Η έννοια του αναλφαβητισμού είναι σχετική: έχει στενή σχέση με τα δεδομένα κάθε εποχής και των κοινωνιών που λειτουργούν τότε. Παλαιότερα, αναλφάβητος θεωρούνταν κάποιος που ήξερε, με δυσκολία, να γράψει π.χ. το όνομά του.
Σήμερα, θεωρείται όποιος δεν ολοκλήρωσε τη βασική υποχρεωτική εκπαίδευση που είναι 9χρονη (6χρονο Δημοτικό Σχολείο + 3χρονο Γυμνάσιο, στη χώρα μας). Σήμερα, οι κοινωνικές και μορφωτικές απαντήσεις είναι πολλές: οι επιστήμες και η τεχνολογία εξελίσσονται συνεχώς! Τώρα πια, μιλούμε για «λειτουργικό αναλφαβητισμό», δηλαδή για μια κατάσταση κατά την οποία πολλοί άνθρωποι, νεαροί κυρίως, ενώ ολοκληρώνουν τις βασικές σπουδές τους, δεν έχουν τις απαιτούμενες δεξιότητες και τις αναγκαίες γνώσεις για να ανταποκριθούν στις σύγχρονες ανάγκες και τις απαιτήσεις που ζητιούνται, σήμερα, σε διάφορες δραστηριότητες εργασιακές και μορφωτικές…Πάντως, και πολλά παιδιά εγκαταλείπουν το σχολείο ή διακόπτουν τη βασική εκπαίδευση: 9-10% των μαθητών σήμερα, των αποφοίτων Λυκείου είναι λειτουργικά αναλφάβητοι! Επίσης, το 4% όσων τελειώνουν το Δημοτικό Σχολείο, δεν γνωρίζουν γραφή, ανάγνωση και βασική αριθμητική.
|
1991 (εθνική απογραφή)
|
εγκατάλειψη Γυμνασίου =3%
|
|
απολυτήριο Δημοτικού =36,8%
|
|
|
μη ολοκλήρωση Δημοτικού – γνώση ανάγνωσης και γραφής =10,7%
|
|
|
ΣΥΝΟΛΟ
|
=50,5%
|
Η παιδεία, όπως αντιλαμβανόμαστε, είναι κομβικό, βασικό στοιχείο για την πνευματική και οικονομική ανάπτυξη και ένταξη κάθε ανθρώπου – κι ιδιαίτερα του νέου. Αν σήμερα, κάποιος νέος ή νέα είναι αληθινά μορφωμένος – και με γνώσεις και χρήσιμες δεξιότητες καταρτισμένος – μπορεί να αντιμετωπίσει πιο εύκολα δυσκολίες της ζωής σε συνθήκες έντονου ανταγωνισμού εθνικού και διεθνούς. Τότε συμμετέχουν οι νέοι, κατά τη δύναμη του καθενός, στη διαμόρφωση πολιτιστικών αγαθών. Γι” αυτό πρέπει κάποιος να γνωρίζει να μιλά και να γράφει καλά, να έχει στιβαρές γνώσεις μαθηματικών, να έχει ευχέρεια επικοινωνίας σε μία ή δύο ξένες γλώσσες, χρήση Η/Υ, κ.λ.π.
Μία στατιστική για τον λειτουργικό αναλφαβητισμό:
Πρόκειται για πολύ υψηλά ποσοστά! πολύ παραγωγικό δυναμικό της χώρας δεν μπορεί να αξιοποιηθεί σωστά, κυρίως σε αγροτικές και απομονωμένες περιοχές (πολλά παιδιά εγκαταλείπουν ή διακόπτουν το σχολείο εξαιτίαςοικογενειακών προβλημάτων ή ανάγκης για εργασία προς ενίσχυση του οικογενειακού εισοδήματος!)
Τι πρέπει να γίνει – μέτρα προτεινόμενα για την «θεραπεία» του προβλήματος του αναλφαβητισμού:
- περιορισμός του αριθμού των μαθητών σε κάθε αίθουσα διδασκαλίας (μείωση ανά τμήμα!)
- εφαρμογή κατάλληλων μεθόδων για αποφυγή της σχολικής αποτυχίας (ή περιορισμού δραστικού της)
- κατάλληλη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών (σεμινάρια, επανεκπαίδευση)
- γενίκευση του θεσμού της ενισχυτικής διδασκαλίας σε Λύκεια – Γυμνάσια
- ανάπτυξη κοινωνικής χρήσης γραπτού και προφορικού λόγου (λ.χ. αγωγή υγείας, περιβαλλοντική εκπαίδευση, κ.λ.π.)
- βελτίωση των εποπτικών μεθόδων και εμπλουτισμός με κατάλληλο εξοπλισμό των Σχολικών κτιρίων – μονάδων.
- Ανάπτυξη καλά εξοπλισμένων Σχολικών βιβλιοθηκών, (Η/Υ, projectors)
- Ριζική αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος
- Οικονομική αναβάθμιση των Σχολικών Μονάδων
- Υλική και ηθική στήριξη των εκπαιδευτικών (αναβάθμιση θέσης τους)
- Ανάπτυξη (σε συνεργασία με άλλους φορείς) κατάλληλων δραστηριοτήτων
- Διάβασμα (μελέτη!) σοβαρών βιβλίων, περιοδικών, εφημερίδων
- Ενημέρωση – επιμόρφωση πάνω σε νέες μεθόδους μόρφωσης και γνώσης (εξοικείωση με τη χρήση του διαδικτύου – internet, Η/Υ, multimedia)
- «δια βίου» (=συνεχής) αυτομόρφωση και επιμόρφωση (να μη σταματάμε να ενημερωνόμαστε και να μελετούμε για όλη μας τη ζωή!)
- Τάση για «στροφή» ‘όλης της κοινωνίας στις πραγματικές αξίες (πνευματικές και ηθικές αξίες, αρετές ηθικοψυχικές, κ.λ.π.)
- Παρέες και ανταλλαγή απόψεων με πολίτες που έκαναν άλλες σπουδές για αλληλομόρφωση («έτερος εξ ετέρον σοφός γίγνεται» – Σωκράτης)
Κ. Πάνος, Λάρισα 2012
