Ελευθερία του τύπου
από τη Λαμπρινού Φανή
Τι είναι πραγματικά η ελευθερία του τύπου και ποια είναι η δύναμη της στην Ελλάδα;
Ουσιαστικά η ελευθερία του τύπου υποστηρίζει ότι ο κάθε δημοσιογράφος ή και απλός πολίτης έχει το δικαίωμα να δημοσιεύει απόψεις, πληροφορίες και σχόλια χωρίς τον φόβο ότι κάποιος ισχυρότερος θα του δημιουργήσει κάποιο πρόβλημα στην δουλειά του, την κοινωνική του θέση ή ακόμη και την προσωπική του ζωή. Σύμφωνα με το σύνταγμα της βουλής των Ελλήνων στο άρθρο 14 αναφέρεται σχετικά με την ελευθερία του τύπου:
«Καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς του τηρώντας τους νόμους του κράτους, καθώς και ο τύπος είναι ελεύθερος. H λογοκρισία και κάθε άλλο προληπτικό μέτρο απαγορεύονται.»
Όμως τελικά, πόσο ισχύει αυτό στην χώρα μας;
Πολλοί υποστηρίζουν ότι στην Ελλάδα υπάρχει μία σταθερή πτώση στην τήρηση του δημοκρατικού αυτού δικαιώματος. Αναλυτικότερα, τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί έντονο το φαινόμενο προσπάθειας εκφοβισμού των δημοσιογράφων με τη μορφή είτε σωματικής ή λεκτικής επίθεσης. Αποκορύφωμα αυτής της κατάστασης αποτέλεσε τον Απρίλιο του 2021 η δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ, που, καθώς δείχνουν όλες οι ενδείξεις, πρόκειται για στυγνή δολοφονία από το οργανωμένο έγκλημα.
Έπειτα, η ιδιοκτησία πολλών ΜΜΕ από λίγους ανθρώπους και η επιβολή της ιδεολογικής γραμμής που πρεσβεύουν, οδηγεί τους δημοσιογράφους κάτω από μία συνεχή πίεση για τα άρθρα τους, εφόσον ξέρουν ότι θα δεχτούν κριτική και «πόλεμο» αν τα άρθρα τους δεν είναι αρεστά από την εργοδοσία τους. Άλλοι πάλι δημοσιογράφοι πληροφορούν τους πολίτες με ψευδείς ή παραποιημένες πληροφορίες είτε αποσιωπούν ή υποβαθμίζουν άλλες σημαντικές με σκοπό να προωθηθούν, να πληρωθούν ή να συνεργαστούν με ορισμένους ισχυρούς. Έτσι εκμεταλλεύονται τους απλούς πολίτες, που τους χρησιμοποιούν ως πιόνια τους με στόχο τα κέρδη και την εξουσία. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι έχουν αποκαλυφθεί διάφορα περιστατικά παρακολούθησης δημοσιογράφων, πολιτικών, παρουσιαστών τηλεοπτικών εκπομπών και άλλων γνωστών πολιτών και έχουν θιχτεί σοβαρά ζητήματα διαφάνειας και λογοδοσίας. Για πόσο ακόμη θα ανεχόμαστε να συμβαίνει κάτι τέτοιο συστηματικά;
Από την άλλη, υπάρχουν ορισμένα γεγονότα που μας δίνουν ακόμη ελπίδες για την σωτηρία του κοινωνικού αυτού δικαιώματος. Όπως για παράδειγμα, η ψήφιση ενός ευρωπαϊκού νόμου το 2022 που προστατεύει την ελευθερία του τύπου στην Ε.Ε. Αυτός ο νόμος αποτελεί μια καλή αρχή και ένα σωστό παράδειγμα για την χώρα μας. Έπειτα ευτυχώς υπάρχει ο ακτιβισμός για την ελευθερία του τύπου από διάφορες οργανώσεις, που με τη συμμετοχή και την βοήθεια περισσότερων πολιτών, μπορούν πραγματικά να καταφέρουν πολλά!
Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, η ελευθερία του τύπου είναι ένα πολύ σημαντικό και ισχυρό, δημοκρατικό, ανθρώπινο δικαίωμα που δεν θα έπρεπε να απειλείται. Όμως, παρόλο που τα φαινόμενα δείχνουν ότι συμβαίνει, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να γίνει αποδεκτή αυτή η κατάσταση και να σταματήσουν οι πολίτες να αγωνίζονται για τα δικαιώματα και τις αξίες. Χρειάζεται ενδιαφέρον και ενασχόληση για να μπορέσει να αντιμετωπιστεί. Γιατί ο θύτης, που εξαιτίας του τίθεται σε κίνδυνο η ελευθερία έκφρασης και γίνεται το μέσο για την καταπάτηση του δικαιώματος της ελευθερίας του τύπου δηλαδή της ελευθερίας του λόγου και της φωνής των πολιτών, είναι στην πραγματικότητα ο ίδιος με το «θύμα» καθώς και αυτός θα υποστεί τις συνέπειες αυτής της κατάστασης.
