Έθιμα της Αποκριάς σε Μακεδονία και Θράκη.

Γράφει η Αριάδνη Θάνου, μαθήτρια του Α1 τμήματος.

Απόκρεω ή Αποκριά, χαρακτηρίζεται η περίοδος των τριών εβδομάδων πριν από την Καθαρά Δευτέρα, κατά την οποία επικρατεί το έθιμο του μασκαρέματος.«Αποκρεά» σημαίνει αποχή από το κρέας (από-κρεώ). Συνώνυμη της λέξης Αποκριά είναι και η λέξη Καρναβάλι (Carnival) που προέρχεται από το λατινικό carnem levare (αποχή από το κρέας).

Το κύριο γνώρισμα στις Απόκριες είναι οι μεταμφιέσεις τις οποίες συναντάμε σε ολόκληρη την Ελλάδα, καθώς και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Το όνομα των μεταμφιεσμένων διαφέρει από τόπο σε τόπο: κουδουνάτοι, καμουζέλες, μούσκαροι, αλλά το κοινότερο είναι μασκαράδες και καρνάβαλοι, που προέρχεται από τις ιταλικές λέξεις maschera και carnevale.Στην Ελλάδα υπάρχει πληθώρα από έθιμα που διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή. Πάμε μία βόλτα να δούμε πως γιορτάζονται οι απόκριες σε Ξάνθη και Καστοριά!

Καρναβάλι Ξάνθης

Τα δρώμενα της Αποκριάς

Τα έθιμα που κυριαρχούν κατά τις ημέρες της Αποκριάς είναι :

•          Καθαρμοί, άναμμα και σβήσιμο τελετουργικής φωτιάς, η «Τζάρους». Ο «Τζάρος» ή η «Τζάρους» κατά τους κατοίκους της Ανατολικής Θράκης, ήταν ένα κατασκευασμένο ανθρώπινο ομοίωμα, τοποθετημένο πάνω σε έναν σωρό από πουρνάρια που είχαν ανάψει. Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς ανάβανε μια μεγάλη φωτιά, στο κέντρο κάποιας αλάνας, πλατείας ή σε λόφο και πηδούσαν από πάνω για να μην έχουν «ψύλλι», δηλαδή ψύλλους το καλοκαίρι. Το έθιμο αυτό το έφεραν οι πρόσφυγες από το Σαμακώβ της Ανατολικής Θράκης και αναβιώνει κάθε χρόνο από τους κατοίκους του ομώνυμου συνοικισμού, ο οποίος βρίσκεται κοντά στη γέφυρα του ποταμού Κόσυνθου της Ξάνθης.

•          Ενθρόνιση και κάψιμο του βασιλιά Καρνάβαλου (σύμβολο του παλιού χρόνου, του Χειμώνα).

•          Τελετουργικά της μεταμφίεσης, της μάσκας, της μεταμόρφωσης του σώματος και της παραμόρφωσής του (όπως οι καμπούρηδες – γελωτοποιοί), δρώμενα και μιμοδράματα (κουρελήδων, κουδουνοφόρων που εισβάλλουν και αναστατώνουν με τον εκκωφαντικό θόρυβο και τα πειράγματα τους τον πολιτισμένο κόσμο). Γίνονται αναπαραστάσεις  και παρωδίες γάμου και κηδείας, θανάτου και νεκρανάστασης. Μέσα από τις μεταμφιέσεις επιδιώκεται η αντιστροφή της τάξης και της κοινωνικής ιεραρχίας π.χ. οι άντρες γίνονται γυναίκες, οι ζητιάνοι γίνονται βασιλιάδες, οι μωροί σοφοί, οι φτωχοί πλούσιοι κ.λ.π.

•          Πλουσιοπάροχα γλέντια με μέθη, κραιπάλη, ξέφρενους χορούς, σκωπτικούς διαλόγους, ανταλλαγή πειραγμάτων. Με το ποτό και το μεθύσι επιτυγχάνεται η απελευθέρωση του ανθρώπου π.χ. αθυροστομία, σάτιρα.

Απόκριες στην Καστοριά

Στην Καστοριά την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, στις πλατείες της πόλης και στα χωριά στήνονται μεγάλες φωτιές, οι λεγόμενες «Μπουμπούνες», το οποίο θεωρείται ένα προχριστιανικό έθιμο.

Ένα ακόμα παραδοσιακό έθιμο που τηρείται τη μέρα αυτή είναι το έθιμο του “Χάσκαρη”. Είναι ένα έθιμο που πραγματοποιείται την τελευταία Κυριακή της αποκριάς. Ένα βρασμένο αυγό δένεται με μια κλωστή, η οποία στερεώνεται σε ένα ξύλινο ραβδί (κλώστης). Ένα άτομο κρατάει το ραβδί και το κατευθύνει μπροστά από το ολάνοιχτο στόμα ενός άλλου ατόμου έως ότου “πιάσει” το αυγό. Ο συμβολισμός του χάσκαρη έχει να κάνει με τη Σαρακοστή. Με αυγό κλείνει το στόμα για την νηστεία, με αυγό ανοίγει ξανά το βράδυ της Ανάστασης.

Εσείς πως θα γιορτάσετε φέτος τις απόκριες;

Ελπίζω με κέφι και καλή παρέα!!!!!