Από τις Κωνσταντίνα Καλέση και Κωνσταντίνα Κωνσταντινίδου, μαθήτριες του Α1
Για 100 εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο, αυτή τη χρονιά δεν χτύπησε το κουδούνι του σχολείου, απλούστατα γιατί δεν πηγαίνουν σχολείο επειδή δουλεύουν, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας. Πάνω από 246 εκατομμύρια παιδιά (ηλικίας 5 έως 17 ετών) στον κόσμο εργάζονται. Και δυστυχώς, αντίθετα από ό,τι θα νόμιζαν πολλοί, το φαινόμενο των εργαζόμενων παιδιών και των παιδιών που δεν πάνε στο σχολείο δεν είναι άγνωστο και στη χώρα μας.
Το μέλλον γι’ αυτά τα παιδιά διαγράφεται ζοφερό, καθώς δεν τους δίνεται καν η δυνατότητα να αναπτύξουν τις ικανότητές τους και να διευρύνουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους αλλά και την κοινωνική τους θέση μέσα από το σχολείο. Βασικά δικαιώματα του παιδιού όπως το δικαίωμα στη μόρφωση και το δικαίωμα στο παιχνίδι είναι άγνωστα γι’ αυτά τα παιδιά. Κάποια δουλεύουν σε θορυβώδη κι επικίνδυνα εργοστάσια, άλλα στα χωράφια από την αυγή ως το σούρουπο, άλλα είναι θύματα της βιομηχανίας του σεξ. Πολλά είναι «αόρατα» κυριολεκτικά, καθώς δουλεύουν σε σπίτια ως οικιακοί βοηθοί, ή σε βιοτεχνίες κατασκευής χαλιών ή αθλητικών ειδών (π.χ. μπάλες στο Πακιστάν), συχνά με κάποια μορφή σκλαβιάς. Κάποια τραυματίζονται σοβαρά ή πεθαίνουν πριν καν την εφηβεία. Και ας μην ξεχνάμε τα ψυχολογικά τραύματα και την καθυστέρηση στην πνευματική και σωματική ανάπτυξη ενός παιδιού που δουλεύει.
Η οικονομική συνεισφορά τους στον ελλιπή οικογενειακό προϋπολογισμό αποτελεί τον βασικότερο παράγοντα που ωθεί τα παιδιά στην εργασία και κατ’ επέκταση στην εκμετάλλευσή τους από πολύ μικρή ηλικία. Ο κυρίαρχος ρόλος του οικονομικού παράγοντα στην έναρξη της παιδικής εργασίας γίνεται φανερός αν εξετάσει κανείς την οικογενειακή προέλευση των παιδιών. Πρόκειται κυρίως για παιδιά οικονομικώς ασθενέστερων οικογενειών, αναλφάβητων και σε μεγάλο ποσοστό προσφύγων. Η παιδική ηλικία δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις συνώνυμη με την ανεμελιά, το παιχνίδι και τα ξένοιαστα μαθητικά χρόνια, καθώς, εκατομμύρια παιδιά σε ολόκληρο τον κόσμο χάνουν νωρίς το παιδικό τους χαμόγελο και αναγκάζονται από την τρυφερή τους ηλικία να ενταχθούν στον σκληρό κόσμο της εργασίας.
ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Τα αίτια της παιδικής εργασίας δεν είναι τα ίδια παντού και σε κάθε κατηγορία εργασίας. Συγκεκριμένα ένα παιδί που εργάζεται βοηθώντας στην οικογενειακή επιχείρηση ή στην οικογενειακή φάρμα εργάζεται πρωτίστως για βοήθεια ή ξεκούραση των γονέων. Τα παιδιά που δουλεύουν στο δρόμο δουλεύουν λόγω ανάγκης καθώς λογικά θα έχουν οικονομικά προβλήματα οι γονείς τους (εάν υπάρχουν) ή μπορεί να τους έχουν βάλει οι ίδιοι οι γονείς τους και τα εκμεταλλεύονται. Επίσης τα παιδιά που δουλεύουν ως υπάλληλοι καταστημάτων ή εστιατορίων συνήθως δουλεύουν επειδή το θέλουν οι ίδιοι για να αυξήσουν τα έσοδά τους ή για να συνδράμουν στο οικογενειακό ταμείο. Για τις απάνθρωπες μορφές εργασίας τα αίτια είναι η εκμετάλλευση και μόνο. Όσον αφορά τα «sweatshops» τα αίτια είναι πιο απλά: τα παιδιά εργάζονται σ’ αυτά τα σκληρά εργοστάσια καθώς η εργασία τους σ’ αυτά είναι το μόνο μέσω επιβίωσης που έχουν. Τέλος, στις «ψυχαγωγικές εργασίες» τα ίδια τα παιδιά παροτρύνονται από τους γονείς τους συνήθως, καθώς ενδέχεται να έχουν μεγάλα κέρδη από αυτές τις δραστηριότητες.
