Ακούγοντας κάποιος αδαής στους υπολογιστές τη λέξη «ιός» πιθανόν να νομίσει ότι είναι κάποιο ζουζούνι που πετά από τον έναν υπολογιστή στον άλλο μολύνοντάς τους. Κι όμως! Το 1947 η προγραμματίστρια Murray Grace Hopper προσπαθούσε να βρει γιατί το πρόγραμμα που είχε γράψει η ίδια για τον υπολογιστή MARK II δε λειτουργούσε όπως το είχε σχεδιάσει. Η έρευνά της οδήγησε στον εντοπισμό ενός μικρού εντόμου (bug), που είχε πεθάνει και απομείνει μέσα σε κάποια υποδοχή του υπολογιστή, με αποτέλεσμα να εμποδίζει την επαφή και συνεπώς τη δίοδο του ρεύματος από εκεί. Όταν το αφαίρεσε, το πρόγραμμα λειτούργησε πάλι κανονικά. Από τότε καθιερώθηκε όλα τα σφάλματα στα υπολογιστικά συστήματα να αποκαλούνται «bugs» και η διαδικασία διόρθωσης σφαλμάτων «Debugging».

Ο όρος «ιός υπολογιστών» ανήκει στον καθηγητή Πληροφορικής Φρεντ Κοέν που τον διατύπωσε το 1984. Ένας ιός υπολογιστή δεν είναι τίποτε άλλο από ένα εκτελέσιμο, συνήθως καταστροφικό πρόγραμμα που έχει την ικανότητα να αναπαράγει τον εαυτό του. Αυτό σημαίνει ότι ένας ιός πολλαπλασιάζεται σε έναν υπολογιστή, δημιουργώντας αντίγραφα του εαυτού του, χωρίς να το αντιλαμβάνεται ο χρήστης. Αυτός ο πολλαπλασιασμός είναι σκόπιμος και αποτελεί τμήμα του προγράμματος του ιού.

     Ωστόσο, ο πραγματικός πρόγονος των σύγχρονων ιών δεν εμφανίστηκε παρά μόνο στην δεκαετία του ’60. Σ” εκείνη την δεκαετία, μία ομάδα προγραμματιστών ανέπτυξαν ένα παιχνίδι με όνομα Core Wars, το οποίο μπορούσε να αναπαράγει τον εαυτό του κάθε φορά που εκτελούνταν, καταφέρνοντας ακόμη και να προκαλεί τον κορεσμό της μνήμης των υπολογιστών των υπόλοιπων παικτών. Οι δημιουργοί αυτού του μάλλον παράξενου παιχνιδιού δημιούργησαν επίσης το πρώτο antivirus: μία εφαρμογή ονόματι Reeper, η οποία μπορούσε να «καταστρέφει» τα αντίγραφα που δημιουργούσε το Core Wars.

     Η ύπαρξη του Core Wars κρατήθηκε μυστική μέχρι το 1983, όταν την αποκάλυψε ένας από τους δημιουργούς του, ενώ ακολούθησε μία περιγραφή του σ” ένα έγκυρο επιστημονικό περιοδικό: αυτό ήταν το πραγματικό σημείο αρχής των ιών υπολογιστών όπως τους ξέρουμε σήμερα.

     Μια από τις εκδοχές είναι οτι ο πρώτος ιος ανιχνεύτηκε στο ARPANET τον πρόδρομο του Διαδικτύου στις αρχές της δεκαετίας του ’70. Διαδόθηκε μέσω του λειτουργικού συστήματος TENEX , που χρησιμοποιούσε τότε το ARPANET και θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει όποια σύνδεση γινόταν με το δίκτυο για να μολύνει τους συνδεδεμένους υπολογιστές . Απεδείκνυε το μήνυμα «I’M THE CREEPER! CATCH ME IF YOU CAN». Σε σύντομο χρονικό διάστημα, ωστόσο, εμφανίστηκε ένα πρόγραμμα, το οποίο αποκαλούσε εαυτόν «Reaper», ανώνυμου δημιουργού, το οποίο ανίχνευε τον CREEPER στους υπολογιστές που είχε μολύνει και τον διέγραφε.

