Η βία παίζει… μπάλα στα γήπεδα

     Τα αποτελέσματα των ερευνών αποδεικνύουν ότι η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών πιστεύει ότι η ατιμωρησία της βίας στα γήπεδα αποτελεί την κυριότερη αιτία διαιώνισής της και επιρρίπτει τις ευθύνες στις διοικήσεις των ομάδων, ενώ το 50% των φιλάθλων εκτιμά ότι η συχνότητα των συμπλοκών στα γήπεδα έχει σαφώς αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Οκτώ στους δέκα φιλάθλους εκφράζουν την άποψη ότι η χρήση αλκοολούχων ποτών και ναρκωτικών ουσιών έχουν σοβαρό μερίδιο ευθύνης στην εκδήλωση κρουσμάτων χουλιγκανισμού, αλλά παράλληλα το ίδιο ποσοστό (80%) συναρτά το φαινόμενο με τη γενική έκπτωση αξιών της κοινωνίας.

     Και μέσα σε όλα αυτά, μόλις το 15% των φιλάθλων πιστεύουν ότι το πρωτάθλημα ποδοσφαίρου είναι «σίγουρα καθαρό», ενώ ως «καθόλου καθαρό» το βαθμολογεί το 34%. Σύμφωνα με τη συντριπτική πλειονότητα των πολιτών, η στάση των αρχών απέναντι σε όσους βιαιοπραγούν στα γήπεδα πρέπει να είναι άτεγκτη, ενώ τα περισσότερα επικριτικά σχόλια συγκεντρώνουν οι διοικήσεις των ομάδων, αλλά και οι αθλητικές εφημερίδες.

     Γιατί όμως δεν σταματά; Ποιες είναι οι αιτίες του φαινομένου; Ας δούμε ορισμένες γενικότερες πλευρές του φαινομένου:

1. O αθλητισμός είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο στο οποίο οι άνθρωποι συμμετέχουν με πολλούς τρόπους (π.χ ως αθλούμενοι, προπονητές, διαιτητές, παράγοντες, μάνατζερ, κριτές, δημοσιογράφοι, φίλαθλοι, κλπ. Το (εμπορευματοποιημένο) ποδόσφαιρο έχει εξελιχθεί σε μία τεράστια οικονομική επιχείρηση, που κατέχει εξέχουσα θέση στα ΜΜΕ ως «προϊόν». Παράλληλα και πέρα από τον οικονομικό του ρόλο χρησιμοποιείται σαν αντικείμενο εκμετάλλευσης  ιδιαίτερα της νεολαίας  πολλές φορές  καλλιεργώντας «ταπεινά συναισθήματα» (π.χ ρατσισμός), αλλά και φανταστικές «διεξόδους» από τα αδιέξοδα που το ίδιο το κοινωνικό σύστημα δημιουργεί.

2. Τα φαινόμενα βίας στα γήπεδα δεν είναι κάτι καινούργιο, ούτε στην Ελλάδα, ούτε στον υπόλοιπο κόσμο. Εκατοντάδες φορές έχουμε παρακολουθήσει εικόνες συμπλοκών, καταστροφών και συγκρούσεων αντιπάλων ομάδων οπαδών, οι οποίες πάντα τελειώνουν με την παρέμβαση των αστυνομικών δυνάμεων, με συνέπεια τα γήπεδα να μετατρέπονται σε πεδία μάχης.  Χωρίς να θέλουμε να τα δικαιολογήσουμε θα πρέπει να ξεκαθαριστεί πως τα φαινόμενα «Χουλιγκανισμού» (αν και ιστορικά ο Χούλιγκαν ήταν Ιρλανδός επαναστάτης του 19ου αιώνα!) αυτά υπάρχουν στα γήπεδα αλλά δεν γεννιούνται σε αυτά, μιας η αλλοτρίωση της προσωπικότητας των «φιλάθλων» έχει γίνει έξω από αυτά. Απλά στα γήπεδα δίνεται η δυνατότητα να εκδηλωθεί.  Όπως τονίζει και ο Γ. Πανούσης «η βία στο γήπεδο δεν είναι τελικά το αποτέλεσμα του πάθους να νικήσει η ομάδα αλλά περισσότερο η επιθυμία των οπαδών να αποδείξουν  στον εαυτό τους και στους άλλους (συμπεριλαμβανομένων και των τηλεθεατών που παρακολουθούν) ότι υπάρχουν»!

