Από τις μαθήτριες: Άννα Κόλτση (Γ1), Δήμητρα Μαρκουζάνη (Γ1), Μαρία Μητρέντση (Γ1) και Ελευθερία Νάνου (Γ2)
Το AIDS παρατηρήθηκε κλινικά για πρώτη φορά το 1981 στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι αρχικές περιπτώσεις ήταν ένα σύνολο από χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών και ομοφυλόφιλους άνδρες που δεν είχαν κάποια γνωστή βλάβη ανοσοποιητικού και παρουσίαζαν συμπτώματα πνευμονίας από πνευμονοκύστη (PCP), μιας σπάνιας ευκαιριακής λοίμωξης που ήταν γνωστό ότι παρουσιαζόταν σε ανθρώπους με εκτεθειμένο ανοσοποιητικό σύστημα. Σύντομα ένας επιπρόσθετος αριθμός ομοφυλόφιλων ανδρών ανέπτυξε έναν παλαιότερα σπάνιο καρκίνο του δέρματος, το σάρκωμα Kaposi (KS). Πολλές ακόμη περιπτώσεις PCP και KS εμφανίστηκαν, θέτοντας σε συναγερμό τα αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), τα οποία δημιούργησαν μια ομάδα κρούσης προκειμένου να παρακολουθηθεί και να τεθεί υπό έλεγχο η επιδημία.
Τι είναι το AIDS
AIDS σημαίνει Acquired Immune Deficiency Syndrome, δηλαδή Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας και προκαλείται από τον HIV. Οι ονομασίες HIV και AIDS μπορεί να συγχέονται γιατί και οι δύο αυτοί όροι περιγράφουν την ίδια νόσο. Σκεφτείτε το AIDS σαν μια προχωρημένη HIV νόσο. Ένα άτομο με AIDS έχει ένα ανοσοποιητικό σύστημα τόσο αποδυναμωμένο από τη δράση του HIV που συνήθως αρρωσταίνει από μία ή περισσότερες καιροσκοπικές , όπως πνευμονία (PCP) ή Σάρκωμα Καπόζι (KS), Σύνδρομο Επίσχνασης (απώλεια βάρους), βλάβες στην μνήμη, ή καρκίνο. Αν κάποιο άτομο με HIV διαγνωσθεί με κάποιες από αυτές τις ευκαιριακές λοιμώξεις , τότε λέμε ότι έχει AIDS. Το AIDS συνήθως παίρνει καιρό για να αναπτυχθεί από την στιγμή που το άτομο μολυνθεί με HIV , συνήθως μεταξύ 2 έως 10 χρόνια ή και περισσότερο. Όταν ένα άτομο διαγνωσθεί με AIDS, τότε θεωρείται ότι αυτό το άτομo έχει AIDS, ακόμα και αν τα CD4 του ανέβουν και πάλι ή αναρρώσει από την ασθένεια που καθόρισε ότι έχει AIDS.
Στις μέρες μας η πληροφόρηση σχετικά με τον HIV είναι ευρέως διαδεδομένη, με αποτέλεσμα να μπορούμε να προφυλαχθούμε από τον ιό, αλλά και σε περίπτωση που προσβληθούμε να λάβουμε την απαραίτητη ιατρική βοήθεια, που εξασφαλίζει ποιότητα ζωής.
Τα στάδια
Το πρώτο στάδιο : ονομάζεται οξεία λοίμωξη και ξεκινά συνήθως εντός δύο έως έξι εβδομάδων μετά τη μόλυνση. Τα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν μία εβδομάδα ή δύο. Σε αυτό το στάδιο, τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά της απλής γρίπης ή μπορεί να είναι παρόμοια με αυτά άλλων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων.
Στο δεύτερο στάδιο : που ονομάζεται ασυμπτωματική περίοδος, το ανοσοποιητικό σύστημα χάνει τη μάχη με τον ιό HIV και τα συμπτώματα υποχωρούν. Η περίοδος αυτή μπορεί να διαρκέσει 10 ή και περισσότερα χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου χωρίς συμπτώματα, ο HIV σκοτώνει αργά τα CD4 Τ-λεμφοκύτταρα και καταστρέφει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Στο τρίτο στάδιο : ο αριθμός των κυττάρων CD4 έχει μειωθεί κάτω των 200 και ένα άτομο με λοίμωξη από HIV, λέμε ότι νοσεί από AIDS.
Τα συμπτώματα που δεν θα πρέπει να αγνοείτε
Πυρετός: Ένα από τα πρώτα σημάδια του HIV μπορεί να είναι ένας ήπιος πυρετός, που συνοδεύεται συνήθως από αίσθημα κόπωσης, διόγκωση λεμφαδένων και πονόλαιμο.