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
Μερικές δεκαετίες πριν δεν υπήρχε η επιλογή για το αν θα δουλέψεις ή θα σπουδάσεις καθώς η οικογένεια χρειαζόταν χρήματα γι” αυτό τα μικρά παιδιά βοηθούσαν τους γονείς τους στις αγροτικές κυρίως εργασίες και έτσι πήγαιναν μόνο για λίγα χρόνια σχολείο ή πολλές φορές και καθόλου. Στον δυτικό κόσμο του 21ου αιώνα μας φαίνεται λογικό ότι κάθε παιδί πηγαίνει υποχρεωτικά σχολείο και μόλις τελειώσει την υποχρεωτική φοίτηση έχει το δικαίωμα να συνεχίσει τις σπουδές του ή να βγει στην αγορά εργασίας. Αυτό που μας φαίνεται λογικό σε αφρικανικές και ασιατικές χώρες κυρίως δεν συμβαίνει λόγω της ανέχειας του κόσμου, γι” αυτό οι γονείς βγάζουν τα παιδιά τους από νωρίς στην δουλειά για την επιβίωση της οικογένειας. Τα παιδιά στις υποανάπτυκτες χώρες δουλεύουν σε χωράφια, σε μεγάλα εργοστάσια των πολυεθνικών που έχουν βρει τον τρόπο να παράγουν πολύ με μικρή δαπάνη, ενώ πολλά παιδιά καταλήγουν δυστυχώς στην πορνεία. Η οικονομική κρίση όμως χτυπάει κόκκινο καμπανάκι και σε χώρες της Ε.Ε. μαζί και στην Ελλάδα. Ο αριθμός των παιδιών που εργάζονται, και ζητιανεύουν μεγαλώνει συνεχώς επειδή οι γονείς τους χάνουν την δουλειά τους ενώ πολλές φορές καταλήγουν να μένουν και στον δρόμο. Ίσως όμως αυτός να είναι τελικά και ο σκοπός των μεγαλοεπιχειρηματιών, να δημιουργήσουν τριτοκοσμικές χώρες με φθηνά παιδικά χέρια στον όλο και πιο φτωχό ευρωπαϊκό νότο με εύκολα θύματα να φαντάζουν η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία κλπ. Πολύ άσχημο είναι βέβαια πως τις περισσότερες φορές τα παιδιά που αναγκάζονται να δουλέψουν σε πολύ μικρή ηλικία συχνά μπλέκουν με συμμορίες, κλέβουν, πέφτουν θύματα σεξουαλικής βίας και εμπορίου οργάνων.
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΑΤΟΜΟ
Υπάρχουν εργασίες οι οποίες από τη φύση τους είναι επιβλαβείς για την υγεία των ανηλίκων, λόγω των επικίνδυνων συνθηκών είτε εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών, δονήσεων, θορύβων είτε εξαιτίας ορισμένων επικίνδυνων φυτοφαρμάκων, χημικών ουσιών, λιπασμάτων και μικροβίων από τα απορρίμματα με τα οποία αυτά τα παιδιά είναι αναγκασμένα να έρχονται σε επαφή. Εξίσου σημαντικές απώλειες στη ζωή των εργαζόμενων ανηλίκων φέρουν τα διάφορα μηχανήματα, εξοπλισμοί και εργαλεία τα οποία χρησιμοποιούν στην χειρωνακτική εργασία τα παιδιά και συχνά τραυματίζονται ανεπανόρθωτα με αποτέλεσμα πολλές φορές να φτάνουν και στον ακρωτηριασμό. Στη χειρωνακτική εργασία επίσης κατατάσσεται η μεταφορά βαρέων φορτίων η οποία μπορεί να αποβεί μοιραία καθώς μέχρι την ηλικία των 15 ετών απαγορεύεται κάθε είδους ανύψωση. Επιβλαβείς για την υγεία είναι και οι εργασίες οι οποίες πραγματοποιούνται σε επικίνδυνα ύψη ή κάτω από την επιφάνεια του εδάφους ή του νερού. Όσον αφορά στην ψυχική υγεία των ανηλίκων οι οποίοι εργάζονται παρά τη θέλησή τους, είναι πολλοί οι παράγοντες οι οποίοι μπορούν να τους προκαλέσουν σημαντικά ψυχολογικά τραύματα. Κύριος παράγοντας είναι η κακοποίηση την οποία δέχονται τα παιδιά αυτά αφού είναι ευάλωτα και σωματικά αδύναμα. Η κακοποίηση αυτή η οποία πολλές φορές είναι και σεξουαλική, δημιουργεί έντονες ανησυχίες στα παιδιά καθώς και συμπλέγματα κατωτερότητας τα οποία θα τα εμποδίσουν αργότερα στην ένταξή τους στην κοινωνία. Επίσης τους καλλιεργούν μια εχθρότητα, η οποία αργότερα τους οδηγεί στη βία και συνεπώς δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος.
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, υπολογίζεται ότι τα εργαζόμενα ανήλικα παιδιά αγγίζουν τα 246 εκατομμύρια ανά τον κόσμο από τα οποία τα 171 εκατομμύρια εργάζονται κάτω από επικίνδυνες συνθήκες, χωρίς την τήρηση των στοιχειωδών κανόνων υγιεινής και ασφάλειας.