     Άλλη μια εκδοχή είναι πως ο δεκαπεντάχρονος Ρίτσαρντ  Σκρέντα δημιούργησε τον πρώτο εξαπλούμενο ιο, τον «Elk Cloner». Για να μπορέσει να εξαπλώσει τον ιο τον αποθήκευσε σε μια δισκέτα και την έδωσε σε φίλους και γνωστούς. Επειδή τότε οι υπολογιστείς δεν είχαν σκληρούς δίσκους (hard disks) η εξάπλωση ήταν πιο εύκολη. Όταν ο υπολογιστής εκκινούσε από τη μολυσμένη δισκέτα αντιγραφόταν μόνος του σε όποια άλλη δισκέτα είχε εκείνη τη στιγμή πρόσβαση ο υπολογιστής. Μετά την πεντηκοστή εκκίνηση από μολυσμένη δισκέτα, ο υπολογιστής εμφάνιζε το εξής μήνυμα (υπό μορφή στίχων – σε παρένθεση η ελληνική απόδοση):

Elk Cloner: The program with a personality (Tο πρόγραμμα με προσωπικότητα)

It will get on all your disks (θα καταλάβει όλους σας τους δίσκους)

It will infiltrate your chips (θα διεισδύσει στα τσιπ σας)

Yes it’s Cloner! (ναι, είναι ο Cloner!)

It will stick to you like glue (θα σας κολλήσει σαν με κόλλα)

It will modify ram too (θα τροποποιήσει και τη RAM)

Send in the Cloner! (διαδώστε τον Cloner!)

     Ο Cloner δεν είχε καταστροφικές προθέσεις και δημιουργήθηκε από τον έφηβο Σκρέντα ως αστείο. Ωστόσο διαδόθηκε στους υπολογιστές πολλών συμμαθητών του (και του καθηγητή του των Μαθηματικών!) εξασφαλίζοντας του έτσι μια θέση στην ιστορία των ιών.

     Μια ακόμα εκδοχή είναι πως ο πρώτος ιός που εμφανίστηκε στους προσωπικούς υπολογιστές ήταν ο Brain. Δημιουργήθηκε στο Πακιστάν το 1986 από τους αδελφούς Basit και Amjad Farooq Alvi οι οποίοι όταν ανακάλυψαν ότι το πρόγραμμα για υπολογιστή (λογισμικό) που είχαν δημιουργήσει αντιγραφόταν παράνομα από κάποιους άλλους, αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα μικρό προγραμματάκι το οποίο αντέγραφε τον εαυτό του και εμφάνιζε ένα προειδοποιητικό μήνυμα copyright σε κάθε παράνομο αντίγραφο που έκαναν οι πελάτες τους. Προσέβαλε τον τομέα εκκίνησης (boot sector) του σκληρού δίσκου  με αποτέλεσμα είτε να μπλοκάρει τον υπολογιστή είτε να παραμένει κρυμμένος και να διαδίδεται μέσω των δισκετών..

     Όποιος και αν ήταν ο δημιουργός του πρώτου ιού, το βέβαιον είναι ότι άνοιξε τον ψηφιακό ασκό του Αιόλου, αφού 20 χρόνια μετά κυκλοφορούν ελεύθεροι στον ηλεκτρονικό κόσμο περισσότεροι από 150.000 ιοί. Οι περισσότεροι από αυτούς στοχεύουν βεβαίως στα λειτουργικά προγράμματα της Microsoft και στις διάφορες εκδόσεις των Windows, τα οποία είναι εγκατεστημένα στο 90% των ηλεκτρονικών υπολογιστών στον κόσμο. H ραγδαία εξάπλωση των ιών και τα μεγάλα προβλήματα που προκαλούν οφείλονται, όπως είναι ευνόητο, στην επίσης ραγδαία εξάπλωση του Internet μέσω του οποίου διαδίδονται οι ιοί προσβάλλοντας ταυτόχρονα χιλιάδες ή και εκατομμύρια υπολογιστές κάθε φορά.