Κόπωση: Η φλεγμονώδης αντίδραση που προκαλείται από το ανοσοποιητικό σύστημα, μπορεί να σας κάνει να αισθάνεστε κουρασμένοι και ληθαργικοί. Το σύμπτωμα αυτό μπορεί να εμφανιστεί στην αρχή ή και πολύ αργότερα. Πόνος στους μύες, τις αρθρώσεις και διογκωμένοι λεμφαδένες.
Τα συμπτώματα του AIDS συχνά μπερδεύονται με αυτά της γρίπης, της μονοπυρήνωσης ή άλλων ιογενών λοιμώξεων, ακόμα και της σύφιλης ή της ηπατίτιδας. Οι λεμφαδένες είναι μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος του σώματος και τείνουν να αναπτύσσουν φλεγμονή όταν υπάρχει μόλυνση.
Πονόλαιμος και πονοκέφαλος: Όπως και άλλα συμπτώματα, ο πονόλαιμος και ο πονοκέφαλος μπορεί συχνά να παρερμηνευτούν ως σημάδια κοινού κρυολογήματος. Ωστόσο αποτελούν συμπτώματα του αρχικού σταδίου.
Δερματικά εξανθήματα: Τα εξανθήματα του δέρματος μπορεί να εμφανιστούν στα πρώτα ή τα μετέπειτα στάδια του HIV. Το εξάνθημα εμφανίζεται στο 20-50% των περιπτώσεων και είναι κηλιδοβλατιδώδες, ενώ εμφανίζεται συνήθως στον κορμό.
Ναυτία, εμετός, διάρροια: Το 30% με 60% των ατόμων έχουν ναυτία, εμετό ή διάρροια στα πρώτα στάδια του HIV.
Απώλεια βάρους: Η απώλεια βάρους αποτελεί σημάδι προχωρημένου σταδίου της νόσου και ενδέχεται να οφείλεται σε σοβαρή, συνεχόμενη διάρροια. Ένα άτομο θεωρείται ότι έχει Σύνδρομο Απίσχνασης οφειλόμενο σε HIV, όταν έχει απώλεια άνω του 10% του βάρους του και 30 ημέρες διάρροιας ή αδυναμίας και πυρετού.
Ξηρός βήχας: Ο επίμονος και ξηρός βήχας αποτελεί ένα από τα συνηθέστερα συμπτώματα της νόσου, σε προχωρημένο στάδιο.
Πνευμονία: Η πνευμονία αποτελεί μια σοβαρή λοίμωξη που προκαλεί φλεγμονή και συσσώρευση υγρών στους πνεύμονες. Ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να ανταπεξέλθει εύκολα στην πνευμονία, σε αντίθεση με ένα εξασθενημένο, όπως αυτό ενός ατόμου με τον ιό HIV.
Βραδινή εφίδρωση: Περίπου οι μισοί από τους ασθενείς με AIDS παρουσιάζουν νυχτερινές εφιδρώσεις κατά τα πρώτα στάδια της λοίμωξης.
Αλλαγές στα νύχια: Οι μεταβολές στο σχήμα, το μέγεθος ή το χρώμα των νυχιών οφείλονται στη μυκητίαση candida, που αποτελεί σύμπτωμα της νόσου.
Μύκητας Candida: Τα εξαντλημένα ανοσοποιητικά συστήματα είναι επιρρεπή στις μυκητιάσεις. Ο μύκητας Candida είναι πολύ συνηθισμένος και τείνει να εμφανίζεται στο στόμα ή τον οισοφάγο δυσκολεύοντας την κατάποση.
Σύγχυση ή δυσκολία συγκέντρωσης: Εκτός από την σύγχυση και δυσκολία συγκέντρωσης, η άνοια που σχετίζεται με το AIDS μπορεί να προκαλέσει επίσης προβλήματα μνήμης και συμπεριφοράς, όπως θυμό ή ευερεθιστότητα.
Απλός έρπητας ή έρπητας των γεννητικών οργάνων: Ο έρπητας στο στόμα ή τα γεννητικά όργανα αποτελεί προχωρημένο σύμπτωμα της λοίμωξης.
Μυρμήγκιασμα και αδυναμία: Σε προχωρημένο στάδιο, ο HIV μπορεί να προκαλέσει μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα χέρια και τα πόδια, που ονομάζεται περιφερική νευροπάθεια. Παρουσιάζεται περίπου στο 30% των ασθενών με AIDS, συνήθως κατά τα προχωρημένα στάδια της νόσου.
Διαταραχές στον έμμηνο κύκλο: Η νόσος σε προχωρημένο στάδιο φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο για διαταραχές στον κύκλο των γυναικών, όπως λιγότερες ή πιο ήπιες περιόδους.