3. Είναι γεγονός πως η εμπορευματοποίηση τρέφει τον κάθε είδους «χουλιγκανισμό». Η βία θα περιοριστεί όταν πρόεδροι και «παράγοντες» σταματήσουν να χρησιμοποιούν «οπαδούς» για «στρατό» και «φρουρά».

4. Τα οικονομικά και κοινωνικά αδιέξοδα που βιώνει σήμερα η νεολαία.
5. Η χρήση ουσιών και ο ελλιπής έλεγχος στους εισερχομένους στον αγωνιστικό χώρο φιλάθλους. Πολλές φορές η έλλειψη ετοιμότητας από τις αρχές και η μη σωστή αντανακλαστική αντιμετώπιση.
6. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στην αθλητική δικαιοσύνη και συχνά η μη απόδοση δικαιοσύνης.

       Η βία στα γήπεδα είναι ένα πολυσύνθετο φαινόμενο, τόσο ως προς τις αιτίες που την παράγουν, όσο και ως προς τις μορφές με τις οποίες εκδηλώνεται. Για το λόγο αυτό η αντιμετώπισή της απαιτεί συνδυασμένη στόχευση και συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων: της Κοινωνίας, της Πολιτείας, του Ποδοσφαίρου.

     Οι λύσεις και οι προτάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος της βίας στα γήπεδα είναι πάρα πολλές και αρκετές μπορούν να είναι άμεσα εφαρμόσιμες. Ίσως κάποιος θα έπρεπε να διδάξει, ή τουλάχιστον να υποδείξει στους νεαρούς φιλάθλους, ότι οι ομάδες τους δεν έχουν το αλάθητο και το αήττητο και ότι το ποδόσφαιρο είναι απλώς ένα άθλημα το οποίο καμιά σχέση έχει με πολιτική, θρησκεία ή προσωπικές βε-ντέτες.

      Η καλή παιδεία, η αλλαγή των κοινωνικών δομών και η έγκυρη ενημέρωση είναι το ζητούμενο αν θέλουμε έναν ενεργό πολίτη που θα δραστηριοποιηθεί για την επίλυση των προβλημάτων που τον αφορούν και για τη διαμόρφωση του κοινωνικοπολιτικού γίγνεσθαι. Σε αυτό το πλαίσιο θα ευελπιστούμε για μια κοινωνία με λιγότερη βία, με καλύτερη παιδεία, με ελεύθερο και φίλαθλο πνεύμα, δηλαδή διψασμένο για άθλους, στους πνευματικούς και αθλητικούς στίβους.

     Κλείνοντας, θα θέλαμε να τονίσουμε τη σημαντική προσπάθεια που καταβάλει το Υπουργείο Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, σε συνεργασία με τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Αμειβόμενων Ποδοσφαιριστών (Π.Σ.Α.Π.)  για την καταπολέμηση και πρόληψη της βίας στους αθλητικούς χώρους. Υλοποιεί ένα καινοτόμο πρόγραμμα ενημερωτικών επισκέψεων στα Γυμνάσια, από διακεκριμένους αθλητές του ποδοσφαίρου. Στο πλαίσιο του προγράμματος οι αθλητές θα επισκέπτονται τους μαθητές στα σχολεία τους, θα τους ενημερώνουν για το φαινόμενο της βίας στα γήπεδα, θα απαντούν στα ερωτήματά τους και θα οργανώνουν παιχνίδια δεξιοτήτων του ποδοσφαίρου, με σκοπό την ανάδειξη του «ευ αγωνίζεσθαι».