ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

«Στις φλέβες μας ρέει αίμα ελληνικό»

της Αδαμαντίας Ζαχαρία και της Μελίνας Ντούμα

Ο  Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είναι μια σκοτεινή σελίδα στη νεότερη ιστορία. Σε πολλές χώρες του κόσμου δημιουργήθηκαν αντιστασιακές οργανώσεις. Στην Ελλάδα η αντίσταση ξεκίνησε το 1942 σε πολλές επαρχίες. Στις αντιστασιακές οργανώσεις εντάχθηκαν και πολλοί  Εβραίοι. Προτού οι Ναζί δείξουν τις προθέσεις τους για τους Εβραίους, ελάχιστοι ήταν αυτοί που συμμετείχαν σε αντιστασιακές οργανώσεις, όμως τα τραγικά γεγονότα στη Θεσσαλονίκη τους οδήγησαν στην αντίσταση.

Η κατάσταση στο αλβανικό μέτωπο και την ελληνική αντίσταση δεν χωρούσε διαχωρισμούς μεταξύ Χριστιανών και Εβραίων. Σημαντική είναι η συμβολή των Εβραίων στο αλβανικό μέτωπο. Ο πληθυσμός των Εβραίων στην Ελλάδα ανερχόταν στους 77.000. Από αυτούς οι 12.828 υπηρέτησαν στον ελληνικό στρατό, ενώ 343 από αυτούς ήταν αξιωματικοί. Τα θύματα των Εβραίων στρατιωτών φτάνουν τους 514 θανάτους και τους 3.743 τραυματίες. Οι Έλληνες Εβραίοι ξεχώριζαν στο μέτωπο για τα στοιχεία της αστικής καταγωγής τους, την υψηλή μόρφωση και τη γλωσσομάθεια.

Οι πρώτοι Εβραίοι άρχισαν να εντάσσονται στην Εθνική Αντίσταση μετά τον Φεβρουάριο του 1943, αφού μέχρι τότε οι Γερμανοί δεν είχαν εκδηλώσει τις πραγματικές τους προθέσεις. Σταδιακά, όμως, η κατάσταση άλλαξε. Η τρομοκρατία, οι ταπεινώσεις, οι εκτελέσεις και ο μαζικός εκτοπισμός χιλιάδων ομοθρήσκων, συγγενών και φίλων οδήγησε πολλούς Εβραίους στην Αντίσταση. Το ΕΑΜ είχε δηλώσει από την αρχή πως στήριζε τους Εβραίους συμπατριώτες του και το 1943 κυκλοφόρησε προκήρυξη για τα «τρένα του θανάτου». Υπολογίζεται ότι περίπου 650 άνδρες και γυναίκες από όλες σχεδόν τις εβραϊκές κοινότητες εντάχθηκαν σε διάφορες αντιστασιακές οργανώσεις από την έναρξη της Κατοχής έως και την απελευθέρωση και πολλοί έχασαν τη ζωή τους. Υπολογίζεται ότι 63 Εβραίοι που συμμετείχαν στο αντάρτικο δολοφονήθηκαν, ενώ 76 εκτελέστηκαν.

Καθώς στην Ελλάδα δεν δημιουργήθηκαν ξεχωριστές εβραϊκές αντιστασιακές οργανώσεις ή αντάρτικα σώματα, η συντριπτική πλειοψηφία εντάχθηκε στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) και ειδικότερα στο ένοπλο τμήμα του, τον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΛΑΣ). Η ασφυκτική κατάσταση που επικρατούσε στη Θεσσαλονίκη ήταν η αφορμή της δημιουργίας της «Εβραϊκής Μυστικής Επιτροπής Διάσωσης», μίας επιτροπής που δρούσε στην Αθήνα και την οποία στελέχωναν επιφανείς Θεσσαλονικείς, γνωστοί Εβραίοι στην κοινότητα της Θεσσαλονίκης. Η επιτροπή αυτή είχε ως κύριο σκοπό να εμποδίσει τον εκτοπισμό των Εβραίων  της Θεσσαλονίκης, χωρίς όμως αποτέλεσμα, παρόλο που διατηρούσε επαφές με την Αρχιεπισκοπή και το ΕΑΜ Αθήνας.

Πολλές Εβραίες έλαβαν επίσης ενεργά μέρος στην αντίσταση.  Οι περισσότερες συμμετείχαν σε ένα «παρακλάδι» του ΕΑΜ, την «Εθνική Αλληλεγγύη», το οποίο βοηθούσε ομήρους, κρατουμένους και καταδιωκόμενους.

Η συμβολή των Εβραίων στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Αντίσταση δεν είναι ευρέως γνωστή. Οι Έλληνες Εβραίοι είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής ιστορίας, καθώς υπηρέτησαν  την ελληνική τους ταυτότητα, αντιστάθηκαν μέχρι τέλους στον εχθρό και άφησαν το στίγμα τους σε αυτή τη σελίδα την ελληνικής ιστορίας όσο έντονα το άφησαν και οι Χριστιανοί.  Όταν ενωθούμε στο σκοτάδι βλέπουμε το φως.

Πηγές:

  • Συναγωνιστής: Έλληνες Εβραίοι στην Εθνική Αντίσταση.
  • Η Ελληνική Αντίσταση και οι Εβραίοι 1941-1944.
  • Από τον κλοιό της Θεσσαλονίκης στους αντάρτες.
  • Οι μπουρλοτιέρηδες του Ολύμπου.
  • Μαχητές  και διανοούμενοι στην Ήπειρο.

Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδας, Ερευνητικό Κέντρο https://www.jewishmuseum.gr/synagonistis-ellines-evrei-stin-ethniki-antistasi-6/

  • Χανδρινός, Ι. (2022). Συναγωνιστές. Το ΕΑΜ και οι Εβραίοι της Ελλάδας, εκδ. Ψηφίδες, Αθήνα 2020.

Κάντε το πρώτο σχόλιο

Υποβολή απάντησης