                          

Ο πρώτος άνθρωπος που «μολύνθηκε» από ιό υπολογιστών

     Ονομάζεται Mark Gasson και είναι μέχρι τώρα ο πρώτος άνθρωπος που κατάφερε να «κολλήσει» ιό υπολογιστή. Είναι ταλαντούχος ερευνητής κυβερνητικής στο Πανεπιστήμιο Reading, που θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα ερευνητικά κέντρα βιοκυβερνητικής και βιοπληροφορικής στη Μεγάλη Βρετανία.

     Ο Βρετανός επιστήμονας από χρόνια μελετά τις περίπλοκες σχέσεις και αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στους ηλεκτρονικούς και τους βιολογικούς εγκεφάλους και ήταν ο πρώτος που δημιούργησε το 2008 μια έξυπνη διεπιφάνεια επαφής ανθρώπου-μηχανής, η οποία έθετε σε άμεση επικοινωνία τα νεύρα ενός ποντικού με τα κυκλώματα ενός υπολογιστή!

     Αυτή τη φορά όμως προχώρησε ακόμη περισσότερο: κατάφερε να μολυνθεί από έναν ειδικά κατασκευασμένο ιό για να μολύνει τσιπάκια, δηλαδή ευρείας χρήσης μικροηλεκτρονικά κυκλώματα. Πώς τα κατάφερε; Εφαρμόζοντας την τεχνική του Kevin Warwick, εμφυτεύοντας δηλαδή το τσιπάκι κάτω από την επιφάνεια του δέρματος του βραχίονά του.

     Σκοπός αυτού του φαινομενικά «τρελού» εγχειρήματος ήταν να μελετήσει την ασφάλεια και τις παρενέργειες από τη χρήση τέτοιων μικροηλεκτρονικών εμφυτευμάτων. Πράγματι, το συγκεκριμένο τσιπάκι ήταν ένα ελαφρά τροποποιημένο τσιπάκι αναγνώρισης ή ταυτοποίησης του φορέα που το φέρει. Η σημασία αυτής της έρευνας είναι ότι απέδειξε πόσο εύκολο είναι να μεταδοθούν ιοί από ένα κεντρικό υπολογιστικό σύστημα π.χ. σε κάθε άλλο περιφερειακό σύστημα, ή το αντίστροφο (αφού τα περίπλοκα τσιπάκια είναι μίνι υπολογιστές).

     Όπως δήλωσε ο ίδιος ο Gasson: «Αποδείξαμε ότι η τεχνολογία των μικροηλεκτρονικών εμφυτευμάτων έχει αναπτυχθεί πλέον σε τέτοιο βαθμό ώστε τα εμφυτεύματα μπορούν να επικοινωνούν, να καταχωρίζουν και να επεξεργάζονται πληροφορίες. Στην πραγματικότητα είναι μίνι υπολογιστές. Αυτό σημαίνει ότι, όπως και τα πραγματικά PC, είναι ευάλωτα σε ιούς. Είναι λοιπόν ανάγκη να αναπτύξουμε την κατάλληλη τεχνολογία για να την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος».

     Εκτός όμως από το πόσο ευάλωτα είναι αυτά τα μικροηλεκτρονικά εμφυτεύματα, που γνωρίζουν ταχύτατη διάδοση σε όλο τον κόσμο, ο Μ. Gasson απέδειξε και πόσο ρευστά έχουν γίνει πλέον τα όρια μεταξύ ανθρώπου και μηχανής. Τελικά, τα βιοκυβερνητικά εμφυτεύματα του μέλλοντος προβλέπεται να είναι εξίσου -ή και περισσότερο- ευάλωτα στις επιθέσεις των ιών από τα βιολογικά κύτταρά μας!

ΠΟΤΗΡΙΑΔΗΣ ΝΙΚΟΣ  και  ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΑΝΤΩΝΗΣ

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Βικιπαίδεια

εγκυκλοπαίδεια της Panda Software για τους ιούς, στην διεύθυνση

www.pandasoftware.com/virus_info/encyclopedia/

boulaki.pblogs.gr

Κέντρο ΠΛΗΝΕΤ Ν. Φλώρινας

adep.gr/adepnet

tech.flash.gr

ifeed.gr