Οι γενικές εξετάσεις αίματος δεν ανιχνεύουν τον ιό HIV ή τα αντισώματά του, για αυτό το λόγο απαιτείται μια ειδική εξέταση για να διαπιστωθεί αν κάποιος έχει μολυνθεί.
Το AIDS στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα η πρώτη περίπτωση AIDS εμφανίστηκε το 1981, ο πρώτος θάνατος από AIDS καταγράφηκε το 1983 και τα πρώτα δηλωθέντα περιστατικά μόλυνσης HIV το 1984. Η επιδημία ακολούθησε αυξητική τάση μέχρι και το 1997-8, οπότε ακολούθησε πτώση των νέων μολύνσεων HIV ανά χρόνο και σταθεροποίηση μέχρι περίπου το 2003-4. Στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα ο αριθμός των νέων HIV μολύνσεων ανά έτος παρουσίασε γενικά αυξητική τάση. Τη διετία 2009-2011 σημειώθηκε μια σοβαρή μεταβολή, καθώς οι νέες μολύνσεις αυξήθηκαν κατά 57% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, τάση που συνεχίστηκε και το 2012 οπότε ο αριθμός δηλωθέντων περιπτώσεων ανά έτος και σε σύνολο 100.000 πληθυσμό έφτασε τις 9,2 (δεύτερη υψηλότερη τιμή όλων των ετών, μετά το 1998, και υψηλότερη τιμή νέων λοιμώξεων από την αρχή της επιδημίας). Αυτή η εξέλιξη σήμανε και μια σημαντική αλλαγή στα επιδημιολογικά δεδομένα τα σχετικά με τον τρόπο μετάδοσης του ιού, καθώς το σύνολο σχεδόν των επιπλέον νέων κρουσμάτων αφορά χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών, οι περιπτώσεις των οποίων το 2012 ήταν στο 3.500% σε σχέση με αυτές του 2010.Πλέον τα νέα κρούσματα σε χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών αποτελούν την πλειοψηφία των νεοδηλωθέντων κρουσμάτων. Από την αρχή της επιδημίας στην Ελλάδα και μέχρι το φθινόπωρο του 2012 είχε καταγραφεί συνολικός αριθμός 12.556 οροθετικών ατόμων, από τα οποία περίπου 18% ήταν γυναίκες, και 86 παιδιά .Έχουν διαγνωσθεί 3.369 περιπτώσεις AIDS και καταγραφεί συνολικά 2.289 θάνατοι στον πληθυσμό των HIV οροθετικών, ανεξάρτητα από την εμφάνιση AIDS ή μη. Μέχρι και το τέλος του 2011, οι συνολικοί θάνατοι λόγω AIDS ήταν 1.714.
Τρόποι αντιμετώπισης της νόσου
Η έρευνα για τη βελτίωση των σημερινών θεραπειών περιλαμβάνει τη μείωση των παρενεργειών των σημερινών φαρμάκων, την περαιτέρω απλοποίηση των φαρμακευτικών σχημάτων για τη βελτίωση της συμμόρφωσης και τον καθορισμό της καλύτερης αλληλουχίας των σχημάτων για την αντιμετώπιση της φαρμακευτικής αντοχής του ιού. Εντούτοις μόνο ένα (προληπτικό) εμβόλιο πιστεύεται ότι είναι ικανό να σταματήσει την πανδημία. Και αυτό γιατί ένα εμβόλιο θα κόστιζε λιγότερο και έτσι θα γινόταν οικονομικά ανεκτό στις αναπτυσσόμενες χώρες και δεν θα απαιτούσε καθημερινή θεραπεία. Όμως μετά από περισσότερα από 20 χρόνια έρευνας, ο HIV-1 παραμένει δύσκολος στόχος για τα εμβόλια και δεν έχει βρεθεί ούτε προληπτικό εμβόλιο, ούτε πλήρης θεραπεία για τη νόσο.
Η 1η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS το 1988, με απόφαση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας και στη συνέχεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, με στόχο την πληρέστερη ενημέρωση του κοινού για την επιδημία του AIDS που οφείλεται στη μετάδοση του ιού HIV. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, περίπου 35.000.000 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV. Το μήνυμα για τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, τη Δευτέρα 1η Δεκεμβρίου 2014, ήταν «Getting to Zero», μήνυμα που αντανακλά τους στόχους του στρατηγικού σχεδίου του UNAIDS (Κοινό Πρόγραμμα του ΟΗΕ για τον ιό του AIDS) για την περίοδο 2011-2015: «Μηδενίζουμε τις νέες μολύνσεις από τον HIV, μηδενίζουμε τις διακρίσεις, μηδενίζουμε τους θανάτους από AIDS».