρίσκεται από πίσω της. Στα μέσα του 19ου αιώνα μ.Χ. η Αγγλία αναγκάστηκε να οριοθετήσει με κανόνες το άθλημα σε σχέση με τα παρόμοια που παίζοντας στα σχολεία.
Μιλήσαμε για το μολύβι, οπότε φυσικό επόμενο η αναφορά της γόμας ή σβήστρας ή γομολάστιχας ή λάστιχος, όπως επιθυμείτε. Ο Άγγλος μηχανικός Έντουαρντ Νέρν το 1770 στην προσπάθειά του να κερδίσει στον διαγωνισμό για τη μεγαλύτερη ανακάλυψη παρατήρησε την ιδιότητα του καουτσούκ να σβήνει κείμενα και σχέδια από μολύβι. Έτσι, κατασκευάζει την πρωτη γομολάστιχα. Άρχισε την παραγωγή τους και τις διέθετε σε υψηλές τιμές. Αυτή ήταν και η πρώτη χρήση τους στην Ευρώπη. Το 1838 ο Τσαρλς Γκουντγίαρ, ένας Αμερικανός εφευρέτης, παρατήρησε τα μειονεκτήματα της γόμας και κατα κύριο λόγο την ευπάθειά της. Καθώς η γόμα θεωρούνταν ακατάλληλη για χρήση, ο Γκουντγίαρ ανακαλύπτει την μέθοδο του Βουλκανισμού. Με αυτήν το καουτσούκ γινόταν πιο ελαστικό και ανεκτικό. Έτσι πέρα από το σβήσιμο απεκτησε κι άλλες χρήσεις. Εξου και τα ελαστικά Γκουντγίαρ.
Τέλος, θα ήθελα να κλείσω με το βάσανο όλης της μαθητικής κοινότητας… οι εργασίες για το σπίτι. Ο μύθος λέει πως ο Ρομπέρτο Νεβίλης εκπαιδευτικός στην Βενετία τις εφηύρε ως τιμωρία για τους μαθητές του. Αλλά στην πραγματικότητα ο Χόρας Μαν, πατέρας του εκπαιδευτικού συστήματος, εμπνευσμένος από τους μαθητές της Volksschulen στην Πρωσία επινόησε την “εξάσκηση” στο σπίτι. Οι εν λόγω μαθητές έπαιρναν ασκήσεις για το σπίτι για να δείξουν την ισχυροτητα και την ικανότητα του Γερμανικού κράτους.
Τώρα που τελείωσε το ταξίδι στα άδυτα της εκπαίδευσης, είστε από τους τυχερούς που διάβασαν το άρθρο και ξέρουν τι γίνεται γύρω τους στον κόσμο.