► Μόνο στη Λατινική Αμερική υπάρχουν 48 εκατομμύρια παιδιά που εργάζονται.
► Κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο 22 χιλιάδες παιδιά πεθαίνουν από αιτίες που σχετίζονται με την εργασία.
► Περίπου 8,4 εκατομμύρια παιδιά είναι θύματα δουλείας και πορνείας.
► Επιπλέον περισσότερα από 100 εκατομμύρια από αυτά τα παιδιά δεν πηγαίνουν στο σχολείο.
► Οι περιοχές όπου εντοπίζεται έντονα το πρόβλημα της παιδικής εργασίας είναι: Ασία, Αφρική, Λατινική Αμερική και Καραϊβική, Μέση Ανατολή.
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι κάθε χρόνο 10.000 παιδιά εγκαταλείπουν το σχολείο και μάλιστα την υποχρεωτική εκπαίδευση (Δημοτικό, Γυμνάσιο), ενώ συναντάμε περίπου 50.000 παιδιά να δουλεύουν σε εργοστάσια, χωράφια και καταστήματα. Η παιδική εργασία παρατηρείται περισσότερο στην ύπαιθρο χωρίς να υστερούν και τα μεγάλα αστικά κέντρα, ιδιαίτερα στις υποβαθμισμένες, εργατικές συνοικίες. Τα παιδιά κατασκευάζουν παιχνίδια εργάζονται σε βιοτεχνίες, στα νησιά το καλοκαίρι και σε οικογενειακού χαρακτήρα επιχειρήσεις.
Η παιδική εργασία συνδέεται με την μαθητική διαρροή. Σύμφωνα με την έρευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου το 1997, 7 στους 10 μαθητές εγκαταλείπουν το σχολείο και βρίσκουν διέξοδο σε βοηθητικές εργασίες. Η ίδια έρευνα αποκαλύπτει ότι ενώ οι διαρροές (στην υποχρεωτική εκπαίδευση) έχουν μειωθεί στο 10% περίπου από την περασμένη δεκαετία, το πρόβλημα παραμένει οξύ σε ορεινούς νομούς της κεντρικής – δυτικής ηπειρωτικής Ελλάδας, στα νησιά, στη Θράκη, την Κεντρική Μακεδονία και ορισμένες περιοχές της Πελοποννήσου, όπου τα παιδιά εγκαταλείπουν την εκπαίδευση για να συνεισφέρουν στο οικογενειακό εισόδημα ή να εργαστούν στον τουριστικό ή αγροτικό τομέα. Όσον αφορά δε, τους λόγους, που τους οδηγούν στην εργασία είναι η φτώχεια, οι άνισες εκπαιδευτικές δυνατότητες κατά γεωγραφική περιοχή, αρκετές φορές το αρνητικό οικογενειακό περιβάλλον καθώς και η προκατάληψη απέναντι σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες (πρόσφυγες και τσιγγάνοι), οι οποίοι λόγω των πρόσφατων πολιτικών ανακατατάξεων έχουν αυξηθεί στην Ελλάδα. Ο συνδυασμός όλων των παραπάνω, εντείνει την εμφάνιση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας μέσα στα οποία εντάσσεται και η παιδική εκμετάλλευση.
Σύμφωνα με την έρευνα της Unicef η Ελλάδα κατατάσσεται στις αναπτυσσόμενες χώρες που εφαρμόζουν «ελλιπή και ανεπαρκή» μέτρα για την προστασία της μητρότητας και του παιδιού. Τη διατύπωση αυτή, της Unicef, επαληθεύουν και τα δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας. Τεράστιο είναι το πρόβλημα της προστασίας του παιδιού στη χώρα μας. Αναφορικά με τη νομική κατοχύρωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων παιδιών, ελάχιστες φορές ισχύει. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία, τα δικαιώματα των ανήλικων εργαζομένων καταπατώνται καθότι δεν εφαρμόζεται η ελληνική νομοθεσία που αφορά την απασχόληση των νέων.
ΠΑΚΟΣΜΙΑ ΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παιδικής Εργασίας εορτάζεται κάθε χρόνο στις 12 Ιουνίου. Καθιερώθηκε από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, με στόχο την καταπολέμηση της παιδικής εργασίας και πιο συγκεκριμένα τον περιορισμό της παράνομης διακίνησης παιδιών. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο, περίπου 1,2 εκατομμύρια παιδιά πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης ενός καλά οργανωμένου δικτύου, που έχει στήσει μια γέφυρα μεταφοράς παιδιών από τις αναπτυσσόμενες στις βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες. Το 1999 οι περισσότερες χώρες – μέλη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας υπέγραψαν μια συμφωνία που υποχρέωνε όλες τις πλευρές να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα, προκειμένου να περιοριστεί το φαινόμενο της παιδικής εργασίας. Έως σήμερα, όμως, τα αποτελέσματα αυτής της συμφωνίας δεν έχουν γίνει ορατά.
Πηγές:
http://paidikh-ergasia.weebly.